Polityka Społeczna
Numer tematyczny 1/2014
PROGNOZOWANIE ZATRUDNIENIA
Publikacja przygotowana w ramach Zadania 2 Opracowanie zintegrowanego systemu prognostyczno–informacyjnego umożliwiającego prognozowanie zatrudnienia w projekcie „Analiza procesów zachodzących na polskim rynku pracy i w obszarze integracji społecznej w kontekście prowadzonej polityki gospodarczej”, realizowanym przez Centrum Rozwoju Zasobów Ludzkich w partnerstwie z Instytutem Pracy i Spraw Socjalnych. Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Redaktor tematyczny numeru: prof. dr hab. Elżbieta Kryńska (Instytut Pracy i Spraw Socjalnych)
Recenzenci: prof. dr hab. Andrzej Karpiński (Polska Akademia Nauk), dr Katarzyna Kopczewska (Uniwersytet Warszawski), prof. dr hab. Zenon Wiśniewski (Uniwersytet M. Kopernika w Toruniu)
SPIS TREŚCI
OD REDAKTORA TEMATYCZNEGO NUMERU – Elżbieta Kryńska
PODSTAWY TEORETYCZNE ANALIZ I PROGNOZ RYNKU PRACY – Eugeniusz Kwiatkowski, Przemysław Włodarczyk
MODELE EKONOMETRYCZNE W PRAKTYCE PROGNOZOWANIA ZATRUDNIENIA – Karolina Lewandowska-Gwarda
PROGNOZY LICZBY PRACUJĄCYCH WEDŁUG GRUP ZAWODÓW W POLSCE – Artur Gajdos, Edyta Żmurkow-Poteralska
PROGNOZY LICZBY PRACUJĄCYCH W PRZEKROJU WOJEWÓDZTW I GRUP ZAWODÓW – Barbara Dańska-Borsiak, Iwona Laskowska, Alicja Olejnik
PROGNOZY LICZBY PRACUJĄCYCH W PRZEKROJU SEKTORÓW I GRUP ZAWODÓW – Ewa Kusideł, Emilia Modranka
PORTAL WWW.PROGNOZOWANIEZATRUDNIENIA.PL I NARZĘDZIE PROGNOSTYCZNE JAKO PRZYKŁAD SYSTEMU INFORMACYJNO-PROGNOSTYCZNEGO – Łukasz Arendt, Artur Gajdos
NOTKI O AUTORACH
Od redaktora tematycznego numeru
Rynek pracy, od początków swego istnienia skupiający zainteresowanie tak teoretyków, jak i praktyków gospodarczych, stanowi przedmiot rozlicznych badań. Pomimo to w dalszym ciągu nie został poznany i opisany w sposób dostateczny, zwłaszcza w Polsce, gdzie mamy do czynienia z procesem jego tworzenia i dojrzewania. To, że instytucje rynku pracy realizujące zadania państwa w zakresie promocji zatrudnienia, łagodzenia skutków bezrobocia oraz aktywizacji zawodowej nie dysponują pełnym zapleczem poznania naukowego w obszarze swego działania stało się podstawą podjęcia prac w ramach projektu Analiza procesów zachodzących na polskim rynku pracy i w obszarze integracji społecznej w kontekście prowadzonej polityki gospodarczej. Jego celem nadrzędnym jest wsparcie instytucji rynku pracy poprzez dostarczenie i rozwój systemu analizowania, monitorowania i prognozowania sytuacji na rynku pracy w kontekście prowadzonej polityki społeczno-gospodarczej oraz badania efektywności świadczonych przez nie usług. Projekt realizowany jest od 2009 r. przez Centrum Zasobów Ludzkich w partnerstwie z Instytutem Pracy i Spraw Socjalnych w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, Priorytet I Zatrudnienie i integracja społeczna, Działanie 1.1 Wsparcie systemowe instytucji rynku pracy. Składa się z trzech zadań. Zadanie 1. to przeprowadzenie badań i analiz oraz opracowanie sześciu edycji raportu Zatrudnienie w Polsce 2008–2013. Zadaniem 2. stało się opracowanie zintegrowanego systemu prognostyczno-informacyjnego umożliwia-jącego prognozowanie zatrudnienia. Zadanie 3. projektu to monitorowanie efektywności polityki rynku pracy – opracowanie metodologii badania efektywności podstawowych aktywnych form przeciwdziałania bezrobociu.
Opracowania zawarte w niniejszym numerze „Polityki Społecznej” powstały w toku realizacji zadania 2. Istniało wiele przesłanek merytorycznych dla jego podjęcia. Tą, jak się wydaje najważniejszą, był brak podstaw informacyjnych dla planowania w systemie edukacji szkolnej i pozaszkolnej kierunków kształcenia zawodowego, zgodnych z przewidywanym w przyszłości zapotrzebowaniem rynku pracy. Wyniki wielu badań wskazują, iż część polskiego bezrobocia uwarunkowana jest niedostosowaniem kwalifikacyjno-zawodowym podaży i popytu na pracę. Stworzenie podstawy informacyjnej o przyszłym zapotrzebowaniu na zawody i specjalności zmniejsza obszar niepewności palcówek edukacyjnych, zmniejsza również ryzyko indywidualne związane z podjęciem kształcenia zawodowego. Za ważny powód opracowania systemu prognostyczno-informacyjnego umożliwiającego prognozowanie zatrudnienia trzeba uznać i to, iż w znakomitej większości krajów wysoko rozwiniętych opracowuje się mniej lub bardziej rozwinięte prognozy popytu na pracę według zawodów. W świetle praktyki prognostycznej innych krajów jesteśmy spóźnieni przynajmniej o około 15 lat. Realizacja zadania 2 spowodowała, że uzyskaliśmy szansę na zmniejszenie dystansu w sferze poznawczej prac zagranicznych zespołów badawczych.
Zintegrowany system prognostyczno-informacyjny umożliwiający prognozowanie zatrudnienia przeznaczony jest do wykorzystania przede wszystkim przez instytucje rynku pracy (zwłaszcza publiczną służbę zatrudnienia, agencje zatrudnienia oraz instytucje szkoleniowe), a także instytucje pomocy społecznej, instytucje edukacyjne oraz instytucje władzy i administracji rządowej i samorządowej. Jego odbiorcami będą w przyszłości także osoby pozostające bez pracy, które uzyskają źródło informacji, w jakim kierunku powinny się przekwalifikować. W dłuższej perspektywie system będzie adresowany także bezpośrednio do osób poszukujących pracy oraz ludzi młodych planujących dopiero karierę zawodową i stojących przed wyborem kierunku kształcenia. Powszechne wykorzystanie globalnego modelu prognozy zatrudnienia według grup zawodów jest możliwe dzięki dostępowi on-line poprzez portal internetowy www.prognozawaniezatrudnienia.pl.
Działania związane z opracowaniem zintegrowanego systemu prognostyczno-informacyjnego prognozowania zatrudnienia podjęto w sierpniu 2011 r. Objęły one (między innymi) gruntowne rozpoznanie podstaw teoretycznych oraz dotychczasowych doświadczeń w zakresie prognozowania zatrudnienia w Polsce i w świecie, opracowanie modelu prognozowania popytu na pracę według grup zawodów, przygotowanie pilotażowej prognozy zatrudnienia według zawodów do 2020 r. dla wybranego województwa (było nim województwo łódzkie) oraz – co najważniejsze – opracowanie trzech prognoz popytu na pracę według grup zawodów do 2020 r. w Polsce: prognozy globalnej (dla całego kraju) oraz prognozy dla wszystkich 16 województw i prognozy dla czterech sektorów gospodarczych (rolniczego, przemysłowego oraz usług rynkowych i nierynkowych). Wyniki naszych prac zostały upowszechnione poprzez publikację 10 raportów i suplementów do nich, a także na portalu internetowym.
W tym numerze „Polityki Społecznej” znajdują się opracowania zawierające syntezę wyników prac badawczych podjętych w Zadaniu 2. Dwa pierwsze przedstawiają kontekst teoretyczny i empiryczny procesu prognozowania zatrudnienia. Trzy kolejne zawierają wyniki prognoz zatrudnienia według grup zawodów w Polsce do 2020 r. – dla całego kraju oraz w przekroju województw i sektorów gospodarczych. W ostatnim artykule przedstawiono portal internetowy www.prognozawaniezatrudnienia.pl oraz jego główną funkcjonalność, czyli narzędzie prognostyczne. Z konieczności w tekstach tych dokonano selekcji podejmowanych wątków, skupiając się na najważniejszych. Zapraszając Państwa do lektury tego numeru „Polityki Społecznej”, zachęcam zatem do sięgnięcia po raporty z badań. Zapewniam, iż lektura będzie fascynująca!
ELŻBIETA KRYŃSKA
Instytut Pracy i Spraw Socjalnych
AUTORZY
Łukasz Arendt — doktor nauk ekonomicznych, absolwent Wydziału Ekonomiczno-Socjologicznego Uniwersytetu Łódzkiego. Adiunkt w Katedrze Polityki Ekonomicznej Uniwersytetu Łódzkiego oraz w Zakładzie Zatrudnienia i Rynku Pracy w Instytucie Pracy i Spraw Socjalnych. Członek Polskiego Towarzystwa Polityki Społecznej. Zajmuje się problematyką rynku pracy i wpływem technologii informacyjnych i telekomunikacyjnych na sytuację sektora małych i średnich przedsiębiorstw oraz na polski rynek pracy. Ekspert w wielu krajowych oraz międzynarodowych projektach badawczych dotyczących problematyki rynku pracy.
Barbara Dańska-Borsiak — doktor habilitowany. Adiunkt w Katedrze Ekonometrii Przestrzennej Uniwersytetu Łódzkiego. Specjalistka z zakresu zastosowań metod ilościowych i modeli ekonometrycznych w badaniach ekonomicznych. Zainteresowania dotyczące metodologii koncentrują się na modelowaniu danych panelowych i wielowymiarowych. W warstwie aplikacyjnej zajmuje się zagadnieniami wzrostu gospodarczego, konwergencji i rynku pracy. Uczestnik i kierownik wielu projektów badawczych. Autorka dwóch książek oraz autorka i współautorka licznych publikacji z tej dziedziny.
Artur Gajdos — doktor nauk ekonomicznych. Adiunkt w Katedrze Ekonometrii Przestrzennej na Wydziale Ekonomiczno-Socjologicznym Uniwersytetu Łódzkiego. Zajmuje się problematyką prognozowania rynku pracy, głównie w przekroju zawodowym oraz tworzeniem systemów informacyjnych dla rynku pracy i systemu edukacji. Autor (współautor) kilkudziesięciu publikacji z zakresu modelowania i prognozowania rynku pracy. Uczestnik kilkunastu projektów badawczych dotyczących analiz krajowego i wojewódzkich rynków pracy. W latach 2004–2006 koordynator projektu System prognozowania popytu na pracę w Polsce. Ekspert krajowy przy CEDEFOP. Członek Konsorcjum Ekonometrycznego uczestniczącego w realizacji zadania Opracowanie zintegrowanego systemu prognostyczno-informacyjnego umożliwiającego prognozowanie zatrudnienia.
Elżbieta Kryńska - profesor nauk ekonomicznych. Kierownik Katedry Polityki Ekonomicznej na Wydziale Ekonomiczno–Socjologicznym Uniwersytetu Łódzkiego oraz kierownik Zakładu Zatrudnienia i Rynku Pracy oraz Oddziału w Łodzi w Instytucie Pracy i Spraw Socjalnych w Warszawie. Krajowy i międzynarodowy ekspert w dziedzinie polityki gospodarczej i społecznej, zwłaszcza w obszarze polityki rynku pracy. Członek Prezydium Komitetu Prognoz „Polska 2000 PLUS” przy prezydium PAN, Komitetu Nauk o Pracy i Polityce Społecznej, a także przewodnicząca Wojewódzkiej Rady Zatrudnienia w Łodzi oraz członek Naczelnej Rady Zatrudnienia. Działalność naukowa skupia się na zagadnieniach funkcjonowania współczesnych rynków pracy, ze szczególnym uwzględnieniem społecznych i gospodarczych uwarunkowań bezrobocia. Autorka ponad 250 publikacji, opracowań i monografii z tego zakresu. Wyniki prowadzonych badań naukowych prezentowała na licznych konferencjach i seminariach naukowych. Kierownik wielu krajowych i międzynarodowych projektów badawczych.
Ewa Kusideł — doktor, od 2000 r. adiunkt w Katedrze Ekonometrii Przestrzennej Uniwersytetu Łódzkiego. Autorka wielu artykułów i monografii z zakresu metodologii i wykorzystania metod ilościowych w opisie i prognozowaniu zjawisk ekonomicznych. W ostatnich latach specjalizuje się w metodach ewaluacji programów i polityk unijnych, w szczególności w analizie konwergencji.
Eugeniusz Kwiatkowski — profesor zwyczajny doktor habilitowany, kierownik Katedry Makroekonomii na Wydziale Ekonomiczno-Socjologicznym Uniwersytetu Łódzkiego. Członek Komitetu Nauk Ekonomicznych i Komitetu Nauk o Pracy i Polityce Społecznej PAN. Zainteresowania naukowe związane są przede wszystkim z makroekonomią i ekonomią rynku pracy. Najważniejszą publikacją jest książka pt. Bezrobocie. Podstawy teoretyczne (2002), która została wyróżniona Nagrodą Fundacji L. Kronenberga i Banku Handlowego.
Iwona Laskowska — doktor nauk ekonomicznych, absolwentka kierunku cybernetyka ekonomiczna i informatyka na Wydziale Ekonomiczno-Socjologicznym Uniwersytetu Łódzkiego. Adiunkt w Katedrze Ekonometrii Przestrzennej Uniwersytetu Łódzkiego. Zajmuje się zastosowaniami metod ilościowych w badaniach ekonomicznych, w tym w analizach rynku pracy. Uczestnik projektów badawczych dotyczących rynku pracy, zarządzania zasobami ludzkimi, m.in. System prognozowania popytu na pracę; Determinanty i implikacje pracy na własny rachunek w polskiej gospodarce; Wpływ zarządzania zasobami ludzkimi na innowacyjność i efektywność organizacji gospodarczych. Autorka i współautorka licznych publikacji z tego zakresu.
Karolina Lewandowska-Gwarda — doktor nauk ekonomicznych. Adiunkt w Katedrze Ekonometrii Przestrzennej Uniwersytetu Łódzkiego. Zajmuje się implementacją narzędzi ekonometrii przestrzennej (w tym wielorównaniowych modeli regresji przestrzennej) oraz geograficznych systemów informacyjnych w analizach ekonomiczno-społecznych, ze szczególnym uwzględnieniem problematyki rynku pracy. Współautorka książki pt. Ekonometria przestrzenna. Metody i modele analizy danych przestrzennych, wyróżnionej Nagrodą Rektora Uniwersytetu Łódzkiego. Zdobywczyni trzeciej nagrody w konkursie im. prof. Witolda Kuli za pracę magisterską pt. Płace przeciętne, inflacja, bezrobocie i wydajność pracy w Polsce – analizy, współzależności i zróżnicowania.
Emilia Modranka — magister. Absolwentka kierunku gospodarka przestrzenna, o specjalności modelowanie i prognozowanie regionalne na Wydziale Ekonomiczno-Socjologicznym Uniwersytetu Łódzkiego. Doktorantka w Katedrze Ekonometrii Przestrzennej Uniwersytetu Łódzkiego. Specjalista w Regionalnym Obserwatorium Terytorialnym Województwa Łódzkiego przy Biurze Planowania Przestrzennego Województwa Łódzkiego w Łodzi. W pracy naukowej zajmuje się analizami regionalnymi wykorzystującymi metody statystyki i ekonometrii przestrzennej.
Alicja Olejnik — doktor nauk ekonomicznych. Absolwentka Wydziału Fizyki Technicznej, Informatyki i Matematyki Stosowanej Politechniki Łódzkiej. Adiunkt w Katedrze Ekonometrii Przestrzennej na Wydziale Ekonomiczno-Socjologicznym Uniwersytetu Łódzkiego. Autor licznych publikacji naukowych o charakterze metodologicznym i aplikacyjnym, w tym książek: Ekonometria przestrzenna. Metody i modele analizy danych przestrzennych oraz Ekonometria przestrzenna II. Modele zaawansowane. Zajmuje się przede wszystkim problematyką metodologii ekonometrii przestrzennej oraz jej zastosowań w rozwoju regionalnym.
Przemysław Włodarczyk — magister ekonomii. Asystent w Katedrze Makroekonomii Uniwersytetu Łódzkiego. Laureat IV edycji konkursu o nagrodę prezesa NBP za najlepszą pracę magisterską z zakresu nauk ekonomicznych. Realizator grantu badawczego NCN pt. Możliwości wykorzystania modeli DSGE w analizie związków pomiędzy polityką pieniężną a bezrobociem na przykładzie gospodarki polskiej, przyznanego w ramach konkursu PRELUDIUM 4. Zainteresowania naukowe: bezrobocie a polityka pieniężna, nowa szkoła keynesowska, stabilność fiskalna.
Edyta Żmurkow-Poteralska — absolwentka kierunku gospodarka przestrzenna na Wydziale Ekonomiczno-Socjologicznym Uniwersytetu Łódzkiego. Doktorantka ekonomii w Katedrze Ekonometrii Przestrzennej Uniwersytetu Łódzkiego. Zajmuje się problematyką innowacyjności, dyfuzji wiedzy i technologii oraz ich wpływem na rozwój regionalny i na sytuację na rynku pracy. Autorka oraz współautorka publikacji z zakresu innowacyjności, rozwoju regionalnego i kapitału ludzkiego. Uczestnik projektów badawczych dotyczących m.in. problematyki rynku pracy. W ostatnich latach członek Konsorcjum Ekonometrycznego realizującego zadanie 2 Opracowanie zintegrowanego systemu prognostyczno-informacyjnego umożliwiającego prognozowanie zatrudnienia.
Social Policy
Table of Contents Special Issue No 1/2014
PREFACE – Elżbieta Kryńska
THEORETICAL FOUNDATIONS FOR LABOUR MARKET ANALYSES AND FORECASTS – Eugeniusz Kwiatkowski, Przemysław Włodarczyk
ECONOMETRIC MODELS USED IN EMPLOYMENT FORECASTING – Karolina Lewandowska-Gwarda
EMPLOYMENT FORECASTS BY OCCUPATIONAL GROUPS IN POLAND – Artur Gajdos, Edyta Żmurkow-Poteralska
EMPLOYMENT FORECASTS BY REGIONS AND OCCUPATIONAL GROUPS – Barbara Dańska-Borsiak, Iwona Laskowska, Alicja Olejnik
EMPLOYMENT FORECASTS BY SECTORS AND OCCUPATIONAL GROUPS – Ewa Kusideł, Emilia Modranka
WWW.PROGNOZOWANIEZATRUDNIENIA.PL WEBSITE AND FORECASTING TOOL – AN EXAMPLE OF INFORMATION AND FORECASTING SYSTEM – Łukasz Arendt, Artur Gajdos
ABOUT THE AUTHORS
« powrót
