Nr 3 (540) 2019
Spis treści 3/2019
ZMIANY POZIOMU ZATRUDNIENIA OSÓB W WIEKU 55+ W KRAJACH UNII EUROPEJSKIEJ W LATACH 2004–2017 – Anna Skórska
ARCHITEKTURA W SŁUŻBIE DEINSTYTUCJONALIZACJI. UWARUNKOWANIA TWORZENIA MODELU MIESZKAŃ WSPOMAGANYCH DLA SENIORÓW Z CHOROBAMI NEUROLOGICZNYMI, W TYM CHOROBAMI ALZHEIMERA I PARKINSONA – Joanna Borowczyk
ROBOTY PUBLICZNE SKUTECZNĄ FORMĄ AKTYWIZACJI DŁUGOTRWALE BEZROBOTNYCH – Ewa Flaszyńska
ZAANGAŻOWANIE ZWIĄZKÓW ZAWODOWYCH W POLSCE W PRAWA OKOŁOPRACOWNICZE – PERSPEKTYWA ZWIĄZKOWCÓW – Janina Petelczyc, Kamil Matuszczyk
SPECYFIKA SYTUACJI KONFLIKTOWYCH W INDYWIDUALNYM PRAWIE PRACY – Błażej Mądrzycki, Mateusz Pękala
ZWIĄZEK ZAWODOWY W KORPORACJI MEDIALNEJ. STUDIUM PRZYPADKU – Krzysztof Lepczyński
RECENZJE
Stanisława Golinowska, O POLSKIEJ BIEDZIE W LATACH 1990–2015. DEFINICJE, MIARY I WYNIKI – rec. Jacek Klich
DIARIUSZ POLITYKI SPOŁECZNEJ
Anna Skórska (prof., Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach)
ZMIANY POZIOMU ZATRUDNIENIA OSÓB W WIEKU 55+ W KRAJACH UNII EUROPEJSKIEJ W LATACH 2004–2017 (s. 1–7)
Zmiany demograficzne stanowią jeden z megatrendów, który wpływa na wiele obszarów życia społeczno-ekonomicznego Europy, w tym na rynek pracy. Podczas gdy w każdym kraju członkowskim UE udział osób w wieku 55+ wzrasta, wskaźnik aktywności zawodowej i zatrudnienia maleje wraz z wiekiem. Jedną z cech, które wpływają na poziom zatrudnienia tej grupy wieku obok płci, jest poziom wykształcenia. Uwzględniając powyższe przesłanki, celem artykułu jest przedstawienie przestrzennego zróżnicowania poziomu zatrudnienia osób w wieku 55–64 lata w krajach członkowskich UE w latach 2004–2017 oraz projekcji ich zatrudnienia w perspektywie roku 2070. Analiza obejmuje lata 2004–2017, a jej głównym źródłem są dane pozyskane z badania aktywności ekonomicznej ludności, prowadzonych przez Eurostat.
Słowa kluczowe: zatrudnienie, starsi pracownicy, Polska, Unia Europejska
BIBLIOGRAFIA
D’Addio A.C., Keese M., Whitehouse E. (2010), Population ageing and labour markets, „Oxford Review of Economic Policy”, Vol. 26, Issue 4, s. 613–635.
Employment in Europe Report (2007), European Commission, Directorate-General for Employment, Social Affairs and Equal Opportunities.
Grotkowska G. (2013), Analiza porównawcza zmian sytuacji osób 45+ na rynkach pracy w Polsce oraz w wybranych krajach UE intensywnie promujących politykę zarządzania wiekiem, PARP, Warszawa.
Heywood J.S, Jirjahn U. (2016), The hiring and employment of older workers in Germany: A comparative perspective, „Journal for Labour Market Research”, Vol. 49, Issue 4, s. 349–366.
Kotowska I.E., Grabowska I. (2007), Ogólna charakterystyka ludności w wieku 45 lat i więcej na rynku pracy, w: Przejście z pracy na emeryturę, Informacje i opracowania statystyczne, GUS, Warszawa.
Palmer K.T. et al. (2017), Frailty, prefrailty and employment outcomes in Health and Employment After Fifty (HEAF) Study, „Occupational and Environmental Medicine”, Vol. 74, Issue 7, s. 476–482.
Skórska A. (2016), Rynek pracy. Wybrane zagadnienia, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach, Katowice.
Skórska A. (2018), The Aging Workforce as the Challenge for Sustainable Development, Proceedings of 18th International Joint Conference Central and Eastern Europe in the Changing Business Environment, Oeconomica Publishing House, University of Economics, Prague, s. 394–404.
Skórska A., Ugryumova A., Wąsowicz J. (2018) Employment or self-employment of people aged 50 and over in the European Union? w: W. Szkutnik, A. Sączewska-Piotrowska, M. Hadaś-Dyduch, J. Acedański (eds.), Methods and Models of Regional Development, Conference Proceedings of 9th International Scientific Conference „Analysis of International Relations 2018”. Publishing House of the University of Economics in Katowice, s. 119–129.
Stypińska J. (2015), Starszy pracownik na rynku pracy w Polsce: 40+? 50+? Czy tylko „plus”?, „Studia Socjologiczne”, nr 2 (217), s. 143–165.
The 2018 Ageing Report Underlying Assumptions and Projection Methodologies (2017), European Economy Institutional Papers 065, European Commission Publications Office of the European Union, Luxembourg.
Urbaniak B. (2011), Zatrudnienie i instytucje rynku pracy w warunkach starzejących się zasobów pracy – badania dla Polski, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
Uścińska G. (2011), Diagnoza sytuacji osób w wieku 45+ na rynku pracy w Polsce i w wybranych krajach UE na podstawie danych zastanych. Aspekt prawny, IPiSS, Warszawa.
Wassel J.J., Cutler N.E., (2016), Yet Another Boomer Challenge for Financial Professionals: The „Senior” Sandwich Generation, „Journal of Financial Service Professionals”, Vol. 70, s. 61–73.
Wiemers E.E., Bianchi S.M. (2015), Competing demands from aging parents and adult children, „Population Development Review”, Vol. 41, s. 127–176.
Dziedziny naukowe dotyczące artykułu: nauki społeczne
Dyscypliny naukowe dotyczące artykułu: ekonomia i finanse
Joanna Borowczyk (dr inż. arch., Politechnika Łódzka)
ARCHITEKTURA W SŁUŻBIE DEINSTYTUCJONALIZACJI. UWARUNKOWANIA TWORZENIA MODELU MIESZKAŃ WSPOMAGANYCH DLA SENIORÓW Z CHOROBAMI NEUROLOGICZNYMI, W TYM CHOROBAMI ALZHEIMERA I PARKINSONA (s. 8–12)
Celem artykułu jest opisanie wybranych uwarunkowań tworzenia standardu mieszkań wspomaganych dla seniorów oraz osób z chorobami neurologicznymi. Przedmiotem uwagi jest dostosowanie wytycznych z obszaru kreowania rozwiązań przestrzennych do potrzeb przyszłych użytkowników, co analizuje się na podstawie wniosków z zadania „Opracowanie modelowego standardu/rozwiązania z zakresu deinstytucjonalizacji”, będącego częścią projektu „Niezależne życie – wypracowanie standardu oraz przeprowadzenie pilotażu w zakresie mieszkalnictwa wspomaganego dla osób z chorobami neurologicznymi, w tym z chorobą Alzheimera i chorobą Parkinsona oraz osób starszych”. Wyniki przeprowadzonych badań stanowią element aktualnie prowadzonej dyskusji nad rozwojem nowych form mieszkalnictwa, powstających w Polsce z myślą o wspieraniu samodzielności osób zagrożonych wykluczeniem społecznym.
Słowa kluczowe: mieszkalnictwo wspomagane, standardy architektoniczne, jakość życia, osoby starsze, polityka społeczna
BIBLIOGRAFIA
Bańka A. (2002), Społeczna psychologia środowiskowa, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.
Benek I., Szewczenko A. (2015), Ergonomia w projektowaniu obiektów z funkcją opieki dla osób starszych, „Zeszyty Naukowe Małopolskiej Wyższej Szkoły Ekonomicznej w Tarnowie”, nr 2–3, s. 79–95.
Bhidayasiri R., Jitkritsadakul O., Sringean J., Jantanapornchai T., Kantachadvanich N., Phumphid S., Boonpang K., Pensook S., Aungkab N., Hattori N., Chaudhuri K. (2018), Exploring Bedroom Usability and Accessibility in Parkinson’s Disease (PD): The Utility of a PD Home Safety Questionnaire and Implications for Adaptations, „Frontiers in Neurology”, Vol. 360(9), s. 1–9.
Bhidayasiri R., Jitkritsadakul O., Boonrod N., Sringean J., Calne S.M.., Hatton N, Hayashi A. (2015), What is the evidence to support home environmental adaptation in Parkinson’s disease? A call for multidisciplinary interventions, „Parkinsonism & Related Disorders”, Vol. 21(10), s. 1127–1132.
Blanchet R., Edwards N. (2018), A need to improve the assessment of environmental hazards for falls on stairs and in bathrooms: results of a scoping review, „BMC Geriatrics”, Vol. 272(8), s. 2–16.
Błaszczak R. (2018), Użytkownicy mieszkań wspomaganych, ekspertyza w ramach opracowania „Model utworzenia oraz prowadzenia mieszkania wspomaganego według uniwersalnych standardów jakościowych”, maszynopis.
Common European Guidelines on the Transition from Institutional to Community-based Care (2012), European Expert Group on the Transition from Institutional to Community-based Care, Bruksela, https://esneu.org/raw.php?page=files&id=334 [dostęp 10.09.2018].
ENIL’s Key definitions in the Independent Living area (2009), European Network on Independent Living, https://enil.eu/independent-living/definitions/[dostęp 13.12.2018].
Fidecki W., Wysokiński M., Wrońska I., Ślusarz R. (2011), Elementy kompleksowej oceny geriatrycznej w praktyce pielęgniarskiej, „Przegląd Medyczny Uniwersytetu Rzeszowskiego i Narodowego Instytutu Leków w Warszawie”, nr 9(2), s. 205–211.
Folstein M.F., Folstein S.E., McHugh P.R. (1975), Mini-mental state: a practical method for grading the cognitive state of patients for the clinician, „Journal of Psychiatric Research”, Vol. 12(3), s. 189–198.
Golinowska S., Kocot E., Morecka Z., Sowa A. (2011), Spójność Społeczna: aktywność – solidarność – wsparcie. Ekspertyza na potrzeby aktualizacji Strategii Rozwoju Kraju 2007–2015, IPiSS, MPiPS, Warszawa.
Iwarsson S. (1999), The Housing Enabler: An objective tool for assessing accessibility, „British Journal of Occupational Therapy”, Vol. 62(11), 491–497.
Iwarsson S., Nygren C., Slaug B. (2005), Cross-national and multi-professional inter-rater reliability of the Housing Enabler, „Scandinavian Journal of Occupational Therapy”, Vol. 12, s. 29–39.
Janowicz A. (2014), Rola opiekunów nieformalnych w opiece u kresu życia. Przyczynek do badań w ramach projektu European Palliative Care Academy (EUPCA), „Pielęgniarstwo i Zdrowie Publiczne”, nr 4, s. 161–167.
Kawas C.H., Brookmeyer R. (2001), Aging and the Public Health Effects of Dementia, „The New England Journal of Medicine”, nr 344, s. 1160––1161.
Kumięga P., Grata-Borkowska U., Bujnowska-Fedak M., Drobnik J. (2016), Całościowa ocena geriatryczna a opieka medyczna nad osobą w wieku podeszłym, „Puls Uczelni”, nr 2(10), s. 44–48.
Mansell J., Knapp M., Beadle-Brown J., Beecham J. (2007), Deinstitutionalisation and community living – outcomes and costs: report of a European Study, Tizard Centre, University of Kent, Canterbury.
Opinion of the European Economic and Social Committee on long-term social care and deinstitutionalisation – exploratory opinion (2015), Official Journal of the European Union, C 332 (58), s. 1–7, https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/PDF/?uri=OJ:C:2015:332:FULL&from=EN, [dostęp 15.12.2018].
Piotrowicz K. (2013), Opieka ukierunkowana na starszego pacjenta z wielochorobowością – podejście zaproponowane przez Panel Ekspertów Amerykańskiego Towarzystwa Geriatrycznego, „Gerontologia Polska”, nr 21(3), s. 63–74.
Potrzeby osób chorych neurologicznie w tym z chorobą Parkinsona, Alzheimera oraz osób starszych w różnych formach wsparcia (2018), Regionalne Centrum Polityki Społecznej w Łodzi – GRUPA BST – EU-CONSULT, maszynopis.
Rymaszewska J., Szmigiel A. (2008), Potrzeby osób w starszym wieku – definicje i narzędzia oceny, „Psychogeriatria Polska”, nr 5(2), s. 95–104.
Sławek J., Jasińska-Myga B., Wieczorek D. (2006), Zaburzenia poznawcze w chorobie Parkinsona, „Polski Przegląd Neurologiczny”, nr 4(2), s. 203–209.
Wolfson C., Wolfson D.B., Asgharian M., M’lan C.E., Řstbye T., Rockwood K., Hogan D.B. (2001), A Reevaluation of the Duration of Survival after the Onset of Dementia, „The New England Journal of Medicine”, Vol. 344(15), s. 1111– 1116.
Wysocki M. (2015), Realizacja zasady równości szans i niedyskryminacji, w tym dostępności dla osób z niepełnosprawnościami. Poradnik dla realizatorów projektów i instytucji systemu wdrażania funduszy europejskich 2014–2020, Ministerstwo Rozwoju, Warszawa.
Założenia Długofalowej Polityki Senioralnej w Polsce na lata 2014–2020 – ZDPS (2013), Warszawa, https://senior.gov.pl/source/Zalozenia%20Dugofalowej%20Polityki%20Senioralnej.pdf [dostęp 11.12.2018].
Zubrzycka-Czarnecka, A. (2015), Dylematy związane z uczestnictwem osób starszych w procesie podejmowania decyzji w samorządzie lokalnym, w: E. Kornberger-Sokołowska (eds.) Lokalne polityki publiczne skierowane do osób starych, CSSTiRL Uniwersytet Warszawski, LEPRA Universite Francois Rabelais, Warszawa, s. 55–65.
Dziedziny naukowe dotyczące artykułu: nauki inżynieryjno-techniczne, nauki
społeczne
Dyscypliny naukowe dotyczące artykułu: architektura i urbanistyka, nauki o polityce i administracji
Ewa Flaszyńska (dr, Uniwersytet Warszawski)
ROBOTY PUBLICZNE SKUTECZNĄ FORMĄ AKTYWIZACJI DŁUGOTRWALE BEZROBOTNYCH (s. 13–19)
Celem artykułu jest zebranie w syntetycznej formie informacji dotyczących realizacji robót publicznych w Polsce przez powiatowe urzędy pracy oraz zbadanie skuteczności tego instrumentu w aktywizacji osób bezrobotnych. Zakres analizy został zawężony do lat 2015–2017, przy czym ze względu na dobrą sytuacje gospodarczą szczególnie brano pod uwagę uczestnictwo w nich osób długotrwale bezrobotnych.
Słowa kluczowe: rynek pracy, bezrobocie, długotrwale bezrobotni, roboty publiczne
BIBLIOGRAFIA
Bludnik I. (2010), Neokeynesizm, analiza krytyczna, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu, Poznań.
Culepa M., Rotkiewicz M., Wołoszyn-Kądziołka D. (2015), Ustawa o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. Komentarz, Warszawa.
Dolecka M. (1999), Roboty publiczne jako podstawowa forma walki z bezrobociem (na przykładzie Lublina w okresie międzywojennym), „Zamojskie Studia i Materiały”, nr 1.
MPiPS (2006), Informacja o aktywnych formach przeciwdziałania bezrobociu i wykorzystaniu środków finansowych, Warszawa.
MRPiPS (2018a), Bezrobotni pozostający bez pracy powyżej 12 miesięcy długotrwale bezrobotni w 2017 r., Warszawa.
MRPiPS (2018b), Informacja o wydatkach Funduszu Pracy poniesionych na finansowanie podstawowych form aktywizacji zawodowej oraz średnich wartościach osiągniętych wskaźników efektywności zatrudnieniowej i kosztowej tych form w 2017, Warszawa.
MRPiPS (2018c), Rynek pracy w Polsce w 2017 r., Warszawa.
MRPiPS (2018d), Sprawozdanie MPiPS-01 o rynku pracy, Warszawa.
MRPiPS (2018e), Sprawozdanie MPiPS-02 o przychodach i wydatkach z Funduszu Pracy, Warszawa.
Poświstak S. (1998), Roboty publiczne w II Rzeczypospolitej, „Polityka Społeczna”, nr 5–6, s. 27–31.
Dziedziny naukowe dotyczące artykułu: nauki społeczne
Dyscypliny naukowe dotyczące artykułu: nauki o polityce i administracji
Janina Petelczyc (dr, Uniwersytet Warszawski)
Kamil Matuszczyk (mgr, Uniwersytet Warszawski)
ZAANGAŻOWANIE ZWIĄZKÓW ZAWODOWYCH W POLSCE W PRAWA OKOŁOPRACOWNICZE – PERSPEKTYWA ZWIĄZKOWCÓW (s. 20–24)
Od kilku dziesięcioleci związki zawodowe przeżywają kryzys związany z coraz mniejszą liczbą członków i członkiń. W literaturze przedmiotu podejmuje się wątki związane z tzw. rewitalizacją, czyli zwiększaniem uzwiązkowienia, szczególnie w sektorze prywatnym i wśród młodych pracowników. Jest to coraz trudniejsze także z powodu zmieniającego się rynku pracy i coraz większej prekaryzacji zatrudnienia. Jednym z działań rewitalizacyjnych, jakie podejmują związki zawodowe, jest otwieranie się na nowe grupy i kwestie społeczne. Celem tekstu jest ukazanie, jak związkowcy postrzegają rolę swoich organizacji w zakresie angażowania się w kwestie znajdujące się na pograniczu praw pracowniczych i praw człowieka. W artykule znajduje się analiza badań ilościowych przeprowadzonych za pomocą ankiety wśród członków związków zawodowych w Polsce. Wyniki badań ilościowych dowodzą silnego zróżnicowana pomiędzy poszczególnymi związkami zawodowymi w tym zakresie. O ile panuje zgoda na angażowanie się w walkę z dyskryminacją pracowników ze względu na wiek czy pochodzenie, o tyle związkowcy są podzieleni w przypadku działań na rzecz praw reprodukcyjnych kobiet czy ochrony osób LGBT.
Słowa kluczowe: związki zawodowe, prawa człowieka, prawa pracownicze, strategie rewitalizacyjne
BIBLIOGRAFIA
Bernaciak M., Kahancová M. (2017), Introduction: innovation against all odds?, w: M. Bernaciak, M. Kahancová M. (eds.), Innovative union practices in Central-Eastern Europe, European Trade Union Institute, Brussels, s. 7–20.
Bloomer F., Fegan E. (2014), Critiquing recent abortion law and policy in Northern Ireland, „Critical Social Policy”, Vol. 34, Issue 1, s. 109––120.
Brochard D., Letabliers M.-T. (2017), Trade union involvement in work-family life balance: lessons from France, „Work, employment and society”, Vol. 31, Issue 4, s. 657–674.
CBOS (2016), Zaufanie społeczne, Komunikat z badań nr 18/2016, Warszawa.
Colgan F. (1999), Recognising the lesbian and gay constituency in UK trade unions: moving forward in UNISON, „Industrial Relations Journal”, Vol. 30, Issue 6, s. 444–463.
Connolly H. (2010), Renewal in the French Trade Union Movement. A Grassroots Perspective, Peter Lang, Oxford, Bern, Berlin, Bruxelles, Frankfurt am Main, New York, Wien.
Czapiński J. (2015), Stan społeczeństwa obywatelskiego, w: J. Czapiński, T. Panek (red.), Diagnoza społeczna 2015. Warunki i jakość życia Polaków, Rada Monitoringu Społecznego, Warszawa.
Diani M. (2018), Unions as social movements or unions in social movements?, w: Groete J., Wagemann C. (eds.), Social Movements and Organized Labor. Passions and Interest, Ashgate, London.
Duszczyk M., Matuszczyk K. (2018), The Employment of Foreigners in Poland and the Labour Market Situation, „Central and Eastern Europe Migration Review”, Vol. 7, Issue 2, s. 53–68.
Frege C.M., Kelly J. (2003), Union Revitalization Strategies in Comparative Perspectives, „European Journal of Industrial Relations”, Vol. 9, Issue 1, s. 7–24.
Gardawski J. (2009), Związki zawodowe w badaniach z 2007 r., w: J. Gandawski (red.), Polacy pracujący a kryzys fordyzmu, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.
Gardawski J. (2014). Wstęp, w: J. Czarzasty, A. Mrozowicki (red.), Organizowanie związków zawodowych w Europie, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.
Gumbrell-McCormick R. (2011), European trade unions and „atypical” workers, „Industrial Relations Journal”, Vol. 42, Issue 3, s. 293––310.
Gumuła M. (2014), Związki zawodowe: przyszłość, kierunki działań i rozwoju, w: Czarzasty J., Mrozowicki A. (red.), Organizowanie związków zawodowych w Europie, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.
Kołodziejczyk-Olczak I. (2014), Zarządzanie pracownikami w dojrzałym wieku. Wyzwania i problemy, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
Kubisa J. (2017), Trade unions and migrant workers in Poland: First stage of a work in progress, w: S. Marino, J. Roosblad, R. Penninx (eds.), Trade Unions and Migrant Workers. New Contexts and Challenges in Europe, Edward Elgar Publishing, Cheltenham, s. 330–352.
Marino S., Penninx R., Roosblad J. (2015), Trade union, immigration and immigrants in Europe revisited: Unions’ attitudes and actions under new conditions, „Comparative Migration Studies”, Vol. 3, Issue 1, s. 1–16.
Milner S., Mathers A. (2013), Membership. Influence and voice: a discussion of trade union renewal in the French context, „Industrial Relations Journal”, Vol. 44, Issue 2, s. 122–138.
Mrozowicki A., Trawińska M. (2012), Women’s union activism and trade union revitalization: The Polish experience, „Economic and Industrial Democracy”, Vol. 34, Issue 2, s. 269–289.
Niedziński T. (2018), Dyskryminacja w zatrudnieniu, Oficyna Wydawnicza ASPRA-JR, Warszawa.
Petelczyc J. (2017), Polityka społeczna wobec obywateli – wybrane reformy rynku pracy i zabezpieczenia społecznego w czasie kryzysu gospodarczego, w: M. Theiss, A. Kurowska, J. Petelczyc, B. Lebenstein (red.), Obywatel na zielonej wyspie, polityka społeczna i obywatelstwo społeczne w Polsce w dobie europejskiego kryzys ekonomicznego, Wydawnictwo Instytutu Filozofii i Socjologii PAN, Warszawa.
Wibberley G., Bennett T., Jones C., Hollinrake A. (2018), The role of trade unions in supporting victims of domestic violence in the workplace, „Industrial Relations Journal”, Vol. 49, Issue 1, s. 69–85.
Wratny J. (2010), Związki zawodowe. Znaczenie w życiu politycznym i społeczno-gospodarczym, w: J. Wratny, M. Bednarski (red.), Związki zawodowe a nie związkowe przedstawicielstwa pracownicze w gospodarce posttransformacyjnej, IPiSS, Warszawa.
Van de Vall M. (1963), De vakbeweging in de welvaartsstaat, Boom, Meppel. Zammit E.L., Rizzo S. (2002), The perception of trade unions by their members, „Employess Relations”, Vol. 24, Issue 1, s. 53–68.
Żuk P. (2017), Employment structures, employee attitudes and workplace resistance in neoliberal Poland, „The Economic and Labour Relations Review”, Vol. 28, Issue 1, s. 91–112.
Dziedziny naukowe dotyczące artykułu: nauki społeczne
Dyscypliny naukowe dotyczące artykułu: nauki o polityce i administracji, nauki socjologiczne
Błażej Mądrzycki (dr, Uniwersytet Śląski w Katowicach)
Mateusz Pękala (dr, Akademia Ignatianum w Krakowie)
SPECYFIKA SYTUACJI KONFLIKTOWYCH W INDYWIDUALNYM PRAWIE PRACY (s. 25–32)
Celem artykułu jest interdyscyplinarna analiza cech charakterystycznych dla sytuacji konfliktowych, jakie mogą wystąpić w relacjach między pracownikiem a pracodawcą. Stosowana przez autorów metoda dogmatyczno-prawna ma na celu przedstawienie funkcji indywidualnego prawa pracy, ze szczególnym uwzględnieniem funkcji rozjemczej, a także przedstawienie sposobów rozwiązywania sporów przez prawo pracy w świetle aktualnie obowiązujących przepisów. Analiza socjologiczna, wykorzystująca w szczególności elementy teorii konfliktów interpersonalnych, posłuży za podstawę do omówienia przykładów różnych rodzajów sytuacji, które mogą tworzyć tło sporów sądowych między pracownikiem a pracodawcą. Motywem, który zainspirował autorów do podjęcia tego tematu, jest refleksja nad specjalnym charakterem więzi społecznej łączącej pracodawcę i pracownika.
Słowa kluczowe: mediacja, konflikt, spór, ADR, prawo pracy
BIBLIOGRAFIA
Arkuszewska A., Bosak M. (2008), Mediacja jako metoda rozwiązywania indywidualnych i zbiorowych sporów z zakresu prawa pracy, w: J. Olszewski (red.), Sądy polubowne i mediacje, Warszawa, s. 155–177.
Baran K. W. (2002), O funkcjach zbiorowego prawa pracy uwag kilka, w: M. Matey-Tyrowicz, L. Nawacki, B. Wagner (red.), Prawo pracy a wyzwania XXI wieku: księga jubileuszowa Profesora Tadeusza Zielińskiego, Warszawa, s. 399–400.
Borucka-Arctowa M. (1982), Społeczne funkcje prawa formułowane w doktrynie, ustawodawstwie i orzecznictwie, w: Borucka-Arctowa M. (red.), Społeczne poglądy na funkcje prawa, Wrocław 1982, s. 7–27.
Cybulko A. (2009), Konflikt, w: E. Gmurzyńska, R. Morek (red.), Mediacje: teoria i praktyka, Warszawa, s. 53–56.
Ćwiertniak B.M., Salwa Z., (2010), Funkcje prawa pracy, w: K.W. Baran (red.), Zarys systemu prawa pracy, tom I: Część ogólna prawa pracy, Warszawa, s. 172.
Duszka-Jakimko H. (2008), Konflikty prawne a alternatywne rozwiązywanie sporów, w: O. Bogucki, S. Czepita (red.), System prawny a porządek prawny, Szczecin 2008, s. 345–356.
Folta M. (2013), Możliwość wprowadzenia obowiązkowej mediacji w Polsce, Fundacja Instytut Spraw Publicznych, Warszawa.
Golema K., Sławicki P. (2017), Zasada dobrowolności mediacji w świetle nowelizacji Kodeksu postępowania cywilnego z 10.9.2015 r., „ADR Arbitraż i Mediacja”, nr 4, s. 16.
Goździewicz G. (1998), Funkcje prawa pracy w nowym ustroju w Polsce, w: B.M. Ćwiertniak (red.), Prawo pracy, ubezpieczenia społeczne, polityka społeczna: wybrane zagadnienia, Opole, s. 27 i nast.
Grudziecka M., Książek J. (2009), Mediacje pracownicze, „Mediator: kwartalnik Polskiego Centrum Mediacji”, nr 3, s. 27–28.
Guza Ł. (2016), Obowiązkowe mediacje w sprawach pracowniczych mają zmniejszyć liczbę pozwów, http://praca.gazetaprawna.pl/artykuly/928883 [dostęp 11.07.2018].
Guza Ł. (2017), Mediacje w sporach pracowniczych coraz popularniejsze, http://serwisy.gazetaprawna.pl/praca-i-kariera/galerie/1090173,duzezdjecie,1,mediacje-w-sporach-pracowniczych-coraz-popularniejsze.html [dostęp 11.07.2018].
Hajn Z. (2002), Glosa do wyroku Sądu Najwyższego z dnia 7 sierpnia 2001 r., I PKN 563/00, „Praca i Zabezpieczenie Społeczne,” nr 6, s. 39.
Sprawy mediacyjne w sprawach z zakresu prawa pracy w sądach rejonowych w latach 2006–2017), Informator Statystyczny Wymiaru Sprawiedliwości, https://isws.ms.gov.pl/pl/baza-statystyczna/opracowaniawieloletnie/ [dostęp 6.08.2018].
Jakubiak-Mirończuk A. (2008), Instytucja mediacji cywilnej w Polsce w perspektywie prawnoporównawczej, w: O. Bogucki, S. Czepita (red.), System prawny a porządek prawny, Szczecin.
Jończyk J. (1984), Prawo pracy, Warszawa.
Kalisz A. (2013), Konflikt społeczny a prawo, w: A. Kociołek-Pęksa, M. Stępień (red.), Leksykon socjologii prawa, Warszawa, s. 109–111.
Kłóska I. (2007), Konflikty w miejscu pracy, w: D. Czakon, A. Margasiński (red.), Konflikty i mediacje we współczesnej rzeczywistości społecznej, Częstochowa, s. 31–42.
Kolbus A. (2009) Zasada ugodowego załatwiania sporów indywidualnych ze stosunku pracy, w: J. Olszewski (red.), Arbitraż i mediacja: aktualne problemy teorii i praktyki funkcjonowania sądów polubownych i ośrodków mediacyjnych, Rzeszów, s. 149–160.
Korybski A. (1993), Alternatywne rozwiązywanie sporów w USA, Lublin.
Majewski A., Mularczyk K. (2010), Mediacja jako ADR w prawie pracy, „ADR. Arbitraż i Mediacja”, nr 3, s. 45–64.
Mitrus L. (2018), Wypowiedzenie umowy o prace z przyczyn dotyczących pracownika, Warszawa.
Moore Ch.W. (2009), Mediacje: praktyczne strategie rozwiązywania konfliktów, tłum. A. Cybulko, M. Zieliński, Warszawa.
Morawski L. (1993), Proces sądowy a instytucje alternatywne (na przykładzie sporów cywilnych), „Państwo i Prawo”, nr 1, s. 12–24.
Morreale S.P., Spitzberg B.H., Barge J.K. (2007), Komunikacja między ludźmi: motywacja, wiedza, umiejętności, przekład P. Izdebski, A. Jaworska, D. Kobylińska, redakcja naukowa U. Jakubowska, Warszawa.
Musiała A. (2007), Prawo do godziwego wynagrodzenia a roszczenie o podwyższenie wynagrodzenia za pracę – glosa I PK 230/05, „Monitor Prawa Pracy”, nr 10, s. 548–550.
Muszalski W. (1995), Przemiany funkcji ochronnej i organizacyjnej w prawie pracy, „Praca i Zabezpieczenie Społeczne”, nr 3 , s. 11.
Nordhelle G. (2010), Mediacja: sztuka rozwiązywania konfliktów, tłum. K. Drozdowska, Gdańsk.
Nowosielska K. (2016), Spory pracownicze rozwiązywane w drodze mediacji, http://www.rp.pl/Kadry/308119991-Spory-pracownicze-rozwiazywane-w-drodze-mediacji.html [dostęp 11.07.2018].
Pieniążek A., Stefaniuk M. (2000), Socjologia prawa – zarys wykładu, Kraków.
Redelbach A., Wronkowska S., Ziembiński Z. (1992), Zarys teorii państwa i prawa, Warszawa.
Rewald R., Miszkin-Wojciechowska M. (2018), Skoro już tu jesteśmy, to porozmawiajmy – o obowiązkowej mediacji, http://www.rp.pl/Rzeczo-prawie/305259965-Skoro-juz-tu-jestesmy-to-porozmawiajmyo-obowiazkowej-mediacji.html [dostęp 18.07.2018].
Rycka A. (2016), w: J. Stelina (red.), Prawo pracy, Warszawa, s. 625.
Skąpski M. (2006), Ochronna funkcja prawa pracy, Kraków.
Stawecki T., Winczorek P. (2003), Wstęp do prawoznawstwa, Warszawa.
Szuber W. (1972), Zarys prawa pracy, Warszawa.
Szubert W. (1974), Prawo jako narzędzie polityki społecznej, „Polityka Społeczna”, nr 4, s. 12–13.
Wąsowska A. (2016), Włoskie laboratorium mediacji, „Forum Obywatelskiego Rozwoju: Analiza” nr 17.2016, 18.10.2016, s. 9–10, https://for.org.pl/pl/d/970aab7d3b4020ea6fbc1a5f760ffa18 [dostęp 18.07.2018].
Wróblewska U. (2018), Obowiązkowa mediacja w sprawach pracowniczych? Pomysł znów wraca, http://praca.gazetaprawna.pl/artykuly/1052763 [dostęp 11.07.2018].
Zieliński T. (1986), Prawo pracy: zarys systemu: część 1: ogólna. Warszawa, Kraków.
Zienkiewicz A. (2005), Mediacja w cywilnym postępowaniu procesowym w Polsce na tle procesów integracji Europy, w: S. Wronkowska (red.), Polska kultura prawna a proces integracji europejskiej, Kraków, s. 385–398.
Żurawska M. (2006), Mediacja – nowa metoda rozwiązywania sporów z zakresu prawa pracy, w: J. Olszewski, B. Sagan, R. Uliasz (red.), Arbitraż i mediacja jako instrumenty wspierania przedsiębiorczości: materiały z międzynarodowej konferencji naukowej zorganizowanej przez Zakład Prawa Handlowego i Gospodarczego Wydziału Prawa Uniwersytetu Rzeszowskiego w Rzeszowie w dniach 22–23 września 2006 r., Rzeszów, s. 222.
Żurawska M. (2008), Mediacja jako nowa metoda rozwiązywania sporów z zakresu prawa pracy, w: J. Olszewski (red.), Sądy polubowne i mediacje, Warszawa, s. 101–127.
Żurawska M. (2009), Mediacja jako metoda rozwiązywania indywidualnych i zbiorowych sporów pracy, w: E. Gmurzyńska, R. Morek (red.), Mediacje: teoria i praktyka, Warszawa, s. 231–253.
Dziedziny naukowe dotyczące artykułu: nauki społeczne
Dyscypliny naukowe dotyczące artykułu: nauki o polityce i administracji, nauki socjologiczne
Krzysztof Lepczyński (mgr, Uniwersytet Warszawski)
ZWIĄZEK ZAWODOWY W KORPORACJI MEDIALNEJ. STUDIUM PRZYPADKU (s. 32–37)
Praca opisuje proces powstawania związku zawodowego w korporacji medialnej na podstawie modelu powstawania związków zawodowych w sektorze prywatnym w Polsce autorstwa Piotra Ostrowskiego. Autor analizuje przyczyny powstawania związku, uwzględniając sytuację rynkową, postawy managementu i segmentację wewnętrzną załogi, a także kapitał kulturowy i społeczny pracowników. Powstanie związku wiąże się z reakcją pracodawcy, polegającej na utrudnianiu działalności, a następnie podjęciu współpracy. Związek przestawiony jest jako próba w ograniczonym zakresie udanej zmiany warunków asymetrycznej wymiany dokonującej się między pracownikami a pracodawcą.
Słowa kluczowe: związki zawodowe, studium przypadku, media
BIBLIOGRAFIA
Babbie E. (2003), Badania społeczne w praktyce, PWN, Warszawa.
Boczkowski P.J., Siles I. (2012), Making sense of the newspaper crisis: A critical assessment of existing research and an agenda for future work, „New Media & Society”, Vol. 14, Issue 8.
Feliksiak M. (2017), Działalność związków zawodowych w Polsce. Komunikat z badań nr 87/2017, CBOS, Warszawa, http://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2017/K_087_17.PDF [dostęp 2.03.2019].
Gardawski J. (2001), Związki zawodowe na rozdrożu, ISP, Warszawa.
Gardawski J. (2009), Dialog społeczny w Polsce, MPiPS, Katedra Socjologii Ekonomicznej SGH, Warszawa.
Gardawski J., Mrozowicki A., Czarzasty J. (2012), History and Current Developments of Trade Unionism in Poland, SGH, Warszawa, http://kolegia.sgh.waw.pl/pl/KES/struktura/IFSISE/Documents/1.Juliusz_Gardawski, Adam_Mrozowicki_and_Jan_Czarzasty,History_and_Current_Developments_of_Trade_Unionism_in_Poland.pdf [dostęp 2.03.2019].
Hirschman A. (1995), Lojalność, krytyka, rozstanie. Reakcje na kryzys państwa, organizacji i przedsiębiorstwa, Znak, Kraków.
Iwińska K. (2015), Być i działać w społeczeństwie. Dyskusje wokół teorii podmiotowego sprawstwa, Nomos, Kraków.
Konecki K. (2000), Studia z metodologii badań jakościowych. Teoria ugruntowana, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Kozek W. (2003a), Czy wyłania się model? Problem instytucjonalizacji zbiorowego przetargu w stosunkach pracy, w: W. Kozek (red.), Instytucjonalizacja stosunków pracy w Polsce, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa, s. 16–41.
Kozek W. (2003b), Destruktorzy. Tendencyjny obraz związków zawodowych w tygodnikach politycznych w Polsce, w: W. Kozek (red.), Instytucjonalizacja stosunków pracy w Polsce, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa, s. 166–170.
Kozek W. (2003c), In Search of Job. Co zdarzyło się w stosunkach pracy na poziomie zakładu w Polsce w latach dziewięćdziesiątych?, w: W. Kozek (red.), Instytucjonalizacja stosunków pracy w Polsce, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa, s. 52–64.
Męcina J., red. (2009), Dialog społeczny na poziomie zakładu pracy: między zasadami a realiami, SGH, Warszawa.
Mrozowicki A. (2014), Między remedium a pułapką: taktyki, doświadczenia i konsekwencje organizowania związków zawodowych w Europie Środkowo-Wschodniej, w: J. Czarzasty, A. Mrozowicki A. (red.), Organizowanie związków zawodowych w Europie. Badania i praktyka, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa, s. 153–171.
Ost D. (2003), Słabość silnych ruchów społecznych. Modele uninizmu w kontekście wschodnioeuropejskim, w: W. Kozek (red.), Instytucjonalizacja stosunków pracy w Polsce, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa, s. 120–135.
Ost D. (2007), Klęska „Solidarności”. Gniew i polityka w postkomunistycznej Europie, Wydawnictwo Muza, Warszawa.
Ostrowski P. (2009), Powstawanie związków zawodowych w sektorze prywatnym w Polsce, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa.
Sędek J. (2016), Dziennikarze 2016. Raport z badania, https://pressinstitute.eu/raports/dziennikarze-2016/ [dostęp 22.04.2017].
Silverman D. (2008), Prowadzenie badań jakościowych, PWN, Warszawa.
Stachowski K. (2014), Organizowanie pracowników przez NSZZ „Solidarność” – strategia i bariery, w: J. Czarzasty, A. Mrozowicki (red.), Organizowanie związków zawodowych w Europie. Badania i praktyka, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa, s. 132–144.
Stake R.E. (1997), Studium przypadku, w: L. Korporowicz (red.), Ewaluacja w edukacji, Oficyna Naukowa, Warszawa.
Trappmann V. (2012), Związki zawodowe w Polsce. Aktualna sytuacja, struktura organizacyjna, wyzwania, Friedrich-Ebert-Stiftung, Warszawa.
Wenzel M. (2009), Członkostwo w związkach zawodowych. Naruszenia praw pracowniczych i „szara strefa” w zatrudnieniu. Komunikat z badań, CBOS, Warszawa, https://cbos.pl/SPISKOM.POL/2009/K_006_09.PDF [dostęp 2.03.2019].
Yin R.K. (2015), Studium przypadku w badaniach naukowych. Projektowanie i metody, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
Dziedziny naukowe dotyczące artykułu: nauki społeczne
Dyscypliny naukowe dotyczące artykułu: nauki socjologiczne
Social Policy
Table of Contents No 3/2019
SPECIFIC ASPECTS OF EMPLOYMENT PEOPLE OF AGED 55 AND OVER IN THE EUROPEAN UNION MEMBERS IN 2004–2017 – Anna Skórska
ARCHITECTURE FOR DEINSTITUTIONALIZATION. NOVEL MODELS OF LIVING SPACES FOR ELDERLY PERSONS WITH NEUROLOGICAL DISORDERS, INCLUDING ALZHEIMER’S AND PARKINSON’S DISEASES – Joanna Borowczyk
PUBLIC WORKS AS AN EFFECTIVE FORM OF ACTIVATING THE LONG-TERM UNEMPLOYED – Ewa Flaszyńska
THE INVOLVEMENT OF TRADE UNIONS IN WORKERS’ RIGHTS IN POLAND – THE PERSPECTIVE OF TRADE UNIONISTS – Janina Petelczyc, Kamil Matuszczyk
THE SPECIFICS OF CONFLICT SITUATION IN INDIVIDUAL LABOUR LAW – Błażej Mądrzycki, Mateusz Pękala
TRADE UNION IN THE MEDIA CORPORATION. CASE STUDY – Krzysztof Lepczyński
BOOK REVIEWS
Stanisława Golinowska, POVERTY IN POLAND 1990–2015. DEFINITIONS, MEASURES AND RESULTS – Reviewed by Jacek Klich
DIARY OF SOCIAL POLICY
Anna Skórska (Professor, University of Economics in Katowice)
SPECIFIC ASPECTS OF EMPLOYMENT PEOPLE OF AGED 55 AND OVER IN THE EUROPEAN UNION MEMBERS IN 2004–2017 (p. 1–7)
The demographic change is one of megatrends, that affects many areas of socio-economical life in Europe, including labour market. The share of people aged 55 and over in the population of every EU member is growing, while the activity and employment rates are decreasing with age. One of the features that affect the employment level of this age group alongside gender is the level of education. Therefore, the aim of the article is to present spatial diversity of employment of people aged 55–64 in EU-28 between 2004 and 2017 and employment projection till 2070. The analysis covers the period between 2004 and 2017, the main source of data using in the article is Labour Force Survey, downloaded from Eurostat database.
Key words: employment, older workers, Poland, European Union
Joanna Borowczyk (PhD Ing., Lodz University of Technology)
ARCHITECTURE FOR DEINSTITUTIONALIZATION. NOVEL MODELS OF LIVING SPACES FOR ELDERLY PERSONS WITH NEUROLOGICAL DISORDERS, INCLUDING ALZHEIMER’S AND PARKINSON’S DISEASES (p. 8–12)
The aim of the article is to describe selected determinants of creating architectural standards of assisted housing for elderly persons and people with neurological diseases. At the forefront of attention is adapting the guidelines for creating spatial solutions to the needs of future users, which are analyzed on the basis of objective “Development of deinstitutionalized model solutions”, which is a part of the project “Independent life – developing a standard and carrying out the piloting in the area of assisted living for persons suffering from neurological disorders, including Alzheimer’s and Parkinson’s diseases and elderly people”. The results of the conducted research are an element of the contemporary discussion on the development of new forms of assisted living for social inclusion emerging in Poland.
Key words: assisted living, architectural standards, quality of life, elderly persons, social policy
Ewa Flaszyńska (PhD, University of Warsaw)
PUBLIC WORKS AS AN EFFECTIVE FORM OF ACTIVATING THE LONG-TERM UNEMPLOYED (p. 13–19)
The aim of the article is to collect information regarding the implementation of public work projects by local labour offices in Poland in a comprehensive form and to research the effectiveness of this instrument in the activation of the unemployed. The scope of the analysis was narrowed down to the years 2015–2017 and due to the good economic situation, the participation of the long-term unemployed was particular taken into account.
Key words: labour market, unemployment, long-term unemployed, public works
Janina Petelczyc (PhD, University of Warsaw)
Kamil Matuszczyk (Master, University of Warsaw)
THE INVOLVEMENT OF TRADE UNIONS IN WORKERS’ RIGHTS IN POLAND – THE PERSPECTIVE OF TRADE UNIONISTS (p. 20–24)
For several decades, trade unions have been experiencing a crisis associated with an ever smaller number of members. Existing literature on the subject focuses on threads related to so-called revitalization or increasing unionization, especially in the private sector and among young employees. It is more and more difficult due to the changing labour market and increasingly precarious employment. One kind of the revitalization activities undertaken by trade unions is opening to new groups and social issues. The purpose of this article is to show how trade unionists perceive the role of their organizations in the field of engaging in issues on the border of labour rights and human rights. The article contains an analysis of quantitative surveys carried out with a questionnaire among trade union members in Poland. The results of the research prove a strong differentiation between individual trade unions in this area. While there is a consent to engage in the fight against discrimination of employees due to their age or origin, the trade unionists are divided in the field of opinion on actions for the reproductive rights of women or the protection of LGBT persons.
Key words: trade unions, human rights, worker rights, revitalization strategies
Błażej Mądrzycki (PhD, University of Silesia in Katowice)
Mateusz Pękała (PhD, Jesuit University Ignatianum in Cracow)
THE SPECIFICS OF CONFLICT SITUATION IN INDIVIDUAL LABOUR LAW (p. 25–32)
The aim of the text is an interdisciplinary analysis of characteristics of conflict situations that may occur in relations between an employee and an employer. The dogmatic and legal method used by the authors is aimed at presenting the function of individual labour law, with particular emphasis on the adjudicative function, as well as presenting the modes of dispute resolution through labour law in the light of the current polish regulations. Sociological analysis, using in particular elements of the theory of interpersonal conflicts, will serve as a basis for discussing examples of various types of situations that can determine the background of court disputes between an employee and an employer. The motive that inspired the authors to take up this topic is a special type of social bond between the employer and employee.
Key words: mediation, conflict, dispute, ADR, labour law
Krzysztof Lepczyński (Master, University of Warsaw)
TRADE UNION IN THE MEDIA CORPORATION. CASE STUDY (p. 32–37)
The article describes the process of formation of a trade union in a media corporation based on the model of formation of trade unions in the private sector in Poland by Piotr Ostrowski. The author analyzes the reasons for the union’s formation, taking into consideration the market situation, attitudes of managerial staff and internal segmentation of the staff, as well as the cultural and social capital of employees. Establishing a union leads to employer’s reaction. Initially he’s obstructing the activity and then starting cooperation. The article shows union as a partially successful attempt to a limited change in the conditions of asymmetric exchange between employees and the employer.
Key words: trade unions, case study, media
« powrót