Nr 4 (493) 2015

Spis treści 4/2015

 Table of Contents

Pobierz numer

CZY ELASTYCZNY CZAS PRACY POMOŻE GOSPODARCE W CZASACH NIEPEWNOŚCI?

OD REDAKTORÓW TEMATYCZNYCH NUMERU – Lucyna Machol-Zajda, Marek Bed­narski
CZAS PRACY – TEORETYCZNE I PRAKTYCZNE PROBLEMY POJMOWANIA ELASTYCZNOŚCI – Lucyna Machol-Zajda
CZAS PRACY W NOWEJ GOSPODARCE. UWARUNKOWANIA KSZTAŁTOWANIA SIĘ CZASU PRACY W PERSPEKTYWIE DO 2050 R. – Helena Strzemińska
ZATRUDNIENIE W NIEPEŁNYM WYMIARZE NA TLE ZMIAN REGULACJI PRAWNEJ CZASU PRACY – Jerzy Wratny
CZAS PRACY – MIĘDZY BEZPIECZEŃSTWEM A KONKURENCYJNOŚCIĄ – Jacek P. Męcina
PRZESTRZEGANIE PRAWA PRACY A OBECNOŚĆ W ZAKŁADZIE ZWIĄZKÓW ZAWODOWYCH – Juliusz Gar­dawski
CZAS PRACY  A ZABEZPIECZENIE EMERYTALNE – Zofia Czepulis-Rutkowska
CZAS PRACY JAKO INSTRUMENT ZATRUDNIENIA PRZYJAZNEGO RODZINIE – POLSKIE REALIA – Bożena Balcerzak-Paradowska
PRACA I ŻYCIE: O SILE FRAZESU – Kaz­imierz W. Frieske
CZAS  PRACY A GODZENIE PRACY Z ŻYCIEM POZAZAWODOWYM – Agnieszka Smoder
PŁEĆ A CZAS PRACY W NOWEJ GOSPODARCE – Joanna Mirosław
TERAŹNIEJSZOŚĆ I PRZYSZŁOŚĆ CZASU PRACY W OPINII PRACOWNIKÓW. WYNIKI BADAŃ EMPIRYCZNYCH – Marek Bed­narski, Dorota Głogosz

NOWOŚCI WYDAWNICZE IPISS W 2014 R.
DIARIUSZ POLITYKI SPOŁECZNEJ

Pole­camy artykuły naukowe:

Lucyna Machol-Zajda  (dr, Komitet Nauk o Pracy i Poli­tyce Społecznej PAN)
CZAS PRACY – TEORETYCZNE I PRAKTYCZNE PROBLEMY POJMOWANIA ELASTYCZNOŚCI
Prob­lemy reg­u­lacji czasu pracy są już od XIX wieku przed­miotem sporów, dyskusji i ważnym skład­nikiem pro­gramów społecznych i poli­ty­cznych. Na przełomie XX i XXI wieku jed­nym z najbardziej lan­sowanych pos­tu­latów związanych z ksz­tał­towaniem czasu pracy jest jego uelasty­cz­ni­anie. Dlat­ego pier­wsza część artykułu trak­tuje o kwes­t­i­ach terminologiczno-definicyjnych. Jest to jedno ze źródeł trud­ności, jakie wys­tępują w dyskus­jach i próbach rozwiązy­wa­nia spraw prak­ty­cznych. Uelasty­cz­ni­anie czasu pracy pociąga za sobą skutki zamier­zone, pozy­ty­wne, ale i niepożą­dane efekty, zwłaszcza jeśli chodzi o skutki zdrowotne, w zakre­sie bez­pieczeństwa pracy i równowagi praca-życie. Te kwestie są rozważane w części drugiej artykułu. W trze­ciej, koń­cowej części artykułu autorka próbuje udzielić odpowiedzi na pytanie, o ile uelasty­cz­ni­anie czasu pracy staje się źródłem kon­flik­tów i zagrożeń. Odwołuje się tu do współczes­nych doświad­czeń kra­jów UE i Polski.

Słowa kluc­zowe: czas pracy, reg­u­lacja czasu pracy, elasty­czność, aty­powe formy zatrud­nienia i orga­ni­za­cji pracy, warunki pracy, zdrowie i bezpieczeństwo

BIBLIOGRAFIA
Bąk E. (2006), Elasty­czne formy zatrud­nienia, Bib­lioteka Mon­i­tora Prawa Pracy, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa.
Blan­pain R., Matey M. (1999), Europe­jskie prawo pracy w pol­skiej per­spek­ty­wie, Warszawa.
BRE-CASE (2004), Elasty­czny rynek pracy w Polsce. Jak sprostać temu wyzwa­niu?, 73. Sem­i­nar­ium BRE-CASE, Zeszyty BRE Bank nr 73.
Bres­low L., Buell P. (1989), Mor­tal­ity from coro­nary heart dis­ease and phys­i­cal activ­ity of work in Cal­i­for­nia, „Jour­nal of Chron­i­cal Dis­eases”, 11.
Buchanan D.A. (1960), High per­for­mance: new bound­aries of accept­abil­ity in worker con­trol, w: S.L. Sauter, J.J. Hur­rell, C.L. Cooper (red.), Job con­trol and worker health, Chich­ester, Wiley.
Czas pracy w europe­jskim sek­torze ochrony zdrowia, arkusz infor­ma­cyjny, ETUC [online], www.etuc.org [dostęp 3.02.2015].
Deloitte (2010), Study to sup­port an Impact Assess­ment on fur­ther action at Euro­pean level regard­ing Direc­tive 2003/88/EC and the evo­lu­tion of work­ing time organ­i­sa­tion, raport koń­cowy wyko­nany na zlece­nie Komisji Europe­jskiej, Dyrek­to­riatu Gen­er­al­nego ds. Zatrud­nienia, Spraw Społecznych i Równych Szans, 21 grud­nia 2010, Deloitte Cen­tre for Strat­egy & Eval­u­a­tion Ser­vices, http://ec.europa.eu/social/main.jsp?catId=706&langId=en&intPageId=205 [dostęp 3.02.2015].
Driczyński S. (2002), Elasty­czność poję­cia czasu pracy, Wydawnictwo Naukowe Uni­w­er­sytetu Szczecińskiego, Szczecin.
Euro­pean Risk Obser­va­tory Report. OSH in fig­ures: stress at work (2009), Euro­pean Agency for Safety and Health at Work, Lux­em­bourg.
EWCS (2012), 5^th Euro­pean Work­ing Con­di­tions Sur­vey, Euro­pean Foun­da­tion for the Improve­ment of Liv­ing and Work­ing Con­di­tions, Lux­em­bourg.
Hajn Z. (2003), Elasty­czność popytu na pracę w Polsce. Aspekty prawne, w: E. Kryńska (red.), Elasty­czne formy zatrud­nienia i orga­ni­za­cji pracy a popyt na pracę w Polsce, IPiSS, Warszawa.
Jobs, Jobs, Jobs: Cre­at­ing more employ­ment in Europe. Report of the Employ­ment Task­force charied by Wim Kok (2003), Euro­pean Com­mis­sion, Novem­ber.
Komu­nikat Unii Europe­jskiej. Przegląd dyrek­tywy o cza­sie pracy (2010), Cen­trum für Europäis­che Poli­tik, www.cep.eu/en/ [dostęp 3.02.2015].
Liszcz T. (2000), Spra­woz­danie Komisji Nadzwycza­jnej oraz Komisji Poli­tyki Społecznej o rzą­dowym pro­jek­cie ustawy o zmi­anie ustawy Kodeks pracy, 3 kadencja, 92 posiedze­nie, druki nr 1565 i nr 1954.
Lundy O., Cowl­ing A. (2006), Strate­giczne zarządzanie zasobami ludzkimi, Kraków 2000; cyt. za Bąk E., Elasty­czne formy zatrud­nienia, Bib­lioteka Mon­i­tora Prawa Pracy, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa.
Mad­sen P.K. (2006), Flex­i­cu­rity. A new per­spec­tive on labour mar­kets and wel­fare states in Europe, Sem­i­nar on flex­i­cu­rity in Brus­sels on May 18.
Prawa pod­sta­wowe a dyrek­tywa o cza­sie pracy, arkusz infor­ma­cyjny, ETUC, [online], www.etuc.org [dostęp 3.02.2015].
Prawne aspekty wdroże­nia dyrek­tywy o cza­sie pracy w państ­wach członkows­kich, Euro­pean Trade Union Con­fed­er­a­tion, raport dostępny online, www.etuc.org [dostęp 3.02.2015].
Przegląd i ocena gospo­dar­czego i społecznego wpływu czasu pracy, Euro­pean Trade Union Con­fed­er­a­tion, raport dostępny online, www.etuc.org [dostęp 3.02.2015].
Przegląd wyników pier­wszego etapu kon­sul­tacji, Euro­pean Trade Union Con­fed­er­a­tion, raport dostępny online, www.etuc.org [dostęp 3.02.2015].
Reich R. (1994), wys­tąpi­e­nie na Między­nar­o­dowej Kon­fer­encji Pracy w Genewie; cyt. za M. Kabaj, Czy rynek pracy w Polsce jest mało elasty­czny?, www.mg.gov.pl [dostęp 3. 02.2015 ].
Rissler A. (1978), Stres rela­tions at work and after work dur­ing a period of quan­ti­tive over­load, Ergonom­ics nr 20, cyt. za M. Widerszal-Bazyl, Stres psy­chospołeczny w pracy – poję­cie, źródła i kon­sek­wencje, różnice indy­wid­u­alne, prewencja. Nauka o Pracy – Bez­pieczeństwo, Higiena, Ergono­mia. Pakiet eduka­cyjny dla uczelni wyższych, [online], www.nop.ciop.pl [dostęp 3.02.2015].
Rycak M., Kon­cepcja elasty­cznych form zatrud­nienia w Unii Europe­jskiej, [online], www.academia.edu [dostęp 3.03.2015].
Sane­tra W. (2010), Dia­log społeczny jako ele­ment ustroju społecznego i poli­ty­cznego w świ­etle kon­sty­tucji RP, w: A. Wypych-Żywicka, M. Tomaszewska,  J. Selina (red.), Zbiorowe prawo pracy w XXI wieku, Gdańsk.
Stand­ing G. (2014), Prekariat. Nowa niebez­pieczna klasa, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.Strzemińska H. (2003), Elasty­czny czas pracy – funkcje gospo­dar­cze, dochodowe i soc­jalne na przykładzie Niemiec, Francji i Holandii w: K.W. Frieske (red.), Dereg­u­lacja pol­skiego rynku pracy, IPiSS, Warszawa.

Helena Strzemińska (prof., Insty­tut Pracy i Spraw Soc­jal­nych)
CZAS PRACY W NOWEJ GOSPODARCE. UWARUNKOWANIA KSZTAŁTOWANIA SIĘ CZASU PRACY W PERSPEKTYWIE DO 2050 R.
Przed­miotem artykułu jest prog­nos­ty­czna anal­iza czasu pracy i wpły­wa­ją­cych na niego głównych trendów w nowej gospo­darce, bazu­jąca na lit­er­aturze przed­miotu, bada­ni­ach empirycznych oraz na współpracy z eksper­tami. Dla analiz prog­nos­ty­cznych przyjęto hory­zont cza­sowy 2050 r. Starano się pow­iązać ogólne trendy prze­jaw­ia­jące się w nowej gospo­darce opartej na wiedzy i kreaty­wności, kom­put­eryza­cji i glob­al­iza­cji z cza­sem pracy. Anal­izie zostały pod­dane główne nurty mające wpływ na ksz­tał­towanie czasu pracy w przyszłości do roku 2050.

Słowa kluc­zowe: przyszłość czasu pracy, postęp tech­niczny, trendy demograficzne, starze­nie się pop­u­lacji, kon­wer­gencja roz­woju gospo­darek, zmniejsze­nie się liczeb­ności siły roboczej, formy orga­ni­za­cji czasu pracy

BIBLIOGRAFIA
Bryn­jolf­s­son E., McAfee A. (2014), The Sec­ond Machine Age: Work, Progress and Pros­per­ity in a Time of Bril­liant Tech­nolo­gies, W. Nor­ton & Com­pany, New York, Lon­don.
Euro­found (2010), Demo­graphic change and work in Europe, Office of the Euro­pean Union, Lux­em­bourg.
Euro­pean Union (2012a), Global Europe 2050, Pub­li­ca­tions Office of the Euro­pean Union, Lux­em­bourg.
Euro­pean Union (2012b), The 2012 Age­ing Report, series „Euro­pean Econ­omy” No. 2.
Ford M. (2009), The Lights in the Tun­nel: Automa­tion, Accel­er­at­ing Tech­nol­ogy and the Econ­omy of the Future, Accu­lant Pub­lish­ing, United States.
Frey C., Osborne M. (2013), The Future of Employ­ment: how sus­cep­ti­ble are jobs to com­put­er­i­sa­tion?, Appen­dix, http://www.futuretech.ox.ac.uk/sites/futuretech. ox.ac.uk/files/The_Future_of_Employment_OMS_Working_Paper_1.pdf [dostęp 2.03.2015].
Johans­son Å., Guillemette Y., Murtin F., Turner D., Nico­letti G., de la Maison­neuve C., Bag­noli P., Bous­quet G., Spinelli F. (2012), Look­ing to 2060. Long-term global growth prospects, „Eco­nomic Pol­icy Papers” No. 3, OECD Pub­lish­ing.
Johans­son, Å., Guillemette Y., Murtin F., Turner D., Nico­letti G., de la Maison­neuve C., Bag­noli P., Bous­quet G., Spinelli F. (2013), Long-Term Growth Sce­nar­ios, OECD Eco­nom­ics Depart­ment Work­ing Papers, No. 1000, OECD Pub­lish­ing.
Lisowska E., Szna­jder A. (2013), Zarządzanie różnorod­noś­cią w miejscu pracy, raport z I edy­cji Barometru Różnorod­ności, Kon­fed­er­acja Lewiatan, Warszawa.
Ran­ders J. (2012), 2052: A Global Fore­cast for the Next Forty Years, Chelsea Green Pub­lish­ing, Ver­mont – United States of Amer­ica.
Ryfkin J. (1995), The End of Work, Put­nam Pub­lish­ing Group, New York.
The Coun­cil of the Euro­pean Union (2006), Review of the EU Sus­tain­able Devel­op­ment Strat­egy, Brus­sels.
The future of jobs: The onrush­ing wave (2014), The Econ­o­mist print edi­tion 18.01.2014, http://www.economist.com/news/briefing/21594264-previous-technological-innovation-has-always-delivered-more-long-run-employment-not-less [dostęp 2.03.2015].
Trinczek R. (2010), Demo­graphic change and work in Europe, Euro­pean Foun­da­tion for the Improve­ment of Liv­ing and Work­ing Con­di­tions, Dublin.
Ward K. (2011), The Word in 2050. Quan­ti­fy­ing the shift in the global econ­omy, HSBC Global Research, Global Eco­nom­ics, Jan­u­ary, Lon­don.
Wise­man P, Con­don B. (2013), Will smart machines cre­ate a world with­out work?, http://finance.yahoo.com/news/smart-machines-create-world-without-051025381–finance.html [dostęp 2.02.2015].
World Pop­u­la­tion Prospects, The 2012 Revi­sion (2013), Depart­ment of Eco­nomic and Social Affairs, Pop­u­la­tion Divi­sion, United Nations, New York.
Zukunft der Arbeit (2010), „Per­sonal” No 6.

Jerzy Wratny (prof., Insty­tut Pracy i Spraw Soc­jal­nych)
ZATRUDNIENIE W NIEPEŁNYM WYMIARZE NA TLE ZMIAN REGULACJI PRAWNEJ CZASU PRACY
Autor omawia główne kierunki ewolucji przepisów o cza­sie pracy, wskazu­jąc zwłaszcza na domin­u­jącą ten­dencję do jego skra­ca­nia i uelasty­cz­ni­a­nia. Na tym tle przed­stawia prob­lematykę zatrud­nienia w niepełnym wymi­arze czasu pracy, zwraca­jąc uwagę na zakaz dyskrymi­nacji pra­cown­ików zatrud­nionych w niepełnym wymi­arze czasu pracy, prawo pra­cown­ika do zmi­any wymi­aru czasu pracy na jego wniosek oraz prob­lem zatrud­nienia tych pra­cown­ików w godz­i­nach przekracza­ją­cych umówiony wymiar czasu pracy. Autor zgłasza wnioski zmi­any obow­iązu­ją­cych przepisów, w szczegól­ności pos­tu­luje uznanie wszys­t­kich godzin pracy ponad umówiony wymiar czasu pracy pra­cown­ików niepeł­noeta­towych za godziny pracy nadliczbowej ze wszys­tkimi tego konsekwencjami.

Słowa kluc­zowe: praca w niepełnym wymi­arze, godziny nadliczbowe

BIBLIOGRAFIA
Euro­stat (online), Part time employ­ment as per­cent­age of total employ­ment, by sex and age (%), [online], 21 wrześ­nia 2013 r., http://appsso.eurostat.ec.europa.eu/nui/show.do?dataset=lfsa_eppgaangn [dostęp 2.03.2015].
Gaw­lik K. (2014), Prob­lematyka pracy w niepełnym wymi­arze czasu pracy w pol­skim prawie pracy na tle prawa między­nar­o­dowego i europe­jskiego, „Poli­tyka Społeczna”, nr 7.
Gło­gosz D. (2007), Kobi­ety zatrud­nione w niepełnym wymi­arze czasu pracy. Skutki dla życia rodzin­nego i zawodowego, IPiSS, Warszawa.
Hajn Z.  (2009), Wyna­grodze­nie pra­cown­ików zatrud­nionych w niepełnym cza­sie pracy za pracę w godz­i­nach wykracza­ją­cych poza umówiony czas pracy a zasada równego trak­towa­nia w zatrud­nie­niu, w: W. Sane­tra (red.), Wyna­grodze­nie za pracę w warunk­ach społecznej gospo­darki rynkowej, Warszawa.
Kodeks pracy i zabez­pieczenia społecznego Unii Europe­jskiej (2011), wybór i opra­cow­anie: A. Świątkowski oraz H. Wierzbińska, Kraków.
Latos-Miłkowska M.  (2014), Ten­dencje roz­woju przepisów o cza­sie pracy wobec prog­noz gospo­dar­czych i społecznych, w: H. Strzemińska, M. Bed­narski (red. nauk.), Czyn­nik czasu w nowej ekonomii. W jakim kierunku zmierzamy, IPiSS, Warszawa.
Rycak M. (2013), Uwagi do zmian w przepisach o cza­sie pracy obow­iązu­ją­cych od 23 sierp­nia 2013 r., w:  G. Uścińska (red.), Prawo pracy. Reflek­sje i poszuki­wa­nia. Księga jubileuszowa pro­fe­sora Jerzego Wrat­nego, IPiSS, Warszawa.
Sew­eryński M. (2003), Kon­trak­tu­al­iza­cja sto­sunków pracy i jej wpływ na ochronę praw pra­cown­ików, w: God­ność człowieka a prawa eko­nom­iczne i soc­jalne, Księga Jubileuszowa wydana w pięt­nastą rocznicę ustanowienia Rzecznika Praw Oby­wa­tel­s­kich, Warszawa.
Smoder A. (2014), Elasty­czny czas pracy jako instru­ment budowa­nia czy burzenia równowagi praca-życie?, w: H. Strzemińska, M. Bed­narski (red. nauk.), Czyn­nik czasu w nowej ekonomii. W jakim kierunku zmierzamy, IPiSS, Warszawa.
Sobczyk M. (2013), Prawo pracy w świ­etle kon­sty­tucji RP, tom I „Teo­ria pub­licznego i pry­wat­nego indy­wid­u­al­nego prawa pracy”, Warszawa.
Wratny J. (2013), Prob­lemy reg­u­lacji wyna­grodzenia za pracę de lege fer­enda, „Praca i Zabez­piecze­nie Społeczne”, nr 10.

Jacek P. Męcina  (dr hab., prof. UW, Insty­tut Poli­tyki Społecznej UW)
CZAS PRACY – MIĘDZY BEZPIECZEŃSTWEM A KONKURENCYJNOŚCIĄ
W artykule autor wskazuje na cechy nowej gospo­darki, wynika­jące ze zmian mod­elu sto­sunków pracy, a także z przek­sz­tałceń tech­no­log­icznych, cywiliza­cyjnych, społecznych i glob­al­iza­cyjnych. W tym kon­tekś­cie przed­staw­ione są kierunki, w jakich rozwija się lub powinna się rozwi­jać elasty­czność pracy. Zwięk­sze­nie elasty­czności ma również swoje negaty­wne strony doty­czące przede wszys­tkim pra­cown­ików i ich poczu­cia sta­bil­ności warunków pracy.  Ze szczególną uwagą potrak­towana została kwes­tia wpływu dereg­u­lacji prawa pracy w obszarze doty­czą­cym czasu pracy jako metody ograniczenia bezrobo­cia i wzrostu zdol­ności gospo­darki do tworzenia nowych miejsc pracy. Autor przed­stawia kon­cepcję flex­i­cu­rity – połącze­nie elasty­czności z bez­pieczeńst­wem, wskazu­jąc jed­nocześnie na związek tego pode­jś­cia z poli­tyką UE w zakre­sie rynku pracy. Pol­ski rynek pracy stoi przed wieloma wyzwa­ni­ami i prob­le­mami ogranicza­ją­cymi wzrost gospo­dar­czy, dlat­ego w artykule zostały wskazane obszary, jakie zostały pod­dane dereg­u­lacji. Omówiono także zmi­any w kodek­sie pracy, umożli­wia­jące wzrost elasty­czności czasu pracy, a co za tym idzie wpły­wa­jące pozy­ty­wnie na konkuren­cyjność firm oraz zachowanie doty­chcza­sowych i tworze­nie nowych miejsc pracy.

Słowa kluc­zowe: rynek pracy, zatrud­nie­nie, elasty­czność pracy, prawo pracy, flexicurity

BIBLIOGRAFIA
Boni M. (2006), Elasty­czność i sprawność rynku pracy w Polsce. Elasty­czność i sprawność rynku pracy, Zeszyt BRE Bank – CASE, Nr 87, Warszawa.
Borkowska S. (2003), Reg­u­lacja rynku pracy w Polsce a poli­tyka gospo­dar­cza, IPiSS, Warszawa.
Dobija M. (2011), Pro­duk­ty­wność pracy w Polsce na tle wybranych kra­jów OECD, Zeszyty Naukowe nr 859, Uni­w­er­sytet Eko­nom­iczny w Krakowie, Kraków.
Flo­rek J. (2013), Zróżni­cow­anie kosztów pracy w Polsce i kra­jach Unii Europe­jskiej w warunk­ach zrównoważonego roz­woju, Prace Naukowe nr 297, Uni­w­er­sytet Eko­nom­iczny we Wrocławiu, Wrocław.
Flo­rek L., Pis­ar­czyk Ł., red. (2011), Współczesne prob­lemy prawa pracy i ubez­pieczeń społecznych, Lex­is­Nexis Pol­ska, Warszawa.
Jerzak M. 92004), Dereg­u­lacja rynku pracy w Polsce Unii Europe­jskiej, NBP, Warszawa.
Juch­now­icz M. (2013), Wyna­grodzenia w Polsce na tle Unii Europe­jskiej – współczesne ten­dencje, w: Bożena Balcerzak-Paradowska (red. nauk.), Praca i poli­tyka społeczna: współczesne ten­dencje i wyzwa­nia, IPiSS, Warszawa.
Kabaj M. (2014), „Elasty­czność bez­pieczna” a nie­s­tandar­d­owe formy zatrud­nienia, „Przy­ja­ciel przy Pracy”, nr 1.
Kasperkiewicz W., red. (2009), Innowa­cyjność, konkuren­cyjność i rynek pracy w pro­ce­sie trans­for­ma­cji pol­skiej gospo­darki, Wydawnictwo Uni­w­er­sytetu Łódzkiego, Łódź.
Kot­lorz D., red. (2009), Dereg­u­lacja rynku pracy i koszty pracy jako deter­mi­nanty wzrostu zatrud­nienia, : Wydawnictwo Akademii Eko­nom­icznej im. Karola Adamieck­iego, Katow­ice 2009.
Kryńska E. (2010a), Dochodze­nie do równowagi między elasty­cznoś­cią i bez­pieczeńst­wem na pol­skim rynku pracy, Prace Naukowe nr 95, Uni­w­er­sytet Eko­nom­iczny we Wrocławiu, Wrocław.
Kryńska E. (2010b), Elasty­czność zatrud­nienia na współczes­nych rynkach pracy,  Prace Naukowe nr 113, Uni­w­er­sytet Eko­nom­iczny we Wrocławiu, Wrocław.
Kucharski L., Kwiatkowski E. (2011), Konkuren­cyjność gospo­darki a poziom roz­woju gospo­dar­czego pol­s­kich wojew­ództw, w: D. Kot­lorz (red.), Dylematy współczes­nego rynku pracy, Wydawnictwo Uni­w­er­sytetu Eko­nom­icznego w Katow­icach, Katow­ice.
Machol-Zajda L. (2013), Współczesne wyzwa­nia roz­wo­jowe a czas pracy, w: Bożena Balcerzak-Paradowska (red. nauk.), Praca i poli­tyka społeczna: współczesne ten­dencje i wyzwa­nia, IPiSS, Warszawa.
Maciejew­ski A. (2014), Blaski i cie­nie elasty­cznego zatrud­nienia, „Dia­log”, nr 1.
Męcina J. (2010), Wpływ dia­logu społecznego na ksz­tał­towanie sto­sunków pracy w III Rzeczy­pospo­litej, IPS UW, Warszawa.
Męcina J. (2013), Niewyko­rzys­tane zasoby. Nowa poli­tyka rynku pracy, IPS UW, Warszawa.
Świątkowski A.M., Wujczyk M. (2011), Między elasty­cznoś­cią zatrud­nienia a sta­bil­noś­cią soc­jalną, „Praca i Zabez­piecze­nie Społeczne”, nr 5.

Juliusz Gar­dawski (prof., Szkoła Główna Hand­lowa w Warsza­wie)
PRZESTRZEGANIE PRAWA PRACY A OBECNOŚĆ W ZAKŁADZIE ZWIĄZKÓW ZAWODOWYCH
W artykule zaprezen­towano wyniki badań empirycznych, przeprowad­zonych w przed­siębiorstwach uzwiązkowionych w 2014 r. Ziden­ty­fikowano w nich deter­mi­nanty sta­bil­nych warunków pracy i przestrze­ga­nia prawa pracy w zakładzie, w szczegól­ności w odniesie­niu do czasu pracy. Są to: co najm­niej śred­nia wielkość zakładu pracy mier­zona liczeb­noś­cią pra­cown­ików, nowoczesny majątek trwały, dobra sytu­acja eko­nom­iczna, obec­ność dwóch lub trzech (nie więcej) związków zawodowych i współpraca między nimi, przy­chylny lub neu­tralny sto­sunek zarządów do związków zawodowych, dobra zna­jo­mość prawa pracy przez lid­erów związkowych. Obec­ność zakład­owego układu zbiorowego pracy jest pożą­dana, cho­ciaż niekonieczna.

Słowa kluc­zowe: prawo pracy, warunki pracy, przepisy doty­czące czasu pracy, związki zawodowe

BIBLIOGRAFIA
Czarza­sty J. (2009), Warunki pracy i kul­tura orga­ni­za­cyjna, w: J. Gar­dawski (red.), Polacy pracu­jący a kryzys fordyzmu, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.
Doeringer P.B., Piore M. (1970), Inter­nal Labor Mar­kets and Man­power Analy­sis. Har­vard Univ. Press, Cam­bridge.
Ebbing­haus B. (1996), The Siamese Twins: Cit­i­zen­ship Rights, Cleav­age For­ma­tion, and Party-Union Rela­tions in West­ern Europe, w: Ch. Tilly (red.), Cit­i­zen­ship, Iden­tity and Social His­tory, „Inter­na­tional Review of Social His­tory”, Suple­ment 3.
Gar­dawski J. (1999), Zasięg związków zawodowych w wybranych dzi­ałach prze­mysłu i sekc­jach usług pub­licznych, w: J. Gar­dawski, B. Gąciarz, A. Mokrzyszewski, W. Pańków, Roz­pad bas­tionu. Związki zawodowe w gospo­darce pry­waty­zowanej, ISP, Warszawa.
Gar­dawski J. (2003), Kon­flik­towy plu­ral­izm pol­s­kich związków zawodowych, Fun­dacja im. Eberta, Warszawa.
Gar­dawski J. (2009), Związki zawodowe w kra­jach starej demokracji, w: J. Gar­dawski (red.), Polacy pracu­jący a kryzys fordyzmu, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.
Gar­dawski J. (2013), Col­lec­tive Bar­gain­ing in Multi­na­tional Com­pa­nies, Study Report (Nor­vay Grants, Inno­va­tion Nor­way), J. Gar­dawski ed. and P. Czar­necki, J. Czarza­sty, C. Kliszko, maszynopis, War­saw.
Gar­dawski J. (2014), Związki zawodowe w III Rzecz­pospo­litej: trzy fazy przek­sz­tałceń, w: J. Wratny (red.), Aktu­alne prob­lemy reprezen­tacji pra­cown­iczej w zbiorowych sto­sunkach pracy, IPiSS, INP PAN, Warszawa.
Ingle­hart R., Nor­ris P. (2009), Wzbier­a­jąca fala. Równouprawnie­nie płci a zmi­ana kul­tur­owa na świecie, PIW, Warszawa.
Put­nam D. (2008), Samot­nie grać w krę­gle. Upadek i odrodze­nie wspól­not lokalnych w Stanach Zjed­noc­zonych, Wydawnictwo Aka­demickie i Pro­fesjon­alne, Warszawa.

Zofia Czepulis-Rutkowska (dr, Insty­tut Pracy i Spraw Soc­jal­nych)
CZAS PRACY  A ZABEZPIECZENIE EMERYTALNE
Sys­temy emery­talne funkcjonują w pow­iąza­niu z rynkiem pracy. Jakkol­wiek głównym ich zadaniem jest zapew­ni­anie dochodu emery­tal­nego, są one również wyko­rzysty­wane dla moty­wowa­nia do takich zachowań na rynku pracy, które są uważane za korzystne dla gospo­darki. Jeśli chodzi o czas pracy to w cza­sie kilku dekad po II wojnie świa­towej uprawnienia do adek­wat­nych  świad­czeń związane były głównie z wymi­arem czasu pracy oraz osiąg­nię­ciem wieku emery­tal­nego. Obec­nie zaś coraz więk­szego znaczenia nabiera dłu­gość kari­ery zawodowej, szczegól­nie w relacji do oczeki­wanej dłu­gości życia.

Słowa kluc­zowe: mod­ele zabez­pieczenia emery­tal­nego, reformy emery­talne, czas pracy i uprawnienia emerytalne

BIBLIOGRAFIA
Barr N. (2013), The pen­sion sys­tem in Swe­den, Report to the Expert Group on Pub­lic Eco­nom­ics, www.econ.lse.ac.uk [dostęp 4.01.2015].
Bonin H. (2009), 15 Years of Pen­sion Reform in Ger­many: Old Suc­cesses and New Threats, IZA Pol­icy Paper No. 11, ftp://ftp.zew.de/pub/zew-docs/dp/dp09035.pdf [dostęp 4.01.2015].
Bozio A., Craw­ford R., Tet­low G. (2010), The his­tory of state pen­sions in the UK: 1948 to 2010, IFS Brief­ing Note BN 105, Insti­tute for Fis­cal Stud­ies, http://www.ifs.org.uk/bns/bn105.pdf [dostęp 4.01.2015].
Brid­gen P. (2010), Towards a social demogra­cratic pen­sion sys­tem? Assess­ing the sig­nif­i­cance of the 2007 and 2008 Pen­sion Acts, A paper sub­mit­ted to the Social Pol­icy Asso­ci­a­tion con­fer­ence, July 2010, Uni­ver­sity of Lin­coln, www.social-policy.org.uk/lincoln/Bridgen.pdf [dostęp 3.01.2015].
Hagen J. (2013), A His­tory of the Swedish Pen­sion Sys­tem, Upp­sala Cen­ter for Fis­cal Stud­ies, Work­ing Paper 2013:7, www.diva-portal.org/smash/get/…/FULLTEXT01.pdf [dostęp 4.01.2015].
Keller B., Seifert H. (2012), Atyp­i­cal employ­ment in Ger­many. Forms, devel­op­ments, pat­terns, paper pre­sented at the 16th ILERA World Con­gress, Philadelphia/USA, 2–5 July.
Schludi M. (2005), The Reform of Bis­mar­ck­ian Pen­sion Sys­tems, Ams­ter­dam Uni­ver­sity Press, Ams­ter­dam.
Sil­cock D., Cleal N., Curry Ch., Red­wood D., Adams J. (2011), Secur­ing the future of pen­sions, Pen­sion Pol­icy Insti­tute dis­cus­sion paper www.pensionpolicyinstitute.org.uk [dostęp 4.01.2015].

Bożena Balcerzak-Paradowska (dr hab., prof. nadzw. IPiSS, Insty­tut Pracy i Spraw Soc­jal­nych)
CZAS PRACY JAKO INSTRUMENT ZATRUDNIENIA PRZYJAZNEGO RODZINIE – POLSKIE REALIA
Czas jest czyn­nikiem deter­min­u­ją­cym funkcjonowanie człowieka w wielu sfer­ach życia. Akty­wności związane z pracą zawodową i życiem oso­bistym rodzą potrzebę  har­mo­ni­zowa­nia dzi­ałań w ramach dobowego wymi­aru czasu. Zach­wianie  równowagi wywołuje negaty­wne skutki zarówno w wymi­arze jed­nos­tkowym (oso­bistym) jak i w skali ogól­nospołecznej. Zrozu­mie­nie ist­nienia ścisłych związków pomiędzy  pracą a życiem  rodzin­nym zaowocow­ało tworze­niem spec­jal­nych pro­gramów pozwala­ją­cych na równoważe­nie obu sfer życia, określanych jako zatrud­nie­nie przy­jazne rodzinie. Jed­nym z instru­men­tów wyko­rzysty­wanych w prak­tyce zatrud­nienia przy­jaznego rodzinie jest orga­ni­za­cja czasu pracy sprzy­ja­jąca godze­niu życia zawodowego z rodzin­nym.  Jej pod­stawę stanowią przepisy kodeksu pracy, określa­jące różne, nie­s­tandar­d­owe sys­temy i rozkłady czasu pracy. Prak­tyka stosowa­nia elasty­cznych form czasu pracy rozwija się w Polsce powoli (88%  pra­cown­ików  ma stale godziny pracy). Decy­dują o tym możli­wości orga­ni­za­cyjne firmy i wiedza pra­co­daw­ców na temat rozwiązań ułatwia­ją­cych godze­nie pracy z życiem poza­za­wodowym, a przede wszys­tkim pod­kreślana przez pra­co­daw­ców zasada, że orga­ni­za­cja pracy i czasu pracy pod­porząd­kowana jest w pier­wszej kole­jności potrze­bom firmy. Trzeba też brać pod uwagę, że elasty­czność czasu pracy nie jest gen­er­al­nie instru­mentem pozwala­ją­cym na godze­nie życia zawodowego z rodzin­nym w każdej sytu­acji. Elasty­czny czas pracy może bowiem zaw­ierać zmi­any, które dezor­ga­nizują życie rodziny.

Słowa kluc­zowe: czas pracy, rodz­ina, zatrud­nie­nie przy­jazne rodzinie

BIBLIOGRAFIA
Balcerzak-Paradowska B. (2003), Firma przy­jazna rodzinie, w: Borkowska S. (red.), Pro­gramy praca – życie a efek­ty­wność firm, IPiSS, Warszawa.
Balcerzak-Paradowska B., red. (2003), Praca kobiet w sek­torze pry­wat­nym. Szanse i bari­ery, IPiSS, Warszawa.
Balcerzak-Paradowska B. (2007), Świad­czenia związane w rodzi­cielst­wem w opinii pra­co­daw­ców, w; Lisowska E. (red.), Mon­i­torowanie równości kobiet i mężczyzn w miejscu pracy, SGH UNDP, Warszawa.
Balcerzak-Paradowska B. (2010), Praca i rodz­ina – dwie sfery życia człowieka, w: Szam­beleńczyk J., Żukowski M. (red), Człowiek w pracy w poli­tyce społecznej, Wydawnictwo Uni­w­er­sytetu Eko­nom­icznego, Poz­nań.
Balcerzak-Paradowska B. (2011), Zatrud­nie­nie przy­jazne rodzinie – spo­jrze­nie poli­tyka społecznego, czyli czy zakład pracy jest pod­miotem poli­tyki rodzin­nej?, w: Bohdziewicz P. (red.), Efek­ty­wność gospo­darowa­nia kap­i­tałem ludzkim, Wydawnictwo Uni­w­er­sytetu Łódzkiego, Łódź.
Balcerzak-Paradowska B., red. (2014), Zatrud­nie­nie przy­jazne rodzinie. Doświad­czenia między­nar­o­dowe. Realia pol­skie, IPiSS, CPS „Dia­log”, Warszawa.
Borkowska S., red. (2003), Pro­gramy praca – życie a efek­ty­wność firm, IPiSS, Warszawa.
Borkowska S. (red 2011), Pro­gramy praca –życie. Z teorii i prak­tyki, IPiSS, Warszawa.
CBOS (2014), Ile pracują Polacy?, www. web log.infopraca pl [dostęp 2.01.205].
Danecki J. (1974), Jed­ność podzielonego czasu, Książka i Wiedza, Warszawa.
Cza­piński J., Panek T., red. (2013), Diag­noza Społeczna 2013. Warunki i jakość życia Polaków, Rada Mon­i­toringu Społecznego, Warszawa.
Gło­gosz D. (2014), Per­spek­tywy zamian w zakre­sie rozwiązań ułatwia­ją­cych godze­nie życia zawodowego z obow­iązkami rodzin­nymi – pos­tu­laty i możli­wości ich wprowadza­nia w świ­etle opinii respon­den­tów, w: Balcerzak-Paradowska B. (red.), Zatrud­nie­nie przy­jazne rodzinie. Doświad­czenia między­nar­o­dowe. Realia pol­skie, IPiSS, CPS „Dia­log”, Warszawa.
GUS (2012), Praca a obow­iązki rodzinne w 2010 r., Infor­ma­cje i opra­cow­a­nia statysty­czne, Warszawa.
GUS (2013), Warunki życia rodzin w Polsce, Infor­ma­cje i opra­cow­a­nia statysty­czne, Warszawa.
Holt H. (2000), Look­ing form a New Bal­ance between fam­ily Life and Work­ing Life. A Scan­di­na­vian Per­spec­tive, w: Search for Flex­i­bil­ity, Fair­ness and Pros­per­ity; Alter­na­tive Employ­ment Poli­cies in the Twenty-First Cen­tury, Invited Papers for 12^th World Con­gress of Inter­na­tional Indus­trial rela­tions Asso­ci­a­tion, Tokyo.
Machol-Zajda L. (2003), Elasty­czny czas pracy – ułatwia czy utrud­nia godze­nie pracy z życiem poza­za­wodowym?, w: Borkowska S. (red.), Pro­gramy praca – życie a efek­ty­wność firm, IPiSS, Warszawa.
Machol-Zajda L. (2013), Współczesne wyzwa­nia roz­wo­jowe a czas pracy, w: Balcerzak-Paradowska B. (red.), Praca i poli­tyka społeczna. Współczesne ten­dencje i wyzwa­nia. IPiSS, Warszawa.
Machol– Zajda L. (2014), Reg­u­lacje prawne jako ele­ment zatrud­nienia przy­jaznego rodzinie – prak­tyka i opinie pra­co­daw­ców, w: Balcerzak-Paradowska B. (red.), Zatrud­nie­nie przy­jazne rodzinie. Doświad­czenia między­nar­o­dowe. Realia pol­skie, IPiSS, CPS „Dia­log”, Warszawa.
Mirosław J. (2014) Czym jest zatrud­nie­nie przy­jazne rodzinie? Opinie pra­co­daw­ców w: Balcerzak-Paradowska B. (red.), Zatrud­nie­nie przy­jazne rodzinie. Doświad­czenia między­nar­o­dowe. Realia pol­skie, IPiSS, CPS „Dia­log”, Warszawa.
Smoder A. (2014), Rozwiąza­nia dobrowolne ułatwia­jące pra­cown­ikom godze­nie pracy z życiem rodzin­nym jako prze­jaw real­iza­cji zatrud­nienia przy­jaznego rodzinie, w: Balcerzak-Paradowska B. (red.), Zatrud­nie­nie przy­jazne rodzinie. Doświad­czenia między­nar­o­dowe. Realia pol­skie, IPiSS, CPS „Dia­log”, Warszawa.
Strzemińska H. (2008), Społeczne aspekty elasty­cznej orga­ni­za­cji czasu pracy, w: Strzemińska H. (red.), Czas pracy w nowych kra­jach członkows­kich Unii Europe­jskiej. Aspekty eko­nom­iczne, prawne i społeczne, IPiSS, Warszawa.
Strzemińska H., Bed­narski M., red. (2014), Czyn­nik czasu w nowej gospo­darce. W jakim kierunku zmierzamy?, IPiSS, Warszawa.
Schultz T.W. (1974), Eco­nom­ics of the Fam­ily, Mar­riage, Chil­dren and Human Cap­i­tal, A Con­fer­ences Report of the National Bureau of Eco­nomic Research, The Uni­ver­sity of Chicago Press, Chicago-London.

Kaz­imierz W. Frieske (dr hab., prof. nadzw. IPiSS, Insty­tut Pracy i Spraw Soc­jal­nych)
PRACA I ŻYCIE: O SILE FRAZESU
Autor utrzy­muje, że pos­tu­lat równowagi pracy i życia jest fałszywy w tej mierze, w jakiej praca sama jest częś­cią życia. Wskazuje również na to, że zbu­dowanie opozy­cji między pracą i życiem staje się możliwe tylko w tej mierze, w jakiej godz­imy się na komody­fikację tej pier­wszej. Jeśli – zgod­nie z socjo­log­iczną trady­cją zako­rzenioną w pra­cach weberys­tów równie głęboko co w pra­cach mark­sistów – uzna się, że komody­fikacja pracy stanowi konieczny kore­lat jakkol­wiek rozu­mi­anego kap­i­tal­izmu, to jed­nym z możli­wych sposobów uniknię­cia jej kon­sek­wencji jest powrót do idei min­i­mal­nego dochodu gwarantowanego.

Słowa kluc­zowe: równowaga praca-życie, fałszywe opozy­cje, uto­warowie­nie pracy, min­i­malny dochód gwarantowany

BIBLIOGRAFIA
Arendt H. (2000), Kondy­cja ludzka, tłum. Anna Łagodzka, Warszawa.
Assorodobraj N. (1966), Początki klasy robot­niczej. Prob­lem rąk roboczych w prze­myśle pol­skim epoki stanisła­wowskiej, PWN, Warszawa.
Atkin­son A. (1995), Pub­lic Eco­nom­ics in Action: The Basic Income/Flat Tax Pro­posal, Uni­ver­sity Press, Oxford.
Bunting M. (2004), Will­ing Slaves: how the over­work cul­ture is rul­ing our lives, Harper Collins Pub­lish­ers, Lon­don.
Caproni P.J. (1997), Work/Life Bal­ance: You Can’t Get there from here, „Jour­nal of Applied Behav­ioral Sci­ence”, vol. 33, no 1.
Górecka-Czuryłło Monika (2015), Oświad­czenia sprzy­jają wyłudza­niu świad­czeń soc­jal­nych, „Dzi­en­nik Gazeta Prawna” z 21 sty­cz­nia, s. C 3.
Hob­son B. (2011), The Agency Gap in Work–Life Bal­ance: Apply­ing Sen’s Capa­bil­i­ties Frame­work Within Euro­pean Con­texts, „Social Pol­i­tics”, vol. 18, no 2.
Kelly M. (2007), The Dream Man­ager, Hype­r­ion, New York.
Kelly M. (2011), Off Bal­ance: Get­ting Beyond the Work-Life Bal­ance Myth to Per­sonal and Pro­fes­sional Sat­is­fac­tion, Pen­guin Books.
Mali­nowski B. (1967), Arg­onauci Zachod­niego Pacy­fiku, PWN, Warszawa.
Mer­ton R.K. (1982), Teo­ria socjo­log­iczna i struk­tura społeczna, PWN, Warszawa.
Mof­fitt R.A. (2003), Mil­ton Fried­man, the Neg­a­tive Income Tax, and the Evo­lu­tion of U.S. Wel­fare Pol­icy, Uni­ver­sity of Wis­con­sin, Insti­tute for Research on Poverty, Dis­cus­sion Paper no. 1260-03.
Mum­ford J., Lock­ett K., (2009), Work-Life Bal­ance for Dum­mies, J. Wiley & Sons Ltd., Chich­ester, West Sus­sex.
Schor J.B. (1992), The Over­worked Amer­i­can: The Unex­pected Decline of Leisure, Basic Books, New York.
Skidel­sky R., Skidelscy E. (2012), How Much is Enough? Money and the Good Life, Pen­guin Books, Lon­don.
Terkel S. (1972, 2004), Work­ing. Peo­ple Talk About What They Do All Day and How They Feel About What They Do, The New Press, New York, Lon­don.
Tobin J. (1970), On Lim­it­ing the Domain of Inequal­ity, „Jour­nal of Law and Eco­nom­ics”, vol. 13, nr 2.
Tobin J., Pech­man J., Mieszkowski P.M. (1967), Is a Neg­a­tive Income Tax Prac­ti­cal?, „The Yale Law Jour­nal” 77 (1).
Weber M. (1994), Etyka protes­tancka a duch kap­i­tal­izmu, Test, Lublin.
Widerquist K., Lewis M.A., Press­man S., eds. (2005), The Ethics and Eco­nom­ics of the Basic Income Guar­an­tee, Ash­gate, Alder­shot Ltd., UK.

Agnieszka Smoder (mgr, Insty­tut Pracy i Spraw Soc­jal­nych)
CZAS  PRACY A GODZENIE PRACY Z ŻYCIEM POZAZAWODOWYM
Celem artykułu jest ukazanie czasu pracy z jed­nej strony jako czyn­nika powodu­jącego trud­ności w zakre­sie godzenia pracy z życiem poza­za­wodowym, z drugiej zaś poma­ga­jącego pra­cown­ikom w osiąg­nię­ciu lep­szej jakości relacji praca-życie poza nią. Cza­sowe aspekty pracy zostały ukazane zarówno z per­spek­tywy zaspoka­ja­nia potrzeb pra­cown­ika w zakre­sie godzenia sfery zawodowej i pry­wat­nej, jak i z punktu widzenia pra­co­dawcy i real­iza­cji interesu firmy. Autorka porusza zagad­nie­nie efek­ty­wnego gospo­darowa­nia cza­sem pracy jako niezbęd­nego warunku har­mo­niza­cji sfery zawodowej i pry­wat­nej pra­cown­ików oraz jako ele­mentu wzmac­ni­a­jącego pozy­cję konkuren­cyjną firmy.

Słowa kluc­zowe: równowaga praca-życie, czas pracy, pułapka przyspieszenia, gospo­darowanie cza­sem pracy, umiejęt­ność zarządza­nia cza­sem pracy, konkurowanie

BIBLIOGRAFIA
Aben­droth A. K., Dulk L. den (2011), Sup­port for the work-life bal­ance in Europe: the impact of state, work­place and fam­ily sup­port on work-life bal­ance sat­is­fac­tion, „Work, Employ­ment and Soci­ety: a jour­nal of the British Socjo­log­i­cal Asso­ci­a­tion”, nr 1.
Ala-Mursula L. i in. (2005), Employee work­time con­trol mod­er­ates the effects of job strain and effort-reward imbal­ance on sick­ness absence: the 10-town study, “The Jour­nal of Epi­demi­ol­ogy and Com­mu­nity Health”, nr 10.
Bed­narski M., Gło­gosz D. (2014), Prob­lemy czasu pracy w dobie gwał­townych przemian eko­nom­icznych i for­mowa­nia się nowej gospo­darki. Doświad­czenia pol­skie, w: H. Strzemińska, M. Bed­narski (red.), Czyn­nik czasu w nowej gospo­darce. W jakim kierunku zmierzamy?, IPiSS, Warszawa.
Borkowska S. (2010), Równowaga między pracą a życiem poza­za­wodowym, Acta Uni­ver­si­tatis Lodzien­sis, Folia Oeco­nom­ica 240, Łódź.
Bruch H., J. I. Menges (2010), The Accel­er­a­tion Trap, Har­vard Busi­ness Review,
Buchelt B., Fil­ipow­icz E. (2008), Równowaga pomiędzy życiem pry­wat­nym i zawodowym w zarządza­niu zasobami ludzkimi, Zeszyty Naukowe Uni­w­er­sytetu Eko­nom­icznego w Krakowie nr 773, Kraków.
CBOS (2010), Czas wolny Polaków, Komu­nikat z badań BS/133/2010, Warszawa.
Clut­ter­buck D. (2005), Równowaga między życiem zawodowym a oso­bistym, „Ofi­cyna Eko­nom­iczna”, Kraków.
Dąbrowska K. (2014), Pro­gramy na rzecz równowagi życia zawodowego i rodzin­nego, „Annales. Etyka w życiu gospo­dar­czym”, nr 2.
Dwert­mann D.J.G., Kuntz J.J. (2012), HR strate­gies for bal­anced growth, w: Men­nillo G. i in., Bal­anced Growth: Find­ing Strate­gies for Sus­tain­able Devel­op­ment, Man­age­ment for Pro­fes­sion­als, Berlin.
Euro­found (2009), Sec­ond Euro­pean Qual­ity of Life Sur­vey. Overview, Office for Offi­cial Pub­li­ca­tions of the Euro­pean Com­mu­ni­ties, Lux­em­bourg.
Euro­found (2012a), Third Euro­pean Qual­ity of Life Sur­vey. Qual­ity of life in Europe: Impacts of the cri­sis, Office of the Euro­pean Union, Lux­em­bourg.
Euro­found (2012b), Fifth Euro­pean Work­ing Con­di­tions Sur­vey, Pub­li­ca­tions Office of the Euro­pean Union, Lux­em­bourg.
Geurts S.A.E. i in. (2009), Work­time Demands and Work-Family Inter­fer­ence: Does Work­time Con­trol Buffer the Adverse Effects of High Demands?, “Jour­nal of Busi­ness Ethics”, nr 2.
GUS (2012), Praca a obow­iązki rodzinne w 2010 r., Warszawa.
Holopainen L. (2011), Work-time con­trol: an added value? A com­par­a­tive study of work pres­sure and need for recov­ery in the set­ting of new ways of work­ing, “Human Resource Stud­ies”, Tilburg Uni­ver­sity, Tilburg.
Kozioł L. (2000a), Deter­mi­nanty wyko­rzys­ta­nia czasu pracy w przed­siębiorstwie, Zeszyty Naukowe Akademii Eko­nom­icznej w Krakowie nr 544, Kraków.
Kozioł L. (2000b), Pro­jek­towanie sys­temu czasu pracy w fir­mie – zarys prob­lematyki, Zeszyty Naukowe Małopol­skiej Wyższej Szkoły Eko­nom­icznej w Tarnowie nr 3, Tarnów.
Kozioł L., Pyrek R. (2009), Model zarządza­nia cza­sem pracy w przed­siębiorstwie, Zeszyty Naukowe Małopol­skiej Wyższej Szkoły Eko­nom­icznej w Tarnowie nr 2, Tarnów.
Machol-Zajda L. (2008), Rozwiąza­nia ułatwia­jące godze­nie pracy z życiem poza­za­wodowym – elasty­czne formy pracy przy­jazne rodzinie, w: C. Sadowska-Snarska (red.), Elasty­czne formy pracy. Szanse i zagroże­nia, Wyższa Szkoła Eko­nom­iczna w Białym­stoku, Białys­tok.
Mar­tyka A. (2012), Czas wolny dzieci we współczes­nych pol­s­kich mias­tach. Wprowadze­nie do poszuki­wań opty­mal­nych rozwiązań przestrzen­nych, „Cza­sopismo Tech­niczne Tech­ni­cal Trans­ac­tions”, nr 29.
Moen P., E. Kelly, Q. Huang (2008), Work, fam­ily and life-course fit: Does con­trol over work time mat­ter?, „Jour­nal of Voca­tional Behav­ior”, No 3; http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0001879108000717 [dostęp 16.05.2014].
Nowak-Lewandowska R. (2013), Ety­czne aspekty rynku pracy w Polsce, w: U. Zagóra-Jonszta, K. Nagel (red.), Współczesne Prob­lemy Eko­nom­iczne. Wybrane zagad­nienia teo­re­ty­czne a prak­tyka gospo­dar­cza, Wydawnictwo Uni­w­er­sytetu Eko­nom­icznego w Katow­icach, Katow­ice.
Pluta A. (2012), Kierowanie pra­cown­ikami mają­cymi kłopoty z cza­sem pracy, Stu­dia i Prace Wydzi­ału Nauk Eko­nom­icznych i Zarządza­nia nr 28, Wydawnictwo Naukowe Uni­w­er­sytetu Szczecińskiego, Szczecin.
Pluta (2013a), Zarządzanie cza­sem – mocna czy słaba strona pra­cown­ika XXI wieku?, „Edukacja Human­isty­czna”, nr 1.
Pluta A. (2013b), Umiejęt­ność orga­ni­za­cji pracy włas­nej jako deter­mi­nanta zapewnienia równowagi praca–życie społeczeństwa infor­ma­cyjnego, „Nierówności Społeczne a Wzrost Gospo­dar­czy”, nr 32.
Potocka A., Merecz-Kot D. (2010), Co wiemy o psy­chospołecznych zagroże­ni­ach w środowisku pracy?, „Medy­cyna Pracy”, nr 4.
Puczkowski B. (2009), Dyk­tatura czasu w pracy menedżera, Stu­dia i Mate­ri­ały – Wydział Zarządza­nia UW nr 1–2, Wydział Zarządza­nia UW, Warszawa.
Pytel M.L. (2011), Równowaga praca-życie a współczesne prob­lemy demograficzne w dobie glob­al­iza­cji, w: M. Balcerowicz-Szkutnik (red.), Współczesne prob­lemy demograficzne w dobie glob­al­iza­cji – aspekty pozy­ty­wne i negaty­wne, Wydawnictwo Uni­w­er­sytetu Eko­nom­icznego w Katow­icach, Katow­ice.
Rad­kiewicz P., Widerszal-Bazyl M. (2011), Anal­iza psy­chom­e­trycznych właś­ci­wości pol­skiej wer­sji do pomi­aru kon­fliktu praca-rodzina, „Stu­dia Psy­cho­log­iczne”, nr 2.
Rata­jczyk W. (2010), Wspieranie równowagi praca-życie w fir­mach regionu łódzkiego (w opini­ach pra­cown­ików), Acta Uni­ver­si­tatis Lodzien­sis, Folia Oeco­nom­ica 240, Łódź.
Romaneczko M.E. (2014), Dlaczego Polacy są mało wyda­jni?, http://eei.org.pl/dlaczego-jestesmy-malo-wydajni/#comments [dostęp 3.07.2014].
Skowron-Mielnik B. (2009), Elasty­czny czas pracy – human­iza­cja czy dehu­man­iza­cja w orga­ni­za­cji pracy, w: J. Sikora (red.), Praca w per­spek­ty­wie human­isty­cznej, Uni­w­er­sytet Eko­nom­iczny w Poz­na­niu, Poz­nań.
Smoder A. (2014), Elasty­czny czas pracy jako instru­ment budowa­nia czy burzenia równowagi praca-życie?, w: H. Strzemińska, M. Bed­narski (red.), Czyn­nik czasu w nowej gospo­darce. W jakim kierunku zmierzamy?, IPiSS, Warszawa.
Sysko-Romańczuk S., Zdrzenicka K. (2011), Relacje między życiem zawodowym a rodzin­nym pra­cown­ika i ich wpływ na funkcjonowanie przed­siębiorstwa, „Mas­ter of Busi­ness Admin­is­tra­tion”, nr 1.
Warzecha-Kuźma J., Równowaga między życiem zawodowym i oso­bistym. Dylematy i rozwiąza­nia orga­ni­za­cyjne w sek­torze małych i śred­nich przed­siębiorstw, www.konferencjakz.p.lodz.pl/?download=Warzecha-Kuzma_Joanna.pdf [dostęp 16.05.2014], cyt. Dąbrowska K. (2014), Pro­gramy na rzecz równowagi życia zawodowego i rodzin­nego, „Annales. Etyka w życiu gospo­dar­czym”, nr 2.
Wiec­zorek I. (2010), Pro­gramy ksz­tał­towa­nia równowagi praca-życie: doświad­czenia szwedzkie, Acta Uni­ver­si­tatis Lodzien­sis, Folia Oeco­nom­ica 240, Łódź.
Woj­tow­icz A., Pyrek R. (2008), Istota i mod­ele czasu pracy, Zeszyty Naukowe Małopol­skiej Wyższej Szkoły Eko­nom­icznej w Tarnowie nr 1, Tarnów.
Ziębicki B. (2010), Elasty­czność jako kry­terium efek­ty­wności orga­ni­za­cyjnej, Acta Uni­ver­sis­ta­tis Lodzien­sis Folia Oeco­nom­ica 234, Łódź.
Zioło-Gwadera K. (2013), Sytu­acja kobiet na rynku pracy w kon­tekś­cie społecznej odpowiedzial­ności przed­siębiorstw, „Współczesne Prob­lemy Eko­nom­iczne. Zeszyty Naukowe”, nr 6.
Żołnierczyk-Zreda D. (2009), Długi czas pracy a zdrowie psy­chiczne i jakość życia – przegląd badań, „Bez­pieczeństwo Pracy – Nauka i Prak­tyka”, nr 7/8.
Zużewicz K., Konarska M. (2005), Czas – czwarty wymiar pracy, „Bez­pieczeństwo Pracy – Nauka i Prak­tyka”, nr 9.

STRONY INTERNETOWE
http://stats.oecd.org [dostęp 16.05.2014].
http://forsal.pl [dostęp 16.05.2014].

Joanna Mirosław (mgr, Insty­tut Pracy i Spraw Soc­jal­nych)
PŁEĆ A CZAS PRACY W NOWEJ GOSPODARCE
Celem artykułu jest przed­staw­ie­nie sytu­acji społeczno-zawodowej kobiet z uwzględ­nie­niem podzi­ału pracy i czasu pracy według płci, pref­er­encji i możli­wości pracy w określonych for­mach zatrud­nienia i czasu pracy, a także próba prog­nozy, jak może wyglą­dać czas pracy kobiet w przyszłości. Artykuł jest próbą pokaza­nia, jak zmi­any czasu pracy w skali makro, będące kon­sek­wencją zjawisk „nowej gospo­darki” (glob­al­iza­cja, ekspan­sja nowych tech­nologii, uelasty­cznie­nie rynku pracy postępu­jąca ser­wicyza­cja i out­sourc­ing), wpły­wają na mikroor­ga­ni­za­cję życia codzi­en­nego, ze szczegól­nym uwzględ­nie­niem wzorów pracy i różnic między płci­ami w tym zakresie.

Słowa kluc­zowe: czas pracy, nowa gospo­darka, praca zawodowa kobiet,  elasty­czne formy zatrud­nienia, przyszłość czasu pracy

BIBLIOGRAFIA
Anxo D. (2004), Work­ing time pat­terns among indus­tri­al­ized coun­tries: a house­hold per­spec­tive, w: J.C. Mes­sen­ger (red.), Work­ing Time and Work­ers’ Pref­er­ences in Indus­tri­al­ized Coun­tries: Find­ing the bal­ance, Rout­ledge, Lon­don.
Anxo D., Fagan C., Smith M., Letablier M.-T., Per­raudin C. (2007), Part-time work in Euro­pean com­pa­nies: Estab­lish­ment Sur­vey on Work­ing Time 2004–2005, Office for Offi­cial Pub­li­ca­tions of the Euro­pean Com­mu­ni­ties, Lux­em­bourg.
Anxo D., Franz C., Kum­mer­ling A. (2012), Work­ing Time and Work-Life Bal­ance in a Life Course Per­spec­tive, Euro­found, Dublin.
Bed­narski M., Gło­gosz D. (2014), Prob­lemy czasu pracy w dobie gwał­townych przemian eko­nom­icznych I for­mowa­nia się nowej gospo­darki. Doświad­czenia pol­skie, w: H. Strzemińska, M. Bed­narski (red.), Czyn­nik czasu w nowej gospo­darce. W jakim kierunku zmierzamy?, IPiSS, Warszawa.
Euro­found (2012), Work­ing time and work–life bal­ance in a life course per­spec­tive, Dublin.
Euro­found (2013a), Women, men and work­ing con­di­tions in Europe, Dublin.
Euro­found (2013b): Impact of the cri­sis on work­ing con­di­tions in Europe, Dublin.
Euro­found (2014), Third Euro­pean Qual­ity of Life Sur­vey – Qual­ity of life in Europe: Fam­i­lies in the eco­nomic cri­sis, Pub­li­ca­tions Office of the Euro­pean Union, Lux­em­bourg.
Euro­pean Com­mis­sion (2010), Strat­egy for equal­ity between women and men 2010–2015, COM(2010) 491 final, 21.9.2010, Brus­sels.
Fagan C. (2014), Gen­der, Occu­pa­tional Class, and the Redraw­ing of the Bound­ary to the Work­ing Day in the New Econ­omy in Europe, w: H. Strzemińska, M. Bed­narski (eds.), Work­ing Time Trends and Prospects in the New Econ­omy, Fun­dacja im. F. Eberta, IPiSS, Warszawa.
Fagan C., Nor­man H., Smith M., González Menén­dez M.C. (2014), In search of good qual­ity part-time employ­ment, ILO Con­di­tions of Work and Employ­ment series no 43, ILO, Geneva, http://www.ilo.org/travail/whatwedo/publications/WCMS_237781/lang-en/index.htm [dostęp 28.02.2014].
Fagan C. (2004), Gen­der and work­ing time in indus­tri­al­ized coun­tries, w: J.C. Mes­sen­ger (red.), Work­ing Time and Work­ers’ Pref­er­ences in Indus­tri­al­ized Coun­tries: Find­ing the bal­ance, Rout­ledge, Lon­don.
Fagan C., Burchell B.J. (2002), Gen­der, Jobs and Work­ing Con­di­tions in the Euro­pean Union, Euro­pean Foun­da­tion for the Improve­ment of Liv­ing and Work­ing Con­di­tions, Dublin.
Gen­der Dimen­sion of the Euro­pean Strat­egy (2010), How does the Euro­pean Employ­ment Strat­egy influ­ence female labour par­tic­i­pa­tion in the Fed­eral Repub­lic of Ger­many and United King­dom?, The Uni­ver­sity of Edin­burgh, Open Soci­ety Foun­da­tions, Edin­burgh.
Grimshaw D., Rubery J. (2007), Under­valu­ing women’s work, Man­ches­ter EOC.
Krings B.J., Nier­ling L., Pedaci M., Pier­santi M. (2009), Work­ing time, gen­der and work-life bal­ance, Katholieke Uni­ver­siteit Leu­ven, Higher Insti­tute of Labour Stud­ies, Leu­ven.
Kotowska I., Sztander­ska U., Wóy­ci­cka I. (2009), Diag­noza kul­tur­owych i struk­tu­ral­nych uwarunk­owań łączenia pracy zawodowej I akty­wności rodzin­nej przez kobi­ety w Polsce, w: Kotowska I. (red.), Struk­tu­ralne i kul­tur­owe uwarunk­owa­nia akty­wności zawodowej kobiet w Polsce, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.
Kwiatkowski E., Suchecki B., red. (2014), Prog­noza zatrud­nienia według grup zawodów i sek­torów w Polsce do 2020 roku. Raport VIII, CRZL-IPiSS, Warszawa.
Lee S., McCann D., Mes­sen­ger J.C. (2007), Work­ing Time Around the World. Trends in work­ing hours, laws and poli­cies in a global com­par­a­tive per­spec­tive, ILO, Geneva.
Mes­sen­ger J.C., red. (2004), Work­ing Time and Work­ers’ Pref­er­ences in Indus­tri­al­ized Coun­tries: Find­ing the bal­ance, Rout­ledge, Lon­don.
Smith M., Piasna A., Burchell B., Rubery J., Raf­ferty A., Rose J., Carter L. (2013), Women, Men and Work­ing Con­di­tions in Europe, a report based on the fifth Euro­pean Work­ing Con­di­tions Sur­vey, Pub­li­ca­tions Office of the Euro­pean Union, Lux­em­bourg.
Sztander­ska U., Grotkowska G. (2009), Rynek pracy kobiet w Polsce w lat­ach 1992–2007, w. I. Kotowska (red.), Struk­tu­ralne i kul­tur­owe uwarunk­owa­nia akty­wności zawodowej kobiet w Polsce, Wyd. Naukowe Scholar, Warszawa.
Walby S. (2007), Gen­der in(equality) and the future of work, Equal Oppor­tu­ni­ties Com­mis­sion, Man­ches­ter.
Wil­son R., Home­nidou K., Dick­er­son A. (2006), Work­ing Futures 2004–2014: National Report, Uni­ver­sity of War­wick: Insti­tute for Employ­ment Research, Coven­try.
Goudreau J. (2012), The Future of Work: a Golden Age For Work­ing Women, „Forbes” z 24 grud­nia, http://www.forbes.com/sites/jennagoudreau/2012/08/24/are-women-the-future-of-work-jobs-economy/ [dostęp 28.02.2014].

Marek Bed­narski (prof., Insty­tut Pracy i Spraw Soc­jal­nych), Dorota Gło­gosz (dr, Insty­tut Pracy i Spraw Soc­jal­nych)
TERAŹNIEJSZOŚĆ I PRZYSZŁOŚĆ CZASU PRACY W OPINII PRACOWNIKÓW. WYNIKI BADAŃ EMPIRYCZNYCH
Schyłek XX i początek XXI wieku przyniósł w gospo­dark­ach kra­jów wyżej rozwinię­tych, w tym w Polsce, istotne zmi­any. Doty­czyły one tak wielu aspek­tów pro­cesów eko­nom­icznych, że ich efekt określono nawet mianem „nowej gospo­darki”. W szczegól­ności dotknęły różnorod­nych kwestii związanych z pracą, w tym zagad­nienia czasu pracy. Zmi­any w cza­sie pracy doty­czyły prak­ty­cznie wszys­t­kich jego wymi­arów – dłu­gości, elasty­czności i form świad­czenia pracy. Rodzi to pytanie o źródła tego pro­cesu, który sil­nie wpły­wał na zatrud­nionych i przed­siębior­ców. Odpowiedź na nie dało badanie empiryczne (IDI przeprowad­zone wśród pra­cown­ików i pra­co­daw­ców w trzech sekc­jach gospo­darki – admin­is­tracja pub­liczna, han­del i ochrona zdrowia) zre­al­i­zowane w ramach pro­jektu NCN „Czyn­nik czasu w nowej gospo­darce. W jakim kierunku zmierzamy?”. Dostar­czyło ono wielu infor­ma­cji zarówno na temat aktu­al­nie stosowanych, jak i spodziewanych w przyszłości form orga­ni­zowa­nia pracy i czasu pracy.  Wskazało na różnorod­ność wyko­rzysty­wanych rozwiązań i charak­terysty­czne dla określonych branż deter­mi­nanty ich stosowa­nia. Uzyskane infor­ma­cje na temat opinii o przyszłości wskazują, że poglądy pra­co­daw­ców i pra­cown­ików w tym obszarze nie stanowią wizji „rewolucyjnych”, zaskaku­ją­cych, niez­nanych. To raczej wizje pow­stałe na fun­damen­cie sil­nie uświadomionych i dolegli­wych aktu­al­nych prob­lemów pol­skiego rynku pracy: wysok­iego zagroże­nia bezrobo­ciem i niesta­bil­ności zatrud­nienia, niskiego poziomu kul­tury orga­ni­za­cyjnej, długiego czasu pracy i nis­kich wyna­grodzeń, wyso­kich kosztów pracy i naras­ta­jącej dereg­u­lacji w zakre­sie form zatrud­nienia. Na tym tle przyszłość pracy czy czasu pracy jawi się przede wszys­tkim jako obawa o to, czy w ogóle będziemy mieć pracę, a dopiero w drugiej kole­jności pojaw­iają się impresje i wyobraże­nia o jej jakości, formie, orga­ni­za­cji, miejscu wykony­wa­nia itd.

Słowa kluc­zowe: post­fordyzm, nowa ekono­mia, czas pracy, aty­powe formy pracy, orga­ni­za­cja pracy, wiek emerytalny

BIBLIOGRAFIA
Barometr Man­power Per­spek­tyw Zatrud­nienia. Pol­ska (2013), Man­pow­er­Group, Warszawa.
Bed­narski M., Frieske K.W., red. (2012), Zatrud­nie­nie na czas określony w pol­skiej gospo­darce. Społeczne i eko­nom­iczne kon­sek­wencje zjawiska, IPiSS, Warszawa.
Bed­narski M., Gło­gosz D. (2014), Prob­lemy czasu pracy w dobie gwał­townych przemian eko­nom­icznych i for­mowa­nia się nowej gospo­darki. Doświad­czenia pol­skie, w: H. Strzemińska, M. Bed­narski (red.), Czyn­nik czasu w nowej gospo­darce. W jakim kierunku zmierzamy?, IPiSS, Warszawa.
Borkowska S., red. (2011), Pro­gramy praca-życie. Z teorii i prak­tyki, IPiSS, Warszawa.
Bukowski M., red. (2008), Zatrud­nie­nie w Polsce 2007. Bez­pieczeństwo na elasty­cznym rynku pracy, MPiPS, Warszawa.
Czarza­sty J. (2010), Sto­sunki pracy w handlu wielkopowierzch­niowym w Polsce, Ofi­cyna Wydawnicza SGH, Warszawa.
Czarza­sty J., Książkiewicz J., red. (2012), Być albo nie być. Świat post­for­dowski a związki zawodowe, Friedrich Ebert Stiftung, Warszawa.
Dominiak P. (2005), Sek­tor MŚP we współczes­nej gospo­darce, PWN, Warszawa.
Elasty­czne formy zatrud­nienia skutki społeczne i eko­nom­iczne. Raport koń­cowy, (2013), pro­jekt zre­al­i­zowany w ramach dzi­ała­nia 6.1.2 PO KL współ­fi­nan­sowany ze środ­ków EFS, Obser­wa­to­rium Dol­nośląskiego Rynku Pracy i Edukacji, Wrocław.
Frieske K.W., red. (2003), Dereg­u­lacja pol­skiego rynku pracy, IPiSS, Warszawa.
Gar­dawski J., red. (2009), Polacy pracu­jący a kryzys fordyzmu, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.
Kryńska E., red. (2003), Elasty­czne formy zatrud­nienia i orga­ni­za­cji pracy a popyt na pracę w Polsce, IPiSS, Warszawa.
Kubielas S. (2009), Innowacje i luka tech­no­log­iczna w gospo­darce glob­al­nej opartej na wiedzy, Wydawnictwa Uni­w­er­sytetu Warsza­wskiego, Warszawa.
Kwiatkowski E. (2002), Bezrobo­cie. Pod­stawy teo­re­ty­czne, PWN, Warszawa.
Lich­niak I., red. (2010), Ser­wicyza­cja pol­skiej gospo­darki, Ofi­cyna Wydawnicza SGH, Warszawa.
Morawski W. (2010), Kon­fig­u­racje glob­alne. Struk­tury, agencje, insty­tucje, PWN, Warszawa.
Organiściak-Krzykowska A., red. (2013), Współczesne aspekty rynku pracy, UWM w Olsz­tynie, IPiSS, Warszawa.
Poławski P. (2012), Prekariat: sta­bi­liza­cja w gorszym seg­men­cie rynku pracy, w: M. Bed­narski, K.W. Frieske (red.), Zatrud­nie­nie na czas określony w pol­skiej gospo­darce. Społeczne i eko­nom­iczne kon­sek­wencje zjawiska, IPiSS, Warszawa.
Stiglitz J. (2004), Glob­al­iza­cja, PWN, Warszawa.
Strzemińska H., Bed­narski M., red. (2014), Czyn­nik czasu w nowej gospo­darce. W jakim kierunku zmierzamy?, IPiSS, Warszawa.
Wyniki bada­nia nt. Bezpłat­nych prak­tyk i staży (2013), http://blog.inclick.pl/index.php/wyniki-badania-nt-bezplatnych-praktyk-i-stazy/ [dostęp 24.01.2014].

---

Social Pol­icy
Table of Con­tents No 4/2015

FROM EDITORS – Lucyna Machol-Zajda, Marek Bed­narski
WORKING TIME – THEORETICAL AND PRACTICAL PROBLEMS OF UDERSTANDING ELASTICITY – Lucyna Machol-Zajda
WORKING TIME IN THE NEW ECONOMY. CONDITIONS OF FORMATION OF THE WORKING TIME IN THE PERSPECTIVE OF 2050 – Helena Strzemińska
PART-TIME EMPLOYMENT AND DYNAMICS OF WORKING TIME LEGAL REGULATIONS – Jerzy Wratny
WORKING TIME – BETWEEN SECURITY AND COMPETITIVENESS – Jacek P. Męcina
TRADE UNIONS AND COMPLIACE WITH LABOUR LAW – Juliusz Gar­dawski
WORKING TIME AND OLD AGE PENSION SYSTEMS – Zofia Czepulis-Rutkowska
WORKING TIME AS A TOOL OF FAMILY FRIENDLY EMPLOYMENT – POLISH REALITIES – Bożena Balcerzak-Paradowska
WORK-LIFE BALANCE: THE POWER OF A CLICHÉ – Kaz­imierz W. Frieske
WORKING TIME IN THE CONTEXT OF WORK-LIFE BALANCE – Agnieszka Smoder
GENDER AND WORKING TIME IN THE NEW ECONOMY – Joanna Mirosław
PRESENT AND FUTURE OF WORKING TIME IN THE OPINIONS OF THE EMPLOYEES. THE RESULTS OF EMPIRICAL RESEARCH – Marek Bed­narski, Dorota Głogosz

NEW BOOKS PUBLISHED BY THE INSTITUTE OF LABOUR AND SOCIAL STUDIES
DIARY OF SOCIAL POLICY

We rec­om­mend the papers:

Lucyna Machol-Zajda  (Junior Pro­fes­sor, The Com­mit­tee on Labour and Social Pol­icy Pol­ish Acad­emy of Sci­ences)
WORKING TIME – THEORETICAL AND PRACTICAL PROBLEMS OF UDERSTANDING ELASTICITY
Con­sid­er­a­tions pre­sented in this arti­cle clearly demon­strate highly com­plex char­ac­ter of prob­lems we are deal­ing with. Ele­ments of dis­cussed prob­lems belong to dif­fer­ent sci­en­tific dis­ci­plines like law, eco­nom­ics, ergonom­ics, orga­ni­za­tion, soci­ol­ogy, med­i­cine etc and also to inter­dis­ci­pli­nary stud­ies on inter­na­tional level. New insights and ideas should be dis­sem­i­nated like good prac­tice in this field, Social dia­logue on dif­fer­ent lev­els, knowl­edge of imple­men­ta­tion pro­ce­dures is essen­tial for ratio­nal­iza­tion of work­ing time orga­ni­za­tion in a rapidly evol­wing world.

Key­words: work­ing time, work­ing time reg­u­la­tions, flex­i­bil­ity, atyp­i­cal forms of employ­ment and work orga­ni­za­tion, work­ing con­di­tions, health and safety

Helena Strzemińska (Pro­fes­sor, Insi­tute of Labour and Social Stud­ies)
WORKING TIME IN THE NEW ECONOMY. CONDITIONS OF FORMATION OF THE WORKING TIME IN THE PERSPECTIVE OF 2050
The sub­ject of the arti­cle is pre­dic­tive analy­sis work­ing time and affect­ing the major trends in the new econ­omy, based on the lit­er­a­ture, empir­i­cal research and col­lab­o­ra­tion with experts. For the analy­sis of prog­nos­tic on time hori­zon adopted in 2050. Efforts have been made to link the over­all trends man­i­fested in the new econ­omy based on knowl­edge and cre­ativ­ity, com­put­er­i­za­tion and glob­al­iza­tion with work­ing time. We ana­lyzed the main trends affect­ing the devel­op­ment of work­ing time in the future to 2050.

Key­words: future of work­ing time, tech­ni­cal progress, demo­graphic trends, the aging of the pop­u­la­tion, con­ver­gence in economies, reduc­tion in the labor force, forms of orga­ni­za­tion work­ing time

Jerzy Wratny (Pro­fes­sor, Insi­tute of Labour and Social Stud­ies)
PART-TIME EMPLOYMENT AND DYNAMICS OF WORKING TIME LEGAL REGULATIONS
The author dis­cusses the main direc­tions of evo­lu­tion of work­ing time reg­u­la­tion par­tic­u­larly the dom­i­nant ten­dency to reduce work­ing hours and mak­ing it more flex­i­ble. On this back­ground he presents prob­lems of part time work point­ing out pro­tec­tion against dis­crim­i­na­tion of part time work­ers, the employee’s right to change work­ing hours at his request, and the prob­lem of employ­ment of these work­ers in the hours exceed­ing work­ing time agreed in employ­ment con­tract. Pro­pos­als to amend exist­ing leg­is­la­tion have been made, in par­tic­u­lar the recog­ni­tion of all num­ber of hours worked over the agreed work­ing time as over­time hours with all consequences.

Key­words: part time work, overtime

Jacek P. Męcina  (Pro­fes­sor, Insi­tute of Social Pol­icy of the Uni­ver­sity of War­saw)
WORKING TIME – BETWEEN SECURITY AND COMPETITIVENESS
The author points out the fea­tures of the new econ­omy aris­ing from changes in the model of labor rela­tions, as well as tech­no­log­i­cal trans­for­ma­tions, civil, social and glob­al­iza­tion. They con­sti­tute a con­text for pre­sen­ta­tion of direc­tions in which the labour flex­i­bil­ity devel­ops or should develop. Par­tic­u­lar atten­tion has been paid on the issue of impact of labour law dereg­u­la­tion on work­ing time   as a method of reduc­ing the unem­ploy­ment and increas­ing the capac­ity of the econ­omy to cre­ate new jobs. The author presents the flex­i­cu­rity con­cept — com­bi­na­tion of flex­i­bil­ity with secu­rity, while point­ing out the rela­tion­ship of this approach with the EU’s pol­icy con­cern­ing the labour mar­ket. Author dis­cusses changes in the Labour Code allow­ing to increase work­ing time flex­i­bil­ity, and thus pos­i­tively influ­enc­ing the com­pet­i­tive­ness of com­pa­nies and cre­ation of new jobs while sav­ing the exist­ing ones.

Key­words: labour mar­ket, employ­ment, labour flex­i­bil­ity, labour law, flexicurity

Juliusz Gar­dawski (Pro­fes­sor, War­saw School of Eco­nom­ics)
TRADE UNIONS AND COMPLIACE WITH LABOUR LAW
In our empir­i­cal study we exploit the sur­vey car­ried out in the sam­ple of union­ized plants in 2014. We iden­ti­fied the deter­mi­nants of sta­ble work­ing con­di­tions and com­pli­ance with the Labor Code by man­age­ment, espe­cially in respect to work­ing time. There were fol­low­ing main deter­mi­nants: medium or big size of the plant, mod­ern and inno­v­a­tive tech­nol­ogy, rel­a­tively good mar­ket con­di­tions, pres­ence of two or three (no more) trade unions orga­ni­za­tions, coop­er­a­tion between trade unions, good or neu­tral rela­tions between trade unions and man­age­ment. Addi­tion­ally we need to point trade unions leader’s knowl­edge on Labor Code. Own­er­ship occurred much less important.

Key­words: Labour low, work­ing con­di­tions, work­ing time reg­u­la­tions, trade unions

Zofia Czepulis-Rutkowska (Junior Pro­fes­sor, Insi­tute of Labour and Social Stud­ies)
WORKING TIME AND OLD AGE PENSION SYSTEMS
Retire­ment sys­tems have been always con­nected with labour mar­kets. Although their main task is pro­vi­sion of retire­ment income they are also used to moti­vate to par­tic­u­lar behav­ior at the labour mar­ket that is con­sid­ered advan­ta­geous for the econ­omy. In terms of work­ing time eli­gi­bil­ity to pen­sion sys­tems was – dur­ing ini­tial decades after the sec­ond world war – based both on monthly work­ing time and reach­ing retire­ment age. Nowa­days it is rather length of work­ing career part-time or full-time on the back­ground of the life­time that mat­ters for receiv­ing decent retire­ment income.

Key­words: pen­sion sys­tems’ mod­els, pen­sion sys­tem reforms, work­ing time and pen­sion sys­tem eligibility

Bożena Balcerzak-Paradowska (Pro­fes­sor, Insi­tute of Labour and Social Stud­ies)
WORKING TIME AS A TOOL OF FAMILY FRIENDLY EMPLOYMENT – POLISH REALITIES
Time is a deter­mi­nant of man func­tion­ing in many spheres of life. The activ­i­ties taken in pro­fes­sional and per­sonal lives neces­si­tate har­mo­niza­tion within 24 hours. The upset­ting of bal­ance has adverse impact both on an indi­vid­ual (per­sonal) scale and on a social scale. The under­stand­ing of close rela­tion­ships between work and fam­ily life led to the devel­op­ment of spe­cial pro­grammes allow­ing to bal­ance both spheres of life, termed as fam­ily friendly employ­ment. One of the fam­ily friendly employ­ment tools used in prac­tice is the organ­i­sa­tion of work­ing time con­ducive to rec­on­cil­i­a­tion of pro­fes­sional and fam­ily lives. The legal grounds are the pro­vi­sions of the Labour Code lay­ing down var­i­ous non-standard work­ing time sys­tems and sched­ules. In prac­tice the appli­ca­tion of flex­i­ble forms of work­ing time has been slowly devel­op­ing in Poland (88% of work­ers have fixed work­ing time). This is dri­ven by the organ­i­sa­tional capa­bil­i­ties of com­pa­nies and employ­ers’ knowl­edge about solu­tions facil­i­tat­ing rec­on­cil­i­a­tion of work with non-professional life, but first and fore­most it is dri­ven by a prin­ci­ple empha­sized by the employ­ers that work and work­ing time organ­i­sa­tion is pri­mar­ily sub­or­di­nated to the cor­po­rate needs. It should be also noted that work­ing time flex­i­bil­ity is not gen­er­ally a tool allow­ing to rec­on­cile pro­fes­sional and fam­ily lives in every sit­u­a­tion, since flex­i­ble work­ing time may intro­duce changes that dis­or­ga­nize fam­ily life.

Key­words: work­ing time, fam­ily, fam­ily friendly employment

Kaz­imierz W. Frieske (Pro­fes­sor, Insi­tute of Labour and Social Stud­ies)
WORK-LIFE BALANCE: THE POWER OF A CLICHÉ
The main the­sis of the paper indi­cates that pre­sumed, semi­otic oppo­si­tion between ‘life’ and ‘work’ is a false one for the sec­ond could be eas­ily con­sid­ered as an impor­tant part of the first — and in fact it was for the major part of our his­tory. Build­ing such oppo­si­tion is pos­si­ble only within work com­mod­i­fi­ca­tion, process asso­ci­ated by both webe­ri­ans as well as marx­ists with ‘cap­i­tal­ism’. Author sug­gests that over­com­ing this oppo­si­tion and its con­se­quences within the frame­work of ‘cap­i­tal­ist’ econ­omy is pos­si­ble with intro­duc­tion of some ver­sion min­i­mal income quarantee.

Key­words: work-life bal­ance, false oppo­si­tion, work com­mod­i­fi­ca­tion, basic income quarantee

Agnieszka Smoder (Research Assis­tant, Insi­tute of Labour and Social Stud­ies)
WORKING TIME IN THE CONTEXT OF WORK-LIFE BALANCE
The aim of the arti­cle is to show the work­ing time, on the one hand as a fac­tor caus­ing dif­fi­cul­ties in rec­on­cil­ing work and fam­ily life, on the other hand, helps employ­ees to achieve work-life bal­ance. Work­ing time has been both shown from the per­spec­tive of the worker needs (rec­on­cil­i­a­tion of pro­fes­sional and pri­vate spheres) as well as from the point of view of the employer (inter­est of the com­pany). The author raises the prob­lem of effec­tive time econ­o­miz­ing as a nec­es­sary con­di­tion for the har­mo­niza­tion of the pro­fes­sional and pri­vate sphere of employ­ees and as a fac­tor of rein­forc­ing company’s com­pet­i­tive position.

Key­words: work-life bal­ance, work­ing time, accel­er­a­tion trap, time econ­o­miz­ing, work­ing time man­age­ment skills, time based competition

Joanna Mirosław (Research Assis­tant, Insi­tute of Labour and Social Stud­ies)
GENDER AND WORKING TIME IN THE NEW ECONOMY
This arti­cle presents a brief socio-professional sit­u­a­tion of women with tak­ing into account the divi­sion of labor and work­ing time by gen­der, pref­er­ences and career oppor­tu­ni­ties in cer­tain forms of employ­ment and work­ing time, as well as attempt of fore­cast­ing how the work­ing time of women might look like in the future. This arti­cle is an attempt to show how changes of work­ing time at the macro level, as a con­se­quence of the phe­nom­ena of the “new econ­omy” (glob­al­iza­tion, the expan­sion of new tech­nolo­gies, more flex­i­ble labour mar­ket and the pro­gres­sive ser­vi­ciza­tion and out­sourc­ing) affect the micro-organization of every­day life tak­ing into account the pat­terns of work and the dif­fer­ences between gen­ders in this regard.

Key­words: work­ing time, the new econ­omy, pro­fes­sional activ­ity of women, the dif­fer­ences between gen­der, flex­i­ble forms of employ­ment, the future of work­ing time

Marek Bed­narski (Pro­fes­sor, Insi­tute of Labour and Social Stud­ies), Dorota Gło­gosz (Junior Pro­fes­sor, Insi­tute of Labour and Social Stud­ies)
PRESENT AND FUTURE OF WORKING TIME IN THE OPINIONS OF THE EMPLOYEES. THE RESULTS OF EMPIRICAL RESEARCH
The arti­cle presents the results of empir­i­cal research “The time fac­tor in the New Econ­omy. Where We are Head­ing?” (IDI with employ­ees and employ­ers in the three sec­tors: pub­lic admin­is­tra­tion, com­merce and health) on the cur­rently used and expected in the future ways of work­ing time orga­niz­ing and forms of employ­ment. The back­ground for these con­sid­er­a­tions is the the­o­ret­i­cal analy­sis of the tran­si­tion from Fordism’ order to post-Fordism, called the new economy.

Key­words: post-Fordism, the new econ­omy, work­ing time, atyp­i­cal forms of employ­ment, work orga­ni­za­tion, retire­ment age

Prze­jdź do Spisu Treści

« powrót