Nr 9 (510) 2016
Spis treści 9/2016
Pobierz numer 
Kształcenie zawodowe przez pracę i w miejscu pracy
OD REDAKTORA TEMATYCZNEGO NUMERU – Urszula Jeruszka
PORADNICTWO ZAWODOWE W KONTEKŚCIE POTRZEB UCZNIÓW SZKOLNICTWA ZAWODOWEGO – Magdalena Piorunek
ROZWÓJ DUALNEGO SYSTEMU KSZTAŁCENIA W POLSKIEJ PRZESTRZENI SZKOLNICTWA ZAWODOWEGO I RYNKU PRACY – Krzysztof Symela
GŁÓWNE BARIERY WDROŻENIA DUALNEGO SYSTEMU KSZTAŁCENIA ZAWODOWEGO W POLSCE – Mieczysław Kabaj
KSZTAŁCENIE ZAWODOWE W PRZEDSIĘBIORSTWACH – REALIA CZY ILUZJE? – Urszula Jeruszka
STUDIA WYŻSZE DROGĄ DO ZATRUDNIENIA – Ryszard Gerlach
KOMPETENCJE SPOŁECZNE PRACOWNIKÓW – KONTEKST EDUKACYJNY – Stefan M. Kwiatkowski
KSZTAŁCENIE ZAWODOWE – WYZWANIA I TRENDY ROZWOJOWE NA ŚWIECIE – Andrzej Stępnikowski
DIARIUSZ POLITYKI SPOŁECZNEJ
Urszula Jeruszka (prof., Instytut Pracy i Spraw Socjalnych)
OD REDAKTORA TEMATYCZNEGO NUMERU (s. 1–2)
Trudno przecenić znaczenie kształcenia zawodowego dla rozwoju kapitału ludzkiego. Kapitał ludzki danej organizacji stanowi o jej wartości, a konieczność rozwoju potencjału pracy nie wymaga dodatkowej argumentacji. Edukacja zawodowa wysunęła się na czoło priorytetów społecznych i gospodarczych w krajach wysoko rozwiniętych, o najwyższej konkurencyjności gospodarczej. Tym silniejszy jest imperatyw wzrostu roli edukacji zawodowej w Polsce, która jeszcze musi dokonywać głębokich przekształceń strukturalnych i modelowych kształcenia zawodowego.
Kwestią nie podlegającą dyskusji jest to, że szkolne kształcenie zawodowe jest drogą do pracy zawodowej, a nie jedynie okresem zdobywania wiedzy. Chociaż w czasie nauki szkolnej rozwijana jest przede wszystkim wiedza uczniów, ale pracodawcy coraz bardziej oczekują od absolwentów szkół posiadania umiejętności praktycznych, określonych cech osobowości oraz zdolności przystosowania się do zmieniających się warunków. Rozwój wiedzy jest zatem warunkiem koniecznym, ale niewystarczającym do posiadania takiego kapitału ludzkiego i uzyskania takich kwalifikacji zawodowych, żeby po skończeniu szkoły mieć pracę sprawiającą satysfakcję, zgodną z własnymi zainteresowaniami, dającą możliwości rozwoju, zadowalające wynagrodzenie itd. Wiedza ta powinna być uzupełniania na zasadzie komplementarności z doświadczeniami w praktyce gospodarczej.
Łączenie nauki i praktyki staje się wymogiem współczesnych czasów. Szybki przepływ informacji, rozwój techniki i technologii, zmiany w wartościach, w gospodarce, prawie i polityce powodują, że wzrasta potrzeba większej konfrontacji nauki z doświadczeniem. Ponadto łączenie nauki i praktyki może sprzyjać większemu zainteresowaniu wzbogacaniem wiedzy, ale też nabywaniu kolejnych doświadczeń. Gromadzenie doświadczeń powiązanych z pracą i miejscem pracy może istotnie wpływać na rozwój kompetencji, podstawowego komponentu kapitału ludzkiego.
Wiązanie teorii z praktyką w procesach dydaktycznych to prawo procesu poznawczego, a zarazem konstytutywna zasada kształcenia zawodowego. Wiązanie teorii z praktyką nie deprecjonuje ani teorii, ani praktyki, które są równie ważnymi czynnikami poznania. Związek teorii i praktyki sprzyja weryfikacji zdobytej wiedzy w praktyce oraz wzbogaca praktykę przez rozszerzanie potrzebnej wiedzy. Równolegle z wiedzą i umiejętnościami zawodowymi są kształtowane i rozwijanie cechy osobowości potrzebne na stanowiskach pracy. Związek ten umożliwia identyfikację własnych zainteresowań oraz zwiększanie lub pomniejszanie identyfikacji z nauczanym zawodem. Sprzyja także powstawaniu i realizacji pomysłów na otwieranie i prowadzenie własnej działalności gospodarczej.
Praktyczna nauka zawodu u pracodawcy stanowi istotę dualnego systemu kształcenia zawodowego. System ten podlega rozlicznym uwarunkowaniom – tak zewnętrznym, jak i wewnętrznym, które wpływają na jego kształt. Do podstawowych uwarunkowań zewnętrznych zaliczyć można: zewnętrzny rynek pracy i dostępność kadr o oczekiwanych kompetencjach, dostępność, jakość i koszty szkoleń zewnętrznych o profilu zgodnym z oczekiwaniami organizacji (przedsiębiorstwa), osobiste przekonania decydentów, stan prawny, wysokość i strukturę publicznych nakładów finansowych na edukację. Z kolei do podstawowych uwarunkowań wewnętrznych systemu dualnego należą: wielkość przedsiębiorstwa, dostępność danych koniecznych do planowania kształcenia w konkretnych zawodach, jakość kadr kierowniczych i specjalistów odpowiedzialnych za kształcenie pracowników i praktykantów, elastyczność zatrudnienia.
Doświadczenia gospodarek, które od wielu lat działają w systemie wolnorynkowym (Niemcy, Szwajcaria, Holandia, Austria, Czechy, Węgry), wskazują na to, że dualny system kształcenia zawodowego jest rozwiązaniem przynoszącym wiele korzyści na gruncie ekonomicznym i społecznym, w tym dla uczniów, bowiem umożliwia im relatywnie łatwe wchodzenie na rynek pracy.
Obecnie coraz większe znaczenie dla wzrostu zatrudnialności przypisuje się kompetencjom społecznym, które pomagają, a czasem wręcz warunkują realizację zadań zawodowych. Stanowią grupę pożądanych kompetencji pracowników i kierowników, znacząco wpływających na rezultaty ich pracy. Eksperci rynku pracy podkreślają, że pracę otrzymuje się w 70% dzięki wiedzy fachowej i w 30% dzięki kompetencjom społecznym, traci się zaś w 70% z braku kompetencji społecznych i w 30% z braku kwalifikacji merytorycznych. Wysoki poziom kompetencji społecznych gwarantuje stabilność zatrudnienia i ciągłość kariery zawodowej w większym stopniu niż tylko same kompetencje merytoryczne. Niestety, szkoły zawodowe i uczelnie krytykowane są za niewystarczający poziom kształcenia w zakresie kompetencji społecznych.
Podczas konferencji zorganizowanej w Wałbrzyskiej Specjalnej Strefie Ekonomicznej w dniu 24 czerwca 2016 r. minister edukacji narodowej Anna Zalewska ogłosiła kierunki zmian dotyczących kształcenia w szkolnictwie zawodowym. Stwierdziła: Celem zmiany w edukacji zawodowej jest stopniowe wprowadzania dualnego systemu kształcenia odpowiadającego potrzebom gospodarki, realizowanego we współpracy z przedsiębiorstwami stanowiącymi otoczenie szkoły (por. ramka).
|
Zmiany w kształceniu zawodowym dla rynku pracy […] Anna Zalewska, Minister Edukacji Narodowej zapowiedziała m.in.: stopniowe wprowadzanie dualnego systemu kształcenia, włączanie pracodawców w proces kształcenia i egzaminowania, powołanie dwustopniowej szkoły branżowej oraz utworzenie Korpusu Fachowców i specjalnego Funduszu Rozwoju Edukacji Zawodowej. Obecny model kształcenia zawodowego w systemie edukacji nie spełnia swojej funkcji. Wymagania edukacyjne w stosunku do dużej grupy uczniów technikum są zbyt wysokie. Potwierdzają to dostępne dane: 1 na 10 uczniów technikum nie zamierza przystąpić do matury, co 2 uczeń technikum nie zdaje matury, 1 na 4 uczniów technikum nie przystępuje do niej w ogóle, a co 3 uczeń technikum nie zdaje egzaminu zawodowego. Priorytetem działań MEN w obszarze kształcenia zawodowego jest aktywne włączanie pracodawców w proces kształcenia, egzaminowania i potwierdzania nabytych kwalifikacji zawodowych. Takie działania możliwe będą dzięki udziałowi pracodawców m.in. w tworzeniu nowych zawodów oraz podstaw programowych; opracowywaniu programów nauczania dla zawodu (we współpracy ze szkołami zawodowymi), uwzględniających potrzeby lokalnego i regionalnego rynku pracy; realizacji procesu kształcenia praktycznego uczniów (we współpracy ze szkołą i centrum kształcenia praktycznego); doposażeniu szkół/centrów kształcenia praktycznego w nowoczesną bazę techno-dydaktyczną; wsparciu kadrowym dla szkół; zaangażowaniu pracowników przedsiębiorstwa w kształcenie praktyczne uczniów. W obecnej strukturze gospodarczej kraju konieczne jest wprowadzenie modelu kształcenia, w którym ważną rolę spełniają dobrze wyposażone centra kształcenia praktycznego (CKP) ściśle współpracujące z pracodawcami lub warsztaty szkolne. Ważne jest, aby każdy uczeń część kształcenia zawodowego realizował u pracodawcy. Założeniem proponowanych zmian jest to, aby w każdym powiecie funkcjonowało jedno centrum kształcenia praktycznego. Jego zadaniem byłaby realizacja kształcenia praktycznego, współpraca z pracodawcami w realizacji kształcenia praktycznego uczniów w zakresie umiejętności niezbędnych do wykonywania zadań zawodowych w rzeczywistym środowisku pracy, organizacja i przeprowadzanie egzaminów zawodowych, koordynacja doradztwa zawodowego w obszarze działania placówki. W procesie realizacji kształcenia ustawicznego dorosłych, CKP będą prowadziły kształcenie dla rynku pracy odpowiadające zapotrzebowaniu pracodawców w poszczególnych branżach. CKP ma także pełnić rolę ośrodka certyfikującego w oparciu o ustawę z Zintegrowanym Systemie Kwalifikacji. Zmianie musi ulec także struktura kształcenia zawodowego. Będzie ona polegała na utworzeniu dwustopniowej szkoły branżowej. Po ukończeniu szkoły branżowej I stopnia i po zdaniu egzaminu z jednej kwalifikacji absolwent uzyska dyplom potwierdzający kwalifikacje zawodowe. Będzie on przygotowany do podjęcia pracy lub kontynuowania kształcenia w szkole branżowej II stopnia. Po ukończeniu szkoły branżowej II stopnia i po zdaniu egzaminu z drugiej kwalifikacji absolwent uzyska wykształcenie średnie zawodowe i dyplom technika. Absolwent szkoły branżowej II stopnia z tytułem technika może przystąpić do matury zawodowej oraz kontynuować kształcenie na wyższych studiach zawodowych w branży, w której uzyskał tytuł technika. Co najmniej 50% zajęć w szkole branżowej będzie przeznaczone na kształcenie zawodowe. W proponowanej strukturze pozostaje technikum działające na dotychczasowych zasadach, z maturą na poziomie podstawowym lub rozszerzonym oraz dyplomem potwierdzającym kwalifikacje zawodowe. Z danych GUS wynika bardzo duże zapotrzebowanie na absolwentów szkół zawodowych, natomiast nadpodaż absolwentów z wyższym i średnim wykształceniem, którzy bardzo często przekwalifikują się bezpośrednio po ukończeniu szkoły. Sytuacja ta wynika m.in. z nieskutecznego doradztwa zawodowego. Dlatego MEN proponuje rozwiązania polegające na: wprowadzaniu ramowych programów doradztwa zawodowego; uwzględnianiu tematyki doradztwa zawodowego w podstawie programowej na każdym etapie edukacji; obowiązku badania predyspozycji zawodowych uczniów przed wyborem ścieżki kształcenia w poradni psychologiczno-pedagogicznej. W związku z potrzebą dostosowania kształcenia zawodowego do potrzeb rynku pracy w określonych branżach MEN proponuje wydawanie weryfikowanej czasowo opinii przez powiatowe i wojewódzkie rady rynku pracy. Opinia będzie dotyczyła wprowadzenia i kontynuowania kształcenia w zawodzie. Wojewódzkie Urzędy Pracy wydawać będą ją na podstawie przeprowadzonych badań i rzetelnych diagnoz w zakresie zapotrzebowania na pracowników w określonych zawodach. […]. W ramach zmian w kształceniu zawodowym resort edukacji proponuje utworzenie specjalnego Funduszu Rozwoju Edukacji Zawodowej (FREZ), którego celem będzie finansowanie m.in. doposażania szkół i centrów kształcenia praktycznego w nowoczesną bazę techno-dydaktyczną, rozbudowy sieci centrów kształcenia praktycznego, kosztów prowadzenia praktycznej nauki zawodu u pracodawcy, staży dla nauczycieli kształcenia zawodowego w celu uaktualniania ich wiedzy i umiejętności, dodatków motywacyjnych dla nauczycieli kształcenia zawodowego zatrudnionych w szkole i w centrum kształcenia praktycznego, dodatkowych uprawnień branżowych dla uczniów szkół zawodowych, doradztwa zawodowego. Źródłem finansowania FREZ mogłyby być środki z Funduszy Pracy, Spółek Skarbu Państwa, składek od zrzeszonych przedsiębiorców. Źródło: https://men.gov.pl/ministerstwo/informacje/zmiany-w-ksztalceniu-zawodowym-dla-rynku-pracy, [dostęp 29.06.2016]. |
Kształcenie zawodowe w szkole i w przedsiębiorstwie, inaczej mówiąc kształcenie przez pracę i w miejscu pracy, stanowi myśl przewodnią artykułów tego numeru „Polityki Społecznej”. Zawartość numeru dobrana została w taki sposób, by prezentowała stanowiska zarówno z teoretycznego, jak i praktycznego punktu widzenia i by odpowiadała na istotne pytania, jakie pojawiają się w związku z modelowaniem, planowaniem i realizacją kształcenia zawodowego.
Przedkładany zeszyt monotematyczny rozpoczyna się rozważaniami o poradnictwie zawodowym. Poradnictwo zawodowe stanowi swoisty instrument wsparcia młodzieży w wejściu na rynek pracy. W kolejnym artykule dokonano analizy prawno-organizacyjnych uwarunkowań wprowadzania i rozwoju dualnego kształcenia zawodowego w Polsce. Pokazano też dobre i złe przykłady kształcenia dualnego w kontekście Specjalnych Stref Ekonomicznych. Wyniki dociekań teoretycznych i badań empirycznych na temat kształcenia zawodowego w przedsiębiorstwach prezentuje następny artykuł. W innym artykule autor uwiarygodnia twierdzenie, że studia są drogą do zatrudnienia. Studenci powinni zdobywać doświadczenia w praktyce gospodarczej, w podejmowaniu pracy w trakcie studiów, co niewątpliwie jest dla nich korzystne z punktu widzenia ścieżki zawodowej. Kolejny artykuł dotyczy rozpoznawania, kwalifikowania i rozwijania kompetencji społecznych absolwentów kształcenia zawodowego. Następne opracowanie prezentuje trendy rozwojowe kształcenia zawodowego na świecie, doświadczenia państw wysoko rozwiniętych w dziedzinie edukacji szkolnej, rozwiązania systemowe i modele współpracy szkół z zakładami pracy. Warto dodać, że wśród wielu wyzwań, jakie stają przed polskim społeczeństwem, współdziałanie podmiotów systemu edukacji zawodowej i rynku pracy należy do najtrudniejszych.
Monograficzny numer czasopisma kończy artykuł prezentujący polskie przedwojenne i powojenne doświadczenia w dualnym systemie kształcenia, a także współczesne bariery szerszego wdrażania dualnego systemu kształcenia zawodowego w Polsce. Analizy i badania współczesnego kształcenia zawodowego powinny uwzględniać i respektować dotychczasowy dorobek w tym zakresie. Rozważając współczesne realia warto pamiętać, że w Polsce mamy doświadczenia odpowiedzialnego, dobrego przygotowania zawodowego u pracodawców, sięgające okresu międzywojennego.
Mamy nadzieję, że zaprezentowane artykuły przyczynią się do lepszego poznania problemów kształcenia zawodowego. Złożoność problematyki kształcenia zawodowego przesądza o tym, że niektóre rozważania zawarte w artykułach tego numeru „Polityki Społecznej” mogą zawierać elementy dyskusyjne i stanowić jednocześnie inspirację do dalszych badań.
Magdalena Piorunek (prof., Uniwersytet im. Adama Mickiewicza)
PORADNICTWO ZAWODOWE W KONTEKŚCIE POTRZEB UCZNIÓW SZKOLNICTWA ZAWODOWEGO (s. 3–9)
W artykule postawiono pytanie o to, w jakim stopniu poradnictwo zawodowe adresowane do uczniów tego sektora edukacji, którzy wybrali potencjalnie najkrótszą drogę na rynek pracy (choć oczywiście niepozbawioną możliwości kontynuacji kształcenia), powinno mieć charakter specyficzny dla tej grupy osób, na ile zaś wpisywać się w kontekst uniwersalnych działań w zakresie wsparcia młodzieży w konstruowaniu karier zawodowych. Przed transformacją ustrojową szkolnictwo zawodowe było często słabym ogniwem systemu edukacyjnego, a po 1989 r. dryfowało, przegrywając konkurencję z rosnącymi aspiracjami edukacyjnymi i boomem w szkolnictwie ogólnokształcącym prowadzącym do cieszących się wielką popularnością studiów wyższych. Starania podejmowane dla zrównoważonego rozwoju szkolnictwa zawodowego muszą iść w parze z profesjonalnie realizowanym poradnictwem zawodowym, obejmującym grupę aktualnych i przyszłych uczniów tych szkół. Wydaje się, że działania te nie różnią się jednak zasadniczo w swych założeniach od tych generalnych, dotyczących całożyciowego poradnictwa (realizowanych z uwzględnieniem zmieniających się paradygmatów tej działalności), co nie oznacza, że na poziomie metodycznym nie należy poszukiwać rozwiązać adresowanych do tej grupy młodzieży.
Słowa kluczowe: kariery zawodowe, poradnictwo zawodowe, szkolnictwo zawodowe, coaching kariery
BIBLIOGRAFIA
Bańka A. (2007), Psychologiczne doradztwo karier, PRINT – B, Poznań.
Bauman T., red. (2005),Uczenie się jako przedsięwzięcie na całe życie, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków.
Bauman Z. (2006a), Płynna nowoczesność, Wydawnictwo Literackie, Kraków.
Bauman Z. (2007a), Płynne czasy. Życie w epoce niepewności, Wydawnictwo Sic! s.c., Warszawa.
Bauman Z. (2007b), Płynne życie, Wydawnictwo Literackie, Kraków.
Bauman Z., (2006b), Globalizacja. I co z tego dla ludzi wynika, PIW, Warszawa.
Beck U. (2002), Społeczeństwo ryzyka. W drodze do innej nowoczesności, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.
Brzozowska M. (w druku), Uczniowskie firmy systemie orientacji i poradnictwa zawodowego w Niemczech.
Cybal-Michalska A. (2013), Młodzież akademicka a kariera zawodowa, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków.
Giddens A. (2007), Nowoczesność i tożsamość. „Ja” i społeczeństwo w epoce późnej nowoczesności, PWN, Warszawa.
Goźlińska E., Kruszewski A. (2013), Stan szkolnictwa zawodowego w Polsce. Raport, KOWEZiU, Warszawa.
Guichard J., Huteau M. (2005), Psychologia orientacji i poradnictwa zawodowego, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków.
Hinzen H., Przybylska E., Staszewicz M., red. (2005), Edukacja dorosłych w zjednoczonej Europie — bogactwo, różnorodność, doświadczenie, Wydawnictwa Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń.
Jacyno M. (2007), Kultura indywidualizmu, PWN, Warszawa.
Jeruszka U., red. (2012), Unowocześnienie metod i form kształcenia zawodowego w Polsce. Diagnoza i oczekiwane kierunki zmian, IPiSS, Warszawa.
Kaczor S. (1989), Stan i perspektywy szkolnictwa zawodowego w Polsce. Raport Komitetu Ekspertów ds. Edukacji Narodowej, PWN, Warszawa-Kraków.
Kargul J. (2005), Obszary pozaformalnej i nieformalnej edukacji dorosłych: przesłanki do budowy teorii edukacji całożyciowej,m wyd. 2 zm. i rozsz., Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej Edukacji TWP, Wrocław.
Kargulowa A. (1996), Przeciw bezradności. Nurty – opcje – kontrowersje w poradnictwie i poradoznawstwie, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław.
Kargulowa A. (2005), O teorii i praktyce poradnictwa. Odmiany poradoznawczego dyskursu. Podręcznik akademicki, PWN, Warszawa.
Kargulowa A. (2009), Pomoc przez porady. Statyczna versus procesualna struktura poradnictwa w przestrzeni życia społecznego, w: E. Marynowicz-Hetka (red.), Pedagogika społeczna. Podręcznik akademicki, tom 2, PWN, Warszawa.
Kwiatkowski S.M. (2001), Kształcenie zawodowe: dylematy teorii i praktyki, IBE, Warszawa.
Kwiatkowski S.M. (2008), Kształcenie zawodowe – wyzwania, priorytety, standardy, IBE, Warszawa.
Malewski, M. (2003), Poradnictwo wobec zmieniających się wzorów ludzkiego życia, w: B. Wojtasik, A. Kargulowa (red.), Doradca – profesja, pasja, powołanie, materiały ze Światowego Kongresu Poradnictwa Zawodowego, Stowarzyszenie Doradców Szkolnych i Zawodowych RP, Warszawa.
Melosik Z. (2014), Kultura popularna i tożsamość młodzieży. W niewoli władzy i wolności, Oficyna Wydawnicza ”Impuls”, Kraków.
Oleniacz M. (2005), Przeżywanie młodości. Obraz fenomenu w badaniach biograficznych, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków.
Paszkowska-Rogacz A. (2002), Warsztat pracy europejskiego dorady kariery zawodowej, KOWEZiU, Warszawa.
Peavy R.V. (2014), Poradnictwo socjodynamiczne. Praktyczne podejście do nadawania znaczeń, Taos Institute, Bielsko Biała.
Piasecka A. (2011), Coaching jako metoda wsparcia pracownika, w: M. Piorunek (red.), Poradnictwo – kolejne przybliżenia, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń.
Piorunek M. (1992), W poszukiwaniu koncepcji kształcenia zawodowego, „Problemy Rozwoju Edukacji”, nr 1.
Piorunek M. (2002), Proeuropäische Kontexte der Reformen auf dem Gebiet der beruflichen Bildung, w: W. Thiem (red.), Hoffnungen, Dilemmata und Probleme einer nationalen Schulreform in europäischer Dimension, Universität Potsdam, Potsdam.
Piorunek M. (2004), Projektowanie przyszłości edukacyjno-zawodowej w okresie adolescencji., Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań.
Piorunek M. (2009), Poradnictwo biograficzne. O pomocy psychopedagogicznej w biegu życia człowieka, „Studia Edukacyjne”, nr 9.
Piorunek M. (2011), (Bez)sens planowania przyszłości.… Refleksje o adolescencyjnym projektowaniu przyszłości edukacyjno-zawodowej, „Studia Edukacyjne”, nr 18.
Piorunek M. (w druku), Biographical Career Patterns – Differentiations, Emergence. Fields of Empirical Exploration.
Piorunek M., red. (2010), Pomoc – wsparcie społeczne – poradnictwo, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń.
Piorunek M., red. (2011), Poradnictwo – kolejne przybliżenia, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń.
Piorunek M., red. (2015), Dymensje poradnictwa i wsparcia społecznego w perspektywie interdyscyplinarnej, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań.
Savickas M.L. (2010), Life Design: A General Model for Career Intervention in the 21st Century, wystąpienie konferencyjne, http://www.vocopher.org/resources.htm, [dostęp 14.09.2016].
Savickas M.L. (2013), The 2012 Leona Tyler Award Address: Constructing Careers – Actors, Agents, and Authors, „The Counseling Psychologist”, nr 41(4), http://tcp.sagepub.com/content/41/4.toc, [dostęp 14.09.2016].
Savickas M.L., red. (2013), Ten Ideas that Changed Career Development. A Monograph to Celebrate the Centennial of the National Career Development Association (1913–2013), http://www.ncda.org/aws/NCDA/asset_manager/get_file/71112?ver=508, dostęp 14.09.2016].
Savickas M.L., Hartung P.J. (2012), My Career Story. An Autobiographical Workbook for Life-Career Success, http://www.vocopher.com/CSI/CCI_workbook.pdf, [dostęp 14.09.2016].
Surzykiewicz J., Kulesza M., red. (2013), Coaching społeczny. W poszukiwaniu efektywnych form wsparcia osób w trudnych sytuacjach życiowych, Difin, Warszawa.
Szafraniec K. (2011), Młodzi 2011, Kancelaria Prezesa Rady Ministrów, Warszawa.
Trzeciak W., Drogosz-Zabłocka E., red. (1999), Model zintegrowanego poradnictwa zawodowego w Polsce, Biuro Koordynacji Kształcenia Kadr, Warszawa.
Watts A.G. (1996), Careerquake, Demos, London.
Watts A.G. (1997), The role of career guidance in societies in transition, „Revista de Pedagogie”, nr 1–12.
Dziedziny naukowe dotyczące artykułu: nauki społeczne
Dyscypliny naukowe dotyczące artykułu: nauki o polityce publicznej, polityka społeczna
Krzysztof Symela (dr., Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy w Radomiu)
ROZWÓJ DUALNEGO SYSTEMU KSZTAŁCENIA W POLSKIEJ PRZESTRZENI SZKOLNICTWA ZAWODOWEGO (s. 10–14)
Renesans kształcenia dualnego, głównie za sprawą problemów zatrudnienia młodych osób, stał się trendem ogólnoświatowym oraz kluczowym celem polityki kształcenia zawodowego w UE. W artykule przedstawiono analizę prawnych i organizacyjnych uwarunkowań wdrażania kształcenia dualnego w Polsce z uwzględniłem kontekstu europejskiego, który zachęca do zacieśniania współpracy szkolnictwa zawodowego z pracodawcami. To zaś ma prowadzić tego, aby doświadczenie związane z procesem uczenia się było trwale powiązane z realnym środowiskiem pracy. Nowe wzywania organizacyjne szczególnie uwidocznią się w modelu kształcenia dualnego, które jest finansowany z subwencji oświatowej, bowiem nie dysponujemy jeszcze dobrymi praktykami do upowszechnia w całym systemie kształcenia zawodowego. Duże szanse rozwoju systemu kształcenia dualnego należy upatrywać w realizacji projektów we współpracy szkół zawodowych z pracodawcami specjalnych stref ekonomicznych w ramach Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój.
Słowa kluczowe: dualny system kształcenia, praktyczna nauka zawodu, kształcenie zawodowe, specjalne strefy ekonomiczne, rynek pracy
BIBLIOGRAFIA
Kabaj M. (2012), Wpływ systemów kształcenia zawodowego na zatrudnienie i bezrobocie młodzieży. Projekt programu wdrożenia dualnego systemu kształcenia zawodowego w Polsce, IPISS, Warszawa.
Komisja Europejska (2012), Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komunikatu Regionów Nowe podejście do edukacji: Inwestowanie w umiejętności na rzecz lepszych efektów społeczno-dozorczych, COM(2012) 669 final, Strasburg.
Komisja Europejska (2013), Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komunikatu Regionów Pracując wspólnie na rzecz młodych Europejczyków – Wezwanie do działania w sprawie bezrobocia osób młodych, (COM(2013) 447), Bruksela.
Światowe tendencje w zatrudnieniu ludzi młodych w 2013 r. Zagrożone pokolenie (2013), MOP, Genewa.
Chatzichristou S., Ulicna D., Murphy I., Curth A. (2014), Dualny system kształcenia: rozwiązanie na trudne czasy, ICF International.
Słownik UNESCO (1984) Terminología de la enseñanza técnica y profesional, Unesco, Section of Technical and Vocational Education.
Słownik CEDEFOP (2016), Terminologia z zakresu europejskiej polityki w dziedzinie kształcenia i szkolenia, http://www.eqavet.eu/qa/gns/glossary/a/alternance-training.aspx [15.04.2016].
Kształcenie dualne w polski systemie oświaty. Materiał roboczy (2015), Ministerstwo Edukacji Narodowej, Warszawa.
Raport na temat działalności edukacyjnej rzemiosła (2016), Związek Rzemiosła Polskiego, Warszawa.
Dziedziny naukowe dotyczące artykułu: nauki społeczne
Dyscypliny naukowe dotyczące artykułu: nauki o polityce publicznej, polityka społeczna
Mieczysław Kabaj (prof., Instytut Pracy i Spraw Socjalnych)
GŁÓWNE BARIERY WDROŻENIA DUALNEGO SYSTEMU KSZTAŁCENIA ZAWODOWEGO W POLSCE (s. 15–23)
W artykule analizuje się główne przyczyny szybko rosnącego bezrobocia młodzieży w Polsce. Autor prezentuje oryginalny projekt wdrożenia dualnego systemu kształcenia zawodowego, który integruje kształcenie teoretyczne i praktyczne na stanowiskach pracy. Artykuł zawiera analizę głównych przesłanek wdrożenia systemu kształcenia dualnego, główne elementy programu i etapy jego wdrożenia w Polsce oraz trzy główne bariery jego wdrożenia w Polsce: (1) niskiej motywacji młodzieży, (2) braku zintegrowanego systemu finansowania i (3) bariery instytucjonalne.
Słowa kluczowe: dualny system kształcenia, kształcenie zawodowe, bezrobocie młodzieży, bariery
BIBLIOGRAFIA
Block A. (2014), Finansowanie edukacji zawodowej na poziomach ISED 3 i 4 w Niemczech, w: U. Sztanderska, E. Drogosz-Zabłocka (red.), Koszty edukacji ponadgimnazjalnej i policealnej, IBE, Warszawa.
CBOS (2013), Plany, dążenia i aspiracje życiowe młodzieży, oprac. A. Sęk, Warszawa.
GUS (1939), Mały Rocznik Statystyczny 1939, Warszawa.
GUS (2005), Ścieżki edukacyjne Polaków, Warszawa.
GUS (z lat 1995–2015), Roczniki Statystyczne, Warszawa.
GUS (z lat 1999–2016), Oświata i wychowanie w roku szkolnym 1998/99; 1999/2000; 2000/2001; 2005/2006; 2010/2011, 2014/2015, Warszawa.
GUS (z lat 2000–2016), Małe Roczniki Statystyczne, Warszawa.
GUS (z lat 2012–2015), Badanie aktywności ekonomicznej ludności Polski, IV kwartał, Warszawa.
GUS (2016a), Badanie popytu na pracę w 2014 i 2015 r., Warszawa.
GUS (2016b), Biuletyn Statystyczny nr 5, Warszawa.
Jeruszka U. (2000), Dualny system kształcenia zawodowego w Szwajcarii, w: U. Jeruszka (red.), Efektywność kształcenia zawodowego, IPiSS, Warszawa.
Jeruszka U. (2002), Efektywność kształcenia szkolnego w aspekcie zatrudnienia, w: U. Jeruszka (red.), Unowocześnienie metod i form kształcenia zawodowego w Polsce, IPiSS, Warszawa.
Kabaj M. (2000), Efektywność kształcenia zawodowego w wybranych krajach. Przewaga systemu dualnego, w: U. Jeruszka (red.), Efektywność kształcenia zawodowego, IPiSS, Warszawa.
Kabaj M. (2012a), Wpływ systemów kształcenia zawodowego na zatrudnienie i bezrobocie młodzieży, IPiSS, Warszawa.
Kabaj M. (2012b), Metody, formy i środki unowocześnienia funkcjonowania Centrów Kształcenia Praktycznego, w: U. Jeruszka (red.), Unowocześnienie metod i form kształcenia zawodowego w Polsce, IPiSS, Warszawa.
Kocór M., Strzebońska A. (2011), Jakich pracowników potrzebują polscy pracodawcy?, PARP, Warszawa.
Kosakowska J., Stępnikowski A. (2014), Finansowanie nauki zawodu u pracodawcy. Przykład rzemiosła w Polsce, w: U. Sztanderska, E. Drogosz-Zabłocka (red.), Koszty edukacji ponadgimnazjalnej i policealnej, IBE, Warszawa.
Krahelska H. (1928), Praca dzieci i młodzieży w Polsce, IGS, Warszawa.
Krahelska H. (1934), Odpłatność pracy jako jedyna racjonalna podstawa zatrudnienia młodzieży, IGS, Warszawa.
Kwiatkowski S. (2006), Kształcenie zawodowe – wyzwania, priorytety, standardy, IBE, Warszawa.
MEN (2016), Kształcenie zawodowe dla rynku pracy – system dualny, materiał powielany na konferencję w dniu 24 czerwca, Wałbrzych.
Mlonek K. (1996), Młodzież na rynku pracy w Polsce w świetle badań, KUP, Warszawa.
Montowska M. (2011), By „zawodówki” nie świeciły pustkami, raport 02–03/2011, „Wiadomości Gospodarcze”, Polsko-Niemiecka Izba Przemysłowo-Handlowa, Warszawa.
Montowska M. (2013), Kształcenie w cenie, „Wiadomości Gospodarcze”, nr 3–4, Polsko-Niemiecka Izba Przemysłowo-Handlowa, Warszawa.
Niedobór talentów (2015), coroczny raport Manpower Group, http://www.manpowergroup.pl/repository/Raporty/Niedobor/PL/2015_Talent_Shortage_Survey_lo_res.pdf [dostęp 1.07.2016].
OECD (2008), Employment Outlook (1992–1998), Paris.
Polakowski M. (2012), Młodzi Polacy: problemy edukacji i zatrudnienia, Fundacja F. Eberta we współpracy z Fundacją ICRA, Warszawa.
Prószyński M. (2004), Czy gospodarka będzie partnerem edukacji zawodowej, „Rynek Pracy”, nr 5.
Stępnikowski A. (2012), Efektywność zatrudnieniowa pracowników młodocianych w kontekście wydatków Funduszu Pracy, ZRP, Warszawa.
Strategia rozwoju kraju 2007–2015 (2006), dokument przyjęty przez Radę Ministrów 29 listopada, MRR, Warszawa.
Związek Rzemiosła Polskiego (2016), Raport na temat działalności edukacyjnej rzemiosła, Warszawa.
Dziedziny naukowe dotyczące artykułu: nauki społeczne
Dyscypliny naukowe dotyczące artykułu: nauki o polityce publicznej, polityka społeczna
Urszula Jeruszka (prof., Instytut Pracy i Spraw Socjalnych)
KSZTAŁCENIE ZAWODOWE W PRZEDSIĘBIORSTWACH – REALIA CZY ILUZJE? (s. 23–28)
W artykule zwrócono uwagę na kształcenie uczniów na terenie przedsiębiorstw jako źródło kształtowania potrzebnych na rynku kompetencji. Uwagę skupiono na kształceniu szkolnym (formalnym), które stanowi podstawę kształtowania kapitału ludzkiego pracowników. Trudności wyrażające się w upowszechnianiu w Polsce dualnego kształcenia wynikają głównie z braku odpowiednich rozwiązań prawnych, odpowiednich motywatorów dla pracodawców oraz za małych środków finansowych na prowadzenie kształcenia zawodowego w przedsiębiorstwach. Korzyści z kształcenia zawodowego w przedsiębiorstwach to nie tylko iluzje, to realia wymagające jednak nadal zacieśniania więzi sfery pracy (przedsiębiorstw) i sfery edukacji (szkół zawodowych).
Słowa kluczowe: praca, praktyczna nauka zawodu u pracodawcy, kształcenie dualne, wstępne kształcenie zawodowe, zatrudnienie.
BIBLIOGRAFIA
Frieske K.W. (2015), Praca – zatrudnienie – zatrudnialność: ideologiczne założenia dyskursu, „Polityka Społeczna”, nr 7, s. 2–5.
GUS (2015), Mały Rocznik Statystyczny Polski 2015, Warszawa.
Kryńska E., Kwiatkowski E. (2013), Podstawy wiedzy o rynku pracy, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
Kształcenie zawodowe i ustawiczne. Vademecum (2013), KOWEZiU, Warszawa.
Kształcenie zawodowe w przedsiębiorstwach w Polsce w 2010 r. (2012), GUS, Urząd Statystyczny w Gdańsku, Gdańsk.
Kwiatkowski S.M. (2001), Kształcenie zawodowe. Dylematy teorii i praktyki, IBE, Warszawa.
Męcina J. (2015), Reforma instytucjonalna rynku pracy – jej pierwsze efekty i kolejne wyzwania, „Polityka Społeczna”, nr tematyczny 2, s. 2–13.
Nowacki T.W., Jeruszka U. (2004), Podstawy dydaktyki pracy, Wydawnictwo WSP TWP, Warszawa.
Orczyk J. (2015), Zmiany w pracy a przekształcenia w edukacji, „Edukacja Ekonomistów i Menedżerów”, nr 4(38), s. 131–141.
Wołk Z. (2009), Kultura pracy, etyka i kariera zawodowa, Instytut Technologii Eksploatacji – PIB, Radom.
Dziedziny naukowe dotyczące artykułu: nauki społeczne
Dyscypliny naukowe dotyczące artykułu: nauki o polityce publicznej, polityka społeczna
Ryszard Gerlach (prof., Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy)
STUDIA WYŻSZE DROGĄ DO ZATRUDNIENIA (s. 28–32)
Niezwykle dynamiczny, ilościowy rozwój szkolnictwa wyższego stał się faktem, a konieczność uwzględniania w kształceniu akademickim potrzeb rynku pracy wydaje się nieodwracalna. Ważnym zadaniem edukacji akademickiej jest przygotowanie studentów do zatrudnienia. Wzrasta bowiem zapotrzebowanie na kwalifikacje uzyskiwane drogą ukończenia studiów wyższych. Poszukiwani są pracownicy o określonych kompetencjach i kwalifikacjach dostosowanych do prowadzonej działalności. O zatrudnieniu decydują też kompetencje miękkie. Kształcenie akademickie w niewystarczającym zakresie uwzględnia jednak potrzeby rynku pracy. Jednym ze sposobów poprawy sytuacji w tym względzie jest współpraca uczelni z gospodarką już na etapie kształcenia.
Słowa kluczowe: studia wyższe, edukacja akademicka, rynek pracy, gospodarka oparta na wiedzy, zatrudnienie
BIBLIOGRAFIA
Analiza kwalifikacji i kompetencji kluczowych dla zwiększenia szans absolwentów na rynku pracy. Raport końcowy, (2014), Agrotec Polska Sp. z o.o, Warszawa.
Banach Cz. (2001), Wartości w systemie edukacji, [online], 15.05. http://www.wsp.krakow.pl/konspekt/konspekt7/banach7.html [dostęp 28.04.2016].
Bendyk E. (2013), Ostatni dzwonek, „Polityka”, nr 26, lipiec.
Buchner-Jeziorska A. (2011), Studia wyższe – bez szans na sukces?, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Sociologica”.
CBOS, (2013), Wykształcenie ma znaczenie?, Warszawa.
Czermiński A., Czerska M., Nogalski B., Rutka R., Apanowicz J. (2001), Zarządzanie organizacjami, TNOiK, Toruń.
Denek K. (1999), Aksjologiczne aspekty edukacji szkolnej, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń.
Drucker P. (1994), Menedżer skuteczny, Wydawnictwo MT Biznes.
Drucker P. (1999). Społeczeństwo pokapitalistyczne, PWN, Warszawa.
Dryden G., Vos J. (2003), Rewolucja w uczeniu się, Wydawnictwo Zysk i S-ka, Poznań.
Edukacja w Europie: różne systemy kształcenia i szkolenia – wspólne cele do roku 2010 (2003), Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji, Warszawa.
Gerlach R. (2008), Szkolnictwo wyższe w aspekcie potrzeb rynku pracy, w: T. Lewowicki, J. Wilsz, I. Ziaziun, N. Nyczkało (red.), Kształcenie zawodowe: Pedagogika i Psychologia, Wydawnictwo Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie, Częstochowa-Kijów.
Gerlach R. (2010), Studia wyższe drogą do profesjonalizmu, „Ruch Pedagogiczny”, nr 5–6.
Gerlach R. (2015), Edukacja wobec oczekiwań i potrzeb współczesnego rynku pracy, w: Osvíta dlâ sučasnosti = edukacja dla współczesności: zbírnik naukovih prac’ = zbiór prac naukowych. T. 1. Vidavnictvo NPU ímení M. P. Dragomanova, Kiïv.
Giddens A. (2009), Europa w epoce globalnej, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Jelonek M., Kocór M. (2015), Efekty kształcenia – rynek pracy – interwencje publiczne, w: J. Górniak (red)., Program rozwoju szkolnictwa wyższego do 2020 r. Część III. Diagnoza szkolnictwa wyższego, Fundacja Rektorów Polskich, Warszawa.
Kołakowski L. (2009), Czy Pan Bóg jest szczęśliwy i inne pytania, Wydawnictwo Znak, Kraków.
Kraśniewski A. (2003), Bolonia, Praga, Berlin… dokąd zmierza europejskie szkolnictwo wyższe? Wkładka do Miesięcznika Politechniki Warszawskiej nr 12.
Łuków M. (2014), Oblana matura, „Polityka”, nr 28, lipiec.
Majewska M., (2012), Kandydat idealny ma doświadczenie i wykształcenie, „Personel plus”, nr 02(51).
Młodzi na rynku pracy, (2015), Analiza tematyczna Forum Odpowiedzialnego Biznesu, nr 1.
Narodowa Strategia Integracji Społecznej dla Polski (2003), dokument przygotowany przez Zespół Zadaniowy ds. Reintegracji Społecznej, któremu przewodniczył Minister Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej – Jerzy Hausner. Zespół został powołany 14.04.2003 r. przez Prezesa Rady Ministrów.
OECD (2000), Zarządzanie wiedzą w społeczeństwie uczącym się, Radom.
Pomianek T., Rozmus A., Witkowski K., Przywara B., Bienia M. (2005), Rynek pracy w Polsce i w innych krajach Unii Europejskiej, Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania, Rzeszów.
“Puls Biznesu” (2015), [online], 13.05, http://www.pb.pl/ [dostęp 20.04.2016].
Probst G., Raub S., Romhardt K. (2004), Zarządzanie wiedzą w organizacji, Oficyna Ekonomiczna Grupa Wolters Kluwer, Kraków.
Szulc T. (2004), Dynamika przemian w szkolnictwie wyższym w Polsce a realizacja procesu bolońskiego, „Nauka i Szkolnictwo Wyższe”, nr 2/24.
Światowa Deklaracja UNESCO. Szkolnictwo wyższe w XXI wieku: od wizji do działania, (1999), „Nauka i Szkolnictwo Wyższe”, nr 14.
Toffler A. (1986),Trzecia fala, PIW, Warszawa.
Toffler A. (1988), Szok przyszłości, Wydawnictwo Zysk i S-ka , Poznań.
Wilk E. (2014), Ile mogą dać rodzice, „Polityka”, nr 7, luty.
Dziedziny naukowe dotyczące artykułu: nauki społeczne
Dyscypliny naukowe dotyczące artykułu: nauki o polityce publicznej, polityka społeczna
Stefan M. Kwiatkowski (prof., Akademia Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej w Warszawie)
KOMPETENCJE SPOŁECZNE PRACOWNIKÓW – KONTEKST EDUKACYJNY (s. 33–36)
Artykuł dotyczy rozpoznawania, kwalifikowania i rozwijania kompetencji społecznych absolwentów kształcenia zawodowego.
Słowa kluczowe: edukacja, kompetencje społeczne, rozwijanie kompetencji społecznych
BIBLIOGRAFIA
Argyle M. (2002), Psychologia stosunków międzyludzkich, PWN, Warszawa.
Bacia E., red. (2015), Kształtowanie kompetencji społecznych i obywatelskich przez organizacje pozarządowe w Polsce, IBE, Warszawa.
Brzezińska A., Czub M., Czub T. (2012), Krótko– i długofalowe korzyści wczesnej opieki i edukacji, „Polityka Społeczna”, nr 1.
Górniak J., red. (2012), Kompetencje jako klucz do rozwoju Polski, PARP, Warszawa.
Kanarski L. (2005), Przywództwo we współczesnych organizacjach, Dom Wydawniczy Elipsa, Warszawa.
Kwiatkowski S.M. (2014a), Od kompetencji do Zintegrowanego Systemu Kwalifikacji, „Ruch Pedagogiczny”, nr 4.
Kwiatkowski S.M. (2014b), Zarys koncepcji badania karier zawodowych, „Polityka Społeczna”, nr 3.
Kwiatkowski S.T. (2015), Sukces w zawodzie nauczyciela w świetle wiedzy o różnicach indywidualnych, „Ruch Pedagogiczny”, nr 1.
Mazurek-Kucharska B. (2006), Kompetencje społeczne młodzieży, w: S. M. Kwiatkowski, Z. Siroić (red.), Młodzież na rynku pracy. Od badań do praktyki, OHP, Warszawa.
Nowak-Dziemianowicz M. (2012), Kompetencje społeczne jako jeden z efektów kształcenia w Krajowych Ramach Kwalifikacji w kontekście pytań o cele i funkcje edukacji, IBE, Warszawa.
Reber A.S. (2000), Słownik psychologii, Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR, Warszawa.
Sławiński S., Dębowski H., red. (2013), Raport referencyjny. Odniesienie Polskiej Ramy Kwalifikacji na rzecz uczenia się przez całe życie do Europejskiej Ramy Kwalifikacji, IBE, Warszawa.
Sławiński S., red. (2014), Słownik podstawowych terminów dotyczących krajowego systemu kwalifikacji, IBE, Warszawa.
Trzebińska E. (2008), Psychologia pozytywna, Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, Warszawa.
Zimbardo P., Johnson R. L., McCann V. (2013), Psychologia. Kluczowe koncepcje. Tom II – Motywacja i uczenie się, PWN, Warszawa.
Dziedziny naukowe dotyczące artykułu: nauki społeczne
Dyscypliny naukowe dotyczące artykułu: nauki o polityce publicznej, polityka społeczna
Andrzej Stępnikowski (Związek Rzemiosła Polskiego)
KSZTAŁCENIE ZAWODOWE – WYZWANIA I TRENDY ROZWOJOWE NA ŚWIECIE (s. 36–40)
W erze globalizacji pojawiła się potrzeba przejrzystości pracowniczych kwalifikacji. Komisja Europejska przygląda się ramom kwalifikacyjnym państw trzecich, takich jak Australia i nowym, zorientowanym na przygotowanie zawodowe (Chiny). Takie rozwiązania wprowadzano na bazie niemieckiego systemu dualnego. Nie zawsze kraje wdrażające używają obowiązujących standardów. Może to przyczynić się do stworzenia słabych jakościowo systemów, a w szerszej perspektywie pogorszyć wizerunek przygotowania zawodowego (bez odpowiednich standardów system nie będzie w stanie zwalczać bezrobocia młodych). W artykule pokazano porównanie wśród państw trzecich modernizujących swoje systemy edukacji zawodowej. Rezultaty wskazały na duży wpływ tradycji kulturowych na tworzone systemy (Egipt). Wspólnym wyzwaniem stał się słaby obraz kształcenia zawodowego i niedostatecznie rozwinięte doradztwo zawodowe. Konkluzje te powinny pomóc w dyskusjach nad rozwojem „naszego” przygotowania zawodowego.
Słowa kluczowe: przygotowanie zawodowe, edukacja, globalizacja, kwalifikacje
BIBLIOGRAFIA
Akoojee S. (2014), Accelerating Artisan Training: A response to South African Skills Challenge, w: L. Deitmer, U. Hauseshikit, F. Rauner, H. Zelloth (eds.), The architecture of innovative apprenticeship, Science&Business Media.
Amin G. (2014), Egypt Country Report. Policies and mechanism for integration into workforce and job creation, Arab Republic of Egypt, Association for the Development of Education in Africa.
Aring M. (2014), Innovations in Quality Apprenticeships for high-skilled manufacturing jobs in the United States, ILO, http://www.ilo.org/skills/pubs/WCMS_244374/lang–en/index.htm [dostęp 24.01.2016].
Barabash A., Rauner F., eds. (2012), Work and education in America. The art of integration, Springer Science&Business Media B.V.
Becker G.S., Becker G.N. (2006), Ekonomia życia, Wydawnictwo Helion, Gliwice.
Buchanan J., Jakubauskas M., Schultz H. (2009), From Preserving to Renovating Australian Apprenticeships: Insights from recent international experiences, University of Sydney, Sydney.
Deitmer L., Burchert J., Han X. (2014), Work based learning in China, w: L. Deitmer, U. Hauseshikit, F. Rauner, H. Zelloth (eds.), The architecture of innovative apprenticeship, Springer Science&Business Media.
Deitmer L., Hauseshikit U., Rauner F., Zelloth H., eds. (2014) The architecture of innovative apprenticeship, Springer Science&Business Media.
Globalny rynek pracy – globalne kształcenie i szkolenie zawodowe (2015)„ CEDEFOP.
Green skills and innovation for inclusive growth (2015), Publications Office of the European Union, CEDEFOP, OECD, Luxemburg.
Grunwald E., Becker B. (2014), Successful in reforming the TVET System and Shaping the society. The example of Mubarak Kohl Initiative, w: L. Deitmer, U. Hauseshikit, F. Rauner, H. Zelloth (eds.), The architecture of innovative apprenticeship, Springer Science&Business Media.
Smith E., (2014) Occupational identity in Australia traineeships: an initial exploration, w: L. Deitmer, U. Hauseshikit, F. Rauner, H. Zelloth (eds.), The architecture of innovative apprenticeship, Springer Science&Business Media.
Dziedziny naukowe dotyczące artykułu: nauki społeczne
Dyscypliny naukowe dotyczące artykułu: nauki o polityce publicznej, polityka społeczna
Social Policy
Table of Contents No 9/2016
NOTE FROM THE EDITOR – Urszula Jeruszka
VOCATIONAL GUIDANCE IN THE CONTEXT OF THE NEEDS OF VOCATIONAL SCHOOL STUDENTS – Magdalena Piorunek
THE DEVELOPMENT OF A DUAL EDUCATION SYSTEM IN THE AREA OF VOCATIONAL SCHOOLS AND LABOUR MARKET IN POLAND – Krzysztof Symela
THE MAIN BARRIERS OF IMPLEMENTATION OF DUAL VOCATIONAL EDUCATION SYSTEM IN POLAND – Mieczysław Kabaj
VOCATIONAL EDUCATION IN ENETRPRISES – REALITY OR ILLUSIONS – Urszula Jeruszka
POSTGRADUATE STUDIES AS A PATH TO EMPLOYMENT – Ryszard Gerlach
EMPLOYEES’ SOCIAL COMPETENCES – EDUCATIONAL CONTEXT – Stefan M. Kwiatkowski
VOCATIONAL EDUCATION – CHALLENGES AND DEVELOPMENT TRENDS IN THE WORLD – Andrzej Stępnikowski
DIARY OF SOCIAL POLICY
Urszula Jeruszka (Professor, Institute of Labour and Social Studies)
NOTE FROM THE EDITOR (p. 1–2)
Magdalena Piorunek (Professor, Adam Mickiewicz University in Poznań)
VOCATIONAL GUIDANCE IN THE CONTEXT OF THE NEEDS OF VOCATIONAL SCHOOL STUDENTS (p. 3–9)
The paper Vocational Guidance in the Context of the Needs of Vocational School Students poses a question about to what extent the vocational guidance dedicated to the vocational school students who selected possibly the shortest route to the labour market (though, not deprived of opportunities to continue their education) should be specifically tailored to their needs, and to what extent it should be placed in the context of universal activities aimed at supporting the young people with developing their vocational careers. Before the system transformation in Poland in 1989, the vocational education used to be a weak link of the Poland’s education system, and thereafter it used drift, losing to the growing educational aspirations and the boom of the secondary education that opened the door to increasingly popular schools of higher education. Any efforts made to provide sustainable development of the vocational education need to be coupled with professional career guidance provided to the current and future vocational school students. However, as regards their assumptions, these career guidance activities do not seem to basically differ from the general activities provided under holistic guidance schemes (that are being adjusted to the changing paradigms of the schemes), which does not mean that a search for methods suited to this group of young people should be discontinued.
Keywords: vocational careers, vocational guidance, vocational education system, career coaching
Krzysztof Symela (Junior Professor, Institute for Sustainable Technologies – National Research Institute in Radom, Poland)
THE DEVELOPMENT OF A DUAL EDUCATION SYSTEM IN THE AREA OF VOCATIONAL SCHOOLS AND LABOUR MARKET IN POLAND (p. 10–14)
The Renaissance of a dual education, mainly due to the employment problems of young people, has become a global trend and a key objective of vocational education and training policy in the EU. The article presents the analysis of the legal and organizational conditions of the implementation of a dual education in Poland, considering the European context, which encourages to a closer cooperation between vocational education and employers. This is to lead to the situation in which the experience to be gained in the learning process is permanently linked to the real work environment. New organizational challenges will particularly appear in the model of a dual education which is financed from the educational subvention, mainly due to the lack of good practices to be disseminated thoroughly in the system of vocational education. Big chances for the development of a dual education system should be seen in the implementation of the projects in cooperation vocational schools and employers from special economic zones under the Operational Programme Knowledge Education Development (PO WER).
Keywords: dual education system, practical vocational training, vocational education, special economic zones, labour market
Mieczysław Kabaj (Professor, Institute of Labour and Social Studies)
THE MAIN BARRIERS OF IMPLEMENTATION OF DUAL VOCATIONAL EDUCATION SYSTEM IN POLAND (p. 15–23)
The paper deals with evolution of application of dual education system of education in Poland during last decade. The scale of application this system declined during last decade. The author tries to explain what are the factors expansible for this decline. The paper deals with three barriers of application of dual system in Poland: lack of motivation, lack of co-operation schools with employers and institutional factors.
Keywords: dual education system, vocational education, youth unemployment, barriers
Urszula Jeruszka (prof., Institute of Labour and Social Studies)
VOCATIONAL EDUCATION IN ENETRPRISES – REALITY OR ILLUSIONS (s. 23–28)
The article focuses on the education pupils in enterprises as a source of development of the necessary competence in the market. The attention focused on school education (formal), which is the basis of human capital employees. Difficulty expressing the themselves in the dissemination of dual education in Poland are mainly due to the lack of appropriate legal solutions, the lack of appropriate motivators for employers and for small financial resources to conduct vocational training in enterprises. The benefits of vocational training in enterprises is not only the illusions are realities that require still closer ties sphere of work (enterprises) and the sphere of education (vocational schools).
Keywords: work, apprenticeship at the employer’s, dual training, initial vocational training, employment
Ryszard Gerlach (Professor, Kazimierz Wielki University)
POSTGRADUATE STUDIES AS A PATH TO EMPLOYMENT (p. 28–32)
The exceptionally dynamic, quantitative development of tertiary education has become a fact, and the necessity to take the needs of labour market into account in the process of academic education seems inevitable. Preparing students for employment is an important task of academic education, as the demand for the qualifications obtained via tertiary education is still increasing. Employers seek employees who have some particular competences and whose qualifications are adjusted to the kind of enterprise. In addition, soft skills also affect whether the person becomes employed or not. Unfortunately, academic education does not take the needs of labour market into account fully enough. Cooperation of universities and economics, which begins at the stage of one’s education, is one of the ways of improving the aforementioned situation.
Keywords: tertiary studies, academic education, labour market, knowledge-based economics, employment
Stefan M. Kwiatkowski (Professor, The Maria Grzegorzewska Academy of Special Education in Warsaw)
EMPLOYEES’ SOCIAL COMPETENCES – EDUCATIONAL CONTEXT (p. 33–36)
The article presents the characteristics of social competences as one of the components of the employees’ competences. It distinguishes the basic elements of social competences and indicates their place in the Polish Qualification Framework. It also points to the possibility of shaping the employees’ social competences in the course of their professional work.
Keywords: education, social competences, shaping of the social competences
Andrzej Stępnikowski (Polish Craft Association)
VOCATIONAL EDUCATION – CHALLENGES AND DEVELOPMENT TRENDS IN THE WORLD (p. 36–40)
In the era of globalisation, there is a need of transparency of workers qualifications. EC is looking at the qualification frameworks in third countries like Australia and at new apprenticeship-oriented VET systems (China). Such solutions were implemented on the basis of “German dual system”. It seems, that not always implementing countries use all needed standards which leads to low quality apprenticeships and – in the wider horizon – development of apprenticeship’s bad image (without proper standards system will not be able to help combating youth unemployment). During my research I’ve made comparison among third countries with newly modernized VET system. Effects have showed, that countries apprenticeship system develop according to their cultural habits (Egypt). Common challenge for Europe is weak perception of VET and insufficient career guidance. Below mentioned conclusions should help in discussion on further development of apprenticeship in Poland.
Keywords: apprenticeship, education, globalisation, qualifications
« powrót
