Polityka Społeczna
Numer tematyczny 4/2011
ASPEKTY MEDYCZNE, PSYCHOLOGICZNE, SOCJOLOGICZNE I EKONOMICZNE STARZENIA SIĘ LUDZI W POLSCE.
PolSenior
Redakcja naukowa: dr hab. Piotr Błędowski (prof. Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie, prof. nadzw. w Instytucie Pracy i Spraw Socjalnych)
Recenzent: prof. dr hab. Adam Kurzynowski (Akademia Humanistyczna im. A. Gieysztora w Pułtusku)
SPIS TREŚCI
OD REDAKTORA NUMERU – Piotr Błędowski
CELE I ZAŁOŻENIA PROJEKTU – Małgorzata Mossakowska, Aleksandra Szybalska, Piotr Błędowski
PODSTAWOWE WSKAŹNIKI DOTYCZĄCE REALIZACJI BADANIA POLSENIOR – Ewa Piechór, Adam Manikowski, Małgorzata Mossakowska, Tomasz Zdrojewski
FORMY ŻYCIA RODZINNEGO LUDZI STARYCH – Barbara Szatur-Jaworska
OPINIE POLSKICH SENIORÓW NA TEMAT STAROŚCI I PRZYGOTOWANIA SIĘ DO NIEJ – Małgorzata Halicka, Jerzy Halicki
SATYSFAKCJA Z KORZYSTANIA Z OPIEKI MEDYCZNEJ PRZEZ OSOBY STARSZE – Beata Tobiasz-Adamczyk, Piotr Brzyski, Aleksander Gałaś, Piotr Błędowski, Tomasz Grodzicki
SYTUACJA EKONOMICZNA I POTRZEBY OPIEKUŃCZE OSÓB STARSZYCH W POLSCE – Piotr Błędowski
WARUNKI ZAMIESZKANIA POLSKICH SENIORÓW W ŚWIETLE BADAŃ SOCJOLOGÓW I ARCHITEKTÓW W PROJEKCIE POLSENIOR – Adam Bartoszek, Elżbieta Niezabitowska, Beata Kucharczyk-Brus, Marek Niezabitowski
REKREACJA FIZYCZNA A SPRAWNOŚĆ FUNKCJONALNA I JAKOŚĆ ŻYCIA OSÓB STARSZYCH – Rafał Rowiński, Andrzej Dąbrowski
SUBIEKTYWNA OCENA ZDROWIA I JAKOŚCI ŻYCIA POLAKÓW W WIEKU POPRODUKCYJNYM – Ludmiła Waszkiewicz, Katarzyna Połtyn-Zaradna, Jakub Einhorn, Dagmara Gaweł-Dąbrowska, Barbara Grabowska, Katarzyna Zatońska
NOTKI O AUTORACH
OD REDAKTORA NUMERU
Oddajemy do rąk Czytelnika numer, zawierający pierwsze wyniki dobiegającego właśnie końca programu badawczego pod tytułem Aspekty medyczne, psychologiczne, socjologiczne i ekonomiczne starzenia się ludzi w Polsce. Program, znany już pod nazwą PolSenior, był realizowany w latach 2007–2011 przez konsorcjum badawcze złożone z ponad 40 placówek badawczych: wyższych uczelni i instytutów badawczych.
Najważniejszym z pewnością celem projektu zamówionego przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego było określenie sytuacji społecznej i zdrowotnej starszych osób w Polsce, zdefiniowanie związanych z nią potrzeb oraz wskazanie wynikających stąd przesłanek dla działania administracji publicznej. Taki cel zakładał przeprowadzenie badania, które miało odznaczać się nie tylko bardzo szerokim zakresem, ale i interdyscyplinarnym charakterem, koniecznym do uwzględnienia wszystkich najważniejszych aspektów procesu starzenia się we współczesnym społeczeństwie.
Realizacja badania wymagała zatem stworzenia specjalnego konsorcjum wyłonionego spośród najlepszych oferentów. Siłą konsorcjum programu PolSenior okazała się być różnorodność podejść badawczych i celów szczegółowych przy jednoczesnej gotowości i umiejętności znajdowania takich rozwiązań, które pozwalałyby na realizację celów całego badania i uwzględnienie najważniejszych elementów ofert każdego z uczestniczących w badaniu ośrodków.
Bez przesady można stwierdzić, że powstał duży, kompetentny zespół badaczy, którzy w trakcie wielu dyskusji przygotowali program nowego badania, zaplanowali jego przebieg i opracowali specjalnie do niego dostosowane narzędzia badawcze. Cechą wyróżniającą ten projekt badawczy była nie tylko wielkość i struktura zespołu badawczego, ale i sama skala badania: objęto nim niemal 5700 osób.
Projekt PolSenior w wielu miejscach nawiązywał do przeprowadzonych wcześniej badań nad starością w Polsce. Szczególnie wiele z tych badań miało charakter medyczny lub biologiczny, ale z racji charakteru prezentowanego zeszytu nie sposób w tym miejscu nie wspomnieć o pierwszym badaniu ogólnopolskim. Obejmowało ono w niewielkim wprawdzie stopniu aspekty medyczne, ale poświęcało wiele uwagi aspektom społecznym. Było to badanie zrealizowane w latach 1966–1967 przez zespół Instytutu Gospodarstwa Społecznego Szkoły Głównej Handlowej (wówczas SGPiS) pod kierunkiem prof. Jerzego Piotrowskiego. Książka zawierająca podsumowanie wyników tego badania (Miejsce człowieka starego w rodzinie i społeczeństwie) na wiele lat stała się najważniejszą publikacją polskiej gerontologii społecznej.
35 lat później, z inicjatywy Polskiego Towarzystwa Gerontologicznego i jego ówczesnego przewodniczącego prof. Wojciecha Pędicha, przy wsparciu Komitetu Badań Naukowych, zrealizowany został projekt nawiązujący do badań J. Piotrowskiego. Kierownik zespołu badawczego, prof. Brunon Synak, opatrzył publikację zawierającą rezultaty badania tytułem Polska starość. Oba te badania wywarły duży wpływ na zakres zagadnień uwzględnionych w projekcie PolSenior.
Niniejszy zeszyt zawiera wybrane informacje uzyskane z projektu PolSenior podczas analizy aspektów społecznych i ekonomicznych. Na całość składają się dwa opracowania, informujące bliżej o celach i metodzie projektu oraz o podstawowych wskaźnikach. Artykuły te powinny unaocznić Czytelnikowi, jak rozbudowany i wszechstronny był zrealizowany właśnie projekt. Kolejne teksty dotyczą sytuacji rodzinnej i form życia rodzinnego ludzi starych, postrzegania przez nich starości oraz przygotowania do niej, a także dokonywanej oceny korzystania z usług zdrowotnych. Artykuły te dobrze pokazują, jak zmienia się obraz starości, formy życia w rodzinie oraz jak coraz częściej osobom starszym towarzyszy świadomość bycia klientem systemu usług społecznych, a nie tylko biernym odbiorcą świadczeń.
W dalszej części zeszytu Czytelnik znajdzie informacje na temat sytuacji ekonomicznej oraz zapotrzebowania na świadczenia opiekuńcze, ocenę warunków mieszkaniowych seniorów, ich aktywności fizycznej i rekreacyjnej oraz wyniki badań dotyczących samooceny stanu zdrowia i jakości życia ludzi starych.
We wszystkich artykułach można znaleźć ciekawe wyniki zaprzeczające powszechnym stereotypom, według których osoba starsza jest chorowita, skoncentrowana na sobie samej i skłonna przede wszystkim do formułowania negatywnych ocen w stosunku do swojej sytuacji życiowej, a zarazem do wielu roszczeń pod adresem społeczeństwa i państwa. Stoimy zapewne wobec potrzeby reinterpretacji starości, dyskusji nad nowym określeniem jej granicy, a przede wszystkim – wobec konieczności podjęcia ogólnospołecznej dyskusji nad miejscem ludzi starych w lokalnych społecznościach i polityką wobec starzenia się społeczeństwa.
Dobiegający końca Międzynarodowy Rok Wolontariatu i zbliżający się Europejski Rok Aktywności Osób Starszych i Solidarności Międzypokoleniowej sprzyjają dostrzeżeniu ludzi starych jako aktywnych uczestników życia społecznego, na przykład wolontariuszy czy słuchaczy Uniwersytetów Trzeciego Wieku. Są coraz lepiej wykształceni, stają się coraz bardziej świadomymi konsumentami i coraz częściej sami uczestniczą w wytwarzaniu usług, nie tylko najbliższemu otoczeniu rodzinnemu. Pora dostrzec tę zmianę, wesprzeć ją i wyciągnąć wnioski dla i w interesie całego społeczeństwa.
Jestem przekonany, że projekt PolSenior dostarcza argumentów przemawiających za wprowadzeniem kompleksowej i wielowymiarowej polityki wobec starzenia się ludzi w Polsce. Korzystam z okazji, by podziękować całemu Zespołowi Badawczemu za wysiłek oraz możliwość i przyjemność współpracy.
Piotr Błędowski
Szkoła Główna Handlowa w Warszawie
Instytut Pracy i Spraw Socjalnych w Warszawie
AUTORZY
Adam Bartoszek: dr hab., profesor nadzwyczajny w Uniwersytecie Śląskim w Katowicach i Górnośląskiej Wyższej Szkole Handlowej w Katowicach. Jego dorobek naukowy obejmuje publikacje z zakresu socjologii organizacji i zarządzania, teorii struktur społecznych, problemów społecznych miasta, badań kapitałów społecznych i kulturowych, tożsamości regionalnej i osobowości społecznej, metodologii badań rynku i opinii publicznej. Autor oraz współautor dziesięciu książek, m.in. Społeczne tworzenie osobowości. Zarys socjologicznych teorii osobowości (1994), Kapitał społeczno-kulturowy młodej inteligencji wobec wymogów rynku (2003), Tożsamość młodych Ślązaków. Między patriotyzmem lokalnym a europejskością (2009), wspólnie z T. Nawrockim i J. Kijonką-Niezabitowską.
Piotr Błędowski: dr hab., ekonomista, polityk społeczny i gerontolog, profesor w Szkole Głównej Handlowej oraz Instytucie Pracy i Spraw Socjalnych, autor około 200 publikacji, w tym książki Lokalna polityka społeczna wobec ludzi starych oraz – wspólnie z B. Szatur-Jaworską i M. Dzięgielewską – Podstawy gerontologii społecznej, pierwszego podręcznika z tego zakresu w Polsce. Kierownik projektu i przewodniczący Rady Naukowej konsorcjum projektu PolSenior, przewodniczący Polskiego Towarzystwa Gerontologicznego.
Piotr Brzyski: dr, statystyk, zatrudniony w Zakładzie Socjologii Medycyny Katedry Epidemiologii i Medycyny Zapobiegawczej UJ CM. Uczestniczy w badaniach nad stanem zdrowia i jakością życia warunkowaną stanem zdrowia osób starszych wiekiem. Jest autorem lub współautorem prawie 50 publikacji. Specjalizuje się w badaniach nad trafnością i rzetelnością skal mierzących stan zdrowia i jakość życia oraz problematyką adaptacji kulturowej takich skal.
Andrzej Dąbrowski: profesor Akademii Wychowania Fizycznego Józefa Piłsudskiego w Warszawie. Pełnił m.in. funkcje: prorektora ds. dydaktyki i sportu, prodziekana, dyrektora Instytutu Turystyki i Rekreacji. Pełnił także funkcje redaktora naczelnego kwartalnika „Wychowanie Fizyczne i Sport”. Promotor siedmiu prac doktorskich, autor przeszło 180 prac naukowych. Kierownik wielu projektów badawczych, w tym Wychowanie fizyczne dzieci i młodzieży, Uczestnictwo Polaków w rekreacji ruchowej i jego uwarunkowania, Wychowanie do turystyki – w świetle badań turystyki rodzinnej.
Jakub Einhorn: ukończył kierunek finansów przedsiębiorstw na Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu i kierunek zarządzania organizacjami opieki zdrowotnej i społecznej na Akademii Medycznej we Wrocławiu. Doktorant w Katedrze i Zakładzie Medycyny Społecznej Akademii Medycznej we Wrocławiu. Zainteresowania naukowe dotyczą osób starszych (aktywność społeczna, wykluczenie społeczne, kształcenie ustawiczne, działalność uniwersytetów trzeciego wieku) i zdrowia publicznego oraz zmian społeczno-demograficznych.
Aleksander Gałaś: dr n. med., epidemiolog, pracuje na stanowisku adiunkta w Zakładzie Epidemiologii, Katedry Epidemiologii i Medycyny Zapobiegawczej, Uniwersytetu Jagiellońskiego – Collegium Medicum w Krakowie. Ma duże doświadczenie w badaniach epidemiologicznych i analizie statystycznej. Jego zainteresowania badawcze obejmują między innymi ocenę potrzeb zdrowotnych osób starszych oraz ocenę elementów stylu życia i czynników genetycznych w etiologii chorób przewlekłych.
Dagmara Gaweł-Dąbrowska: lek. med., wykładowca w Katedrze i Zakładzie Medycyny Społecznej Akademii Medycznej im. Piastów Śląskich we Wrocławiu. Specjalista II stopnia z chorób wewnętrznych. Autorka lub współautorka 17 prac i doniesień zjazdowych z zakresu zdrowia publicznego.
Barbara Grabowska: absolwentka Wydziału Fizjoterapii AWF we Wrocławiu. Od 2007 r. uczestnik studiów doktoranckich na Akademii Medycznej we Wrocławiu na Wydziale Lekarskim Kształcenia Podyplomowego w Katedrze i Zakładzie Medycyny Społecznej – kierunek zdrowie publiczne. Fizjoterapeuta w Ośrodku Sportu i Rekreacji w Komprachcicach. Autorka jednej pracy i trzech doniesień zjazdowych.
Tomasz Grodzicki: prof. dr hab. n. med., kierownik Katedry i Kliniki Chorób Wewnętrznych i Geriatrii, dziekan Wydziału Lekarskiego Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego. Autor wielu prac naukowych i podręczników z zakresu interny, nadciśnienia tętniczego i geriatrii, red. naczelny kwartalnika „Gerontologia Polska”, członek kolegiów redakcyjnych i rad naukowych wielu renomowanych czasopism medycznych krajowych i zagranicznych, członek wielu międzynarodowych towarzystw naukowych.
Małgorzata Halicka: dr hab. prof. Uniwersytetu w Białymstoku, socjolog, gerontolog, kierownik Zakładu Socjologii Edukacji Wydziału Pedagogiki i Psychologii Uniwersytetu w Białymstoku, wiceprzewodnicząca Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Gerontologicznego, członek Polskiego Towarzystwa Socjologicznego. Obszary zainteresowań: socjologia ludzi starych i socjologia starości, gerontologia społeczna, praca socjalna.
Jerzy Halicki: dr n. hum. w zakresie pedagogiki, p.o. kierownika Zakładu Andragogiki i Gerontologii Wydziału Pedagogiki i Psychologii Uniwersytetu w Białymstoku. Obszary zainteresowań: andragogika, gerontologia edukacyjna i społeczna…
Beata Kucharczyk-Brus: dr inż. arch., pracownik Katedry Sztuk Pięknych i Użytkowych. Członek International Association of People-Environment Studies. Praktyka zawodowa dotyczy interdyscyplinarnych badań jakości środowiska zbudowanego oraz jego wyceny. Prace badawcze koncentrują się na aspektach oceny jakości budynków mieszkalnych wielorodzinnych. Uczestnik projektu Wczoraj, dziś i jutro polskich i niemieckich osiedli mieszkaniowych. Studium porównawcze modeli rozwoju urbanistycznego i ich akceptacji na przykładzie Lipska i Katowic, we współpracy z Centrum UFZ – Leipzig, realizowanego w latach 2011–2012. Autorka 10 artykułów i rozdziałów w książkach i monografiach, współredaktorka monografii pt. Mieszkalnictwo i środowisko zbudowane w krajach postkomunistycznych.
Adam Manikowski: absolwent Wydziału Ekonomicznego Uniwersytetu Gdańskiego. Ekspert ilościowych badań rynkowych, społecznych oraz medycznych. Autor i pomysłodawca nowatorskich rozwiązań analitycznych oraz metodologicznych. Kierował realizacją ponad 100 projektów badawczych, w tym wielu z dziedziny medycyny (m.in. Polkard, Wobasz, Wobasz Senior, Polski Projekt 400 Miast). Zmarł w marcu 2011 r. w wieku 34 lat.
Małgorzata Mossakowska: doktor nauk biologicznych, pracuje w Międzynarodowym Instytucie Biologii Molekularnej i Komórkowej w Warszawie. W latach 1999–2005 koordynowała ogólnopolskie badania polskich stulatków (PoStu99, PolStu2001), a od 2007 r. Program PolSenior. Jest autorem i współautorem wielu publikacji naukowych, w tym 35 cytowanych w bazie Medline. Jest członkiem Polskiego Towarzystwa Gerontologicznego i założycielem Polskiego Towarzystwa Wspierania Osób z Nieswoistymi Zapaleniami Jelita “J-elita”.
Elżbieta Niezabitowska: prof. zw. na Wydziale Architektury Politechniki Śląskiej w Gliwicach, kierownik Katedry Strategii Projektowania i Nowych Technologii w Architekturze. Zainteresowania naukowe koncentrują się wokół problemów jakościowych architektury i służą do przygotowywania programów funkcjonalno-przestrzennych nowo projektowanych obiektów i sprawdzania jakości projektów przeznaczanych do realizacji. Uczestnik i kierownik wielu projektów w badaniach jakościowych obiektów mieszkaniowych (m.in. Projekt 2010–2021 Polsko-Niemieckiej Fundacji na rzecz Nauki we współpracy z Instytutem Helmhotza w Lipsku), szpitalnych, domów dla seniorów, biurowych i szkolnictwa wyższego z uwzględnieniem problematyki energooszczędności i tzw. „inteligencji budynków”. Autor ponad 140 artykułów, kilku książek i podręczników z zakresu architektury.
Marek Niezabitowski: dr, socjolog, adiunkt w Katedrze Stosowanych Nauk Społecznych na Wydziale Organizacji i Zarządzania Politechniki Śląskiej. Zainteresowania naukowe związane głównie z gerontologią społeczną, socjologią starości i socjologią społeczności lokalnych. Od kilku lat współpracuje ze środowiskiem naukowym architektów i urbanistów, m.in. uczestniczył jako wykonawca w projekcie badawczym pt. Wczoraj, dzisiaj i jutro polskich i niemieckich wielkich osiedli mieszkaniowych. Studium porównawcze modeli rozwoju urbanistycznego i ich akceptacji na przykładzie Katowic i Lipska. Publikacje z dziedziny gerontologii m.in. w „Studiach Socjologicznych” i „Przeglądzie Socjologicznym”. W 2007 r. w Wydawnictwie „Śląsk” w serii Biblioteka Pracownika Socjalnego opublikował książkę Ludzie starsi w perspektywie socjologicznej. Problemy uczestnictwa społecznego.
Ewa Piechór: socjolog, badacz rynku i opinii, absolwentka Wydziału Filozofii i Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego. Zajmuje się ilościowymi badaniami społecznymi, medycznymi oraz marketingowymi. Przez 7 lat pracowała w firmie badawczej, gdzie m.in. specjalizowała się w kierowaniu i realizowaniu dużych projektów badawczych prowadzonych zarówno dla podmiotów instytucjonalnych jak i komercyjnych. Od lipca 2011 roku zajmuje się internetowymi badaniami marketingowymi. W latach 2008–2010 kierownik merytoryczny badania PolSenior w PBS DGA.
Katarzyna Połtyn-Zaradna: dr n. med., asystent w Katedrze i Zakładzie Medycyny Społecznej Akademii Medycznej im. Piastów Śląskich we Wrocławiu. Autor lub współautor 47 prac i doniesień zjazdowych z zakresu zdrowia publicznego. W latach 2006–2009 uczestnik projektu Disabled Adult Methodologies – DAM. Członek komitetu recenzentów monografii pt. Rola i zadania medycyny społecznej u progu XXI wieku, powstałej podczas VIII Krajowego Zjazdu Polskiego Towarzystwa Medycyny Społecznej i Zdrowia Publicznego.
Rafał Rowiński: dr, adiunkt w Instytucie Sportu Akademii Wychowania Fizycznego Józefa Piłsudskiego w Warszawie. W latach 2006–2011 zastępca dyrektora Instytutu Turystyki i Rekreacji w tej uczelni. Autor przeszło 70 publikacji naukowych. Od 2009 r. skarbnik Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Gerontologicznego. Zastępca redaktora naczelnego czasopisma naukowego „Turystyka i Rekreacja”. Doradca w Polskiej Agencji Rozwoju Turystyki S.A. Ekspert Polskiej Organizacji Turystycznej.
Barbara Szatur-Jaworska: dr hab., prof. Uniwersytetu Warszawskiego, polityk społeczny i gerontolog społeczny; pracownik naukowo-dydaktyczny Instytutu Polityki Społecznej Uniwersytetu Warszawskiego; zainteresowania badawcze: społeczne problemy ludzi starych, kwestie społeczne we współczesnej Polsce; metodologia polityki społecznej; służby społeczne i praca socjalna.
Aleksandra Szybalska: absolwentka kierunku zdrowie publiczne Akademii Medycznej we Wrocławiu. Od października 2007 r. pracuje w Międzynarodowym Instytucie Biologii Molekularnej i Komórkowej w Warszawie.
Beata Tobiasz-Adamczyk: prof. dr hab., socjolog medycyny, kierownik Zakładu Socjologii Medycyny oraz Katedry Epidemiologii i Medycyny Zapobiegawczej, Uniwersytetu Jagiellońskiego – Collegium Medicum. Główne kierunki badań: jakość życia osób starszych wiekiem oraz pacjentów z chorobami nowotworowymi (rola subiektywnej percepcji stanu zdrowia, sieci społecznych oraz wsparcia społecznego), determinanty przemocy wobec osób starszych, zachowania w chorobie oraz różnice w stanie zdrowia związane z płcią, a także społeczne determinanty zdrowia i predyktory umieralności osób starszych. Autorka ponad 280 publikacji i książek, oraz rozdziałów w książkach.
Ludmiła Waszkiewicz: profesor zw. Akademii Medycznej im. Piastów Śląskich we Wrocławiu. Wiceprezes Polskiego Towarzystwa Medycyny Społecznej i Zdrowia Publicznego, członek Rady ds. Osób Niesamodzielnych przy Ministrze Zdrowia. Kierownik wielu edycji studiów podyplomowych: „Menedżer Ochrony Zdrowia” i „Orzecznictwo i Ubezpieczenia” i kursów specjalizacyjnych z zakresu zdrowia publicznego dla lekarzy. Zainteresowania badawcze: zagadnienia z zakresu zdrowia publicznego, demografii, teorii organizacji i zarządzania, zastosowania statystyki w naukach społecznych i medycznych. Dorobek naukowy obejmuje ponad 200 publikacji. Kierownik polskich zespołów w badaniach: Disabled Adult Methodologies – DAM, Medical Assistance and Therappy in Europe – METE i Network of Nursing Educators.
Katarzyna Zatońska: dr n. med., p.o. kierownika w Katedrze i Zakładzie Medycyny Społecznej Akademii Medycznej im. Piastów Śląskich we Wrocławiu. Specjalista II stopnia z chorób wewnętrznych i diabetologii. W latach 2006–2009 uczestnik projektu Disabled Adult Methodologies – DAM Od 2007 r. koordynator badania epidemiologicznego PURE (Prospective Urban and Rural Epidemiology). Od 2010 r. współrealizator projektu PONS (Polish Norwegian Study) – nadzoruje część medyczną. Autor lub współautor ponad 100 prac i doniesień zjazdowych z zakresu zdrowia publicznego.
Tomasz Zdrojewski: dr hab. n. med., lekarz specjalista chorób wewnętrznych i hipertensjologii. Pracownik naukowo-dydaktyczny w Gdańskim Uniwersytecie Medycznym. Był stypendystą Fundacji Kościuszkowskiej w Klinice Kardiologii Uniwersytetu Stanu Ohio w Columbus, USA oraz Fundacji Aleksandra von Humboldta w Uniwersytecie w Würzburgu w Niemczech. Od 1994 r. zajmuje się epidemiologią kliniczną, prewencją chorób niezakaźnych, farmakoekonomią, modelowaniem w dziedzinie chorób serca i naczyń oraz polityką zdrowotną. W ciągu ostatniej dekady zainicjował, przygotował i koordynował ogólnopolskie projekty epidemiologiczne z użyciem metody reprezentatywnej w celu oceny rozpowszechnienia i kontroli głównych czynników ryzyka sercowo-naczyniowego w Polsce NATPOL 2002 i 2011 oraz krajowe programy interwencyjne, jak Polski Projekt 400 Miast. Był sekretarzem Narodowego Programu Profilaktyki i Leczenia Chorób Układu Sercowo-Naczyniowego POLKARD w Ministerstwie Zdrowia oraz doradcą ds. zdrowia w Kancelarii Prezydenta RP. Od 2010 r. członek Komitetu Naukowego Kongresów Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego, od 2011 r. przewodniczący Komitetu Zdrowia Publicznego Polskiej Akademii Nauk. Autor i współautor ponad 190 publikacji naukowych, w tym artykułów opisujących sytuację epidemiologiczną w Polsce w renomowanych pismach zagranicznych.
Social Policy
Table of Contents Special Issue No 4 2011
NOTE FROM EDITOR – Piotr Błędowski
AIMS AND FOUNDATION OF THE PROJECT – Małgorzata Mossakowska, Aleksandra Szybalska, Piotr Błędowski
KEY INDICATORS FOR THE IMPLEMENTATION OF THE POLSENIOR RESEARCH – Ewa Piechór, Adam Manikowski, Małgorzata Mossakowska,Tomasz Zdrojewski
FORMS OF FAMILY LIFE OF THE AGED – Barbara Szatur-Jaworska
POLISH SENIORS’ COMMENTS ON BEING OLD AND THEIR PREPARING FOR IT – Małgorzata Halicka, Jerzy Halicki
SATISFACTION FROM THE USE OF HEALTH CARE SERVICES BY OLDER ADULTS – Beata Tobiasz-Adamczyk, Piotr Brzyski, Aleksander Gałaś, Piotr Błędowski, Tomasz Grodzicki
ECONOMIC SITUATION AND PROTECTING NEEDS OF THE ELDERLY IN POLAND – Piotr Błędowski
CONDITIONS OF THE POLISH SENIORS RESIDENCE IN THE LIGHT OF SOCIOLOGISTS AND ARCHITECTS RESEARCH IN THE POLSENIOR PROJECT – Adam Bartoszek, Elżbieta Niezabitowska, Beata Kucharczyk-Brus, Marek Niezabitowski
PHYSICAL RECREATION IN THE RELATION OF THE FUNCTIONAL EFFICIENCY AND THE QUALITY OF LIFE OF ELDERLY PEOPLE – Rafał Rowiński, Andrzej Dąbrowski
HEALTH AND QUALITY OF LIFE IN A SELF ASSESSMENT OF POLES IN AN RETIREMENT AGE – POLSENIOR PROJECT – Ludmiła Waszkiewicz, Katarzyna Połtyn-Zaradna, Jakub Einhorn, Dagmara Gaweł-Dąbrowska, Barbara Grabowska, Katarzyna Zatońska
ABOUT AUTHORS
