Polityka Społeczna
Numer tematyczny 1/2013
KSZTAŁCENIE PRACOWNIKÓW
Publikacja została przygotowana w ramach projektu badawczego krajowego nr 2011/01/B/HS4/00508 dla Narodowego Centrum Nauki pt. „Urlopy szkoleniowe i zwolnienie z dnia pracy, jako instrumenty wspierające podnoszenie kwalifikacji zawodowych pracowników”
Redaktor tematyczny: prof. dr hab. Elżbieta Kryńska (Instytut Pracy i Spraw Socjalnych)
Redakcja naukowa i pierwsza recenzja: prof. dr hab. Elżbieta Kryńska (Instytut Pracy i Spraw Socjalnych)
Recenzenci: dr hab. prof. nadzw. IPiSS Urszula Jeruszka (Instytut Pracy i Spraw Socjalnych), prof. dr hab. Zbigniew Strzelecki (Szkoła Główna Handlowa)
SPIS TREŚCI
OD REDAKTORA NUMERU — Elżbieta Kryńska
INWESTOWANIE W KAPITAŁ LUDZKI – POŻYTKI, POTRZEBY I DYLEMATY – Elżbieta Kryńska
INSTRUMENTARIUM WSPIERANIA KSZTAŁCENIA PRACOWNIKÓW W POLSCE I W UNII EUROPEJSKIEJ – Iwona Poliwczak
KSZTAŁCENIE USTAWICZNE W MIEJSCU PRACY. WYNIKI BADAŃ – Halina Sobocka-Szczapa
WYKORZYSTANIE URLOPU SZKOLENIOWEGO JAKO INSTRUMENTU WSPIERAJĄCEGO KSZTAŁCENIE PRACOWNIKÓW – Łukasz Arendt
BARIERY WYKORZYSTANIA INSTRUMENTÓW WSPIERANIA KSZTAŁCENIA PRACOWNIKÓW – Iwona Kukulak-Dolata
OD REDAKTORA NUMERU
W Polsce wszystkie podmioty działające na rynku pracy zdają się dostrzegać pożytki płynące z kształcenia ustawicznego, czy – mówiąc szerzej – inwestycji w kapitał ludzki. Korzyści płynące z tego typu działań przynależne są oczywiście bezpośrednio przede wszystkim podmiotom je podejmującym (czyli każdej osobie inwestującej w siebie) oraz zatrudniającym je pracodawcom, oczekującym np. zwiększenia produktywności i jakości ich pracy. Pośrednio docierają do całej gospodarki, przyczyniając się do poprawy warunków funkcjonowania społeczeństwa in corpore. Wynika z tego, iż wszystkie podmioty działające w gospodarce – indywidualnie i zbiorowo – powinny być jednako zainteresowane w zwiększaniu kapitału ludzkiego jednostek.
Badania i obserwacje wskazują, iż zjawisko to jednak nie ma miejsca, a przynajmniej nie w tak powszechnym zakresie, jak można byłoby oczekiwać. Nie zawsze zainteresowane – z różnych zresztą powodów – ponoszeniem nakładów na zwiększenie kapitału ludzkiego są zwłaszcza podmioty gospodarcze, skądinąd zachęcane do tego przez stosowne rozwiązania prawne i instytucjonalne. Taka postawa podmiotów gospodarczych daje się nawet racjonalnie wyjaśnić. Jak stwierdził bowiem L.C. Thurow, właścicielem kapitału ludzkiego jest i pozostanie zawsze pracownik, nigdy zaś zatrudniająca go firma. Należy zatem liczyć się, iż pracodawca niezbyt chętnie będzie inwestował w coś, co nie jest i nie będzie jego własnością.
Jak w tych warunkach zwiększyć zainteresowanie działaniami na rzecz rozwoju kapitału ludzkiego w polskich podmiotach gospodarczych? Odpowiedź na to pytanie (i na wiele innych) uzyskano dzięki realizacji projektu badawczego pt. Urlopy szkoleniowe i zwolnienie z dnia pracy, jako instrumenty wspierające podnoszenie kwalifikacji zawodowych pracownika, finansowanego ze środków Narodowego Centrum Nauki (projekt badawczy krajowy nr 2011/01/B/HS4/00508). Projekt realizowany był w latach 2012–2013 przez zespół badaczy Instytutu Pracy i Spraw Socjalnych. Jego głównym celem była identyfikacja i ocena zakresu wykorzystania urlopu szkoleniowego i zwolnienia z całości lub części dnia pracy, w szczególności po zmianach prawnych z 2010 r., z punktu widzenia potrzeby większego włączania się podmiotów gospodarczych do kształcenia ustawicznego.
Osiągnięciu celu głównego podporządkowane zostały następujące cele szczegółowe:
– określenie skłonności pracodawców do udzielania płatnych urlopów szkoleniowych i zwolnienia z części lub całości dnia pracy w związku z uczestniczeniem w kształceniu ustawicznym;
– określenie skłonności pracodawców do współfinansowania kształcenia ustawicznego pracowników;
– określenie dotychczasowej i potencjalnej skłonności do korzystania z urlopów szkoleniowych przez pracowników;
– identyfikacja barier stosowania urlopów szkoleniowych i zwolnienia z dnia pracy w polskich podmiotach;
– wskazanie kierunków zmian pozwalających na wzrost zainteresowania stosowaniem tych narzędzi.
Projekt miał zatem istotne znaczenie dla praktyki gospodarczej i polityki rynku pracy – pozwolił bowiem na identyfikację głównych determinant stosowania i finansowania obu tych instrumentów, ze wskazaniem barier obniżających ich atrakcyjność dla pracodawców i pracowników, sformułowanie rekomendacji zmian, które powinny przysłużyć się większej częstotliwości korzystania i skuteczności urlopu szkoleniowego w połączeniu z udzielaniem zwolnienia z dnia pracy w związku z uczestniczeniem pracowników w kształceniu ustawicznym.
Niniejszy numer „Polityki Społecznej” zawiera niektóre wnioski płynące z badań podjętych w ramach projektu. Zachęcam do jego lektury, jako wstępu do zapoznania się z pełnymi wynikami badań. Wyniki te znajdą się w raporcie syntetycznym, który zostanie opublikowany w drugiej połowie 2013 r.
ELŻBIETA KRYŃSKA
Instytut Pracy i Spraw Socjalnych
NOTKI O AUTORACH
Łukasz Arendt: doktor nauk ekonomicznych, absolwent Wydziału Ekonomiczno-Socjologicznego Uniwersytetu Łódzkiego. Adiunkt w Katedrze Polityki Ekonomicznej Uniwersytetu Łódzkiego oraz w Zakładzie Zatrudnienia i Rynku Pracy w Instytucie Pracy i Spraw Socjalnych. Członek Polskiego Towarzystwa Polityki Społecznej. Zajmuje się problematyką rynku pracy i wpływem technologii informacyjnych i telekomunikacyjnych na sytuację sektora małych i średnich przedsiębiorstw oraz na polski rynek pracy. Brał udział w wielu krajowych oraz międzynarodowych projektach badawczych dotyczących problematyki rynku pracy. Prowadził szkolenia dla pracowników powiatowych i wojewódzkich urzędów pracy w zakresie systemu diagnozowania zapotrzebowania na pracę. W ostatnim czasie kierował projektem badawczym Wykluczenie cyfrowe na Mazowszu, realizowanym w ramach POKL oraz brał udział, jako ekspert, w projekcie Transferable skills across economic sectors – Role and importance for employment at European level, zamówionym przez Dyrekcję Generalną ds. Zatrudnienia, Spraw Społecznych i Równości Szans. Autor ponad 30 publikacji i opracowań z zakresu polityki rynku pracy, problematyki bezrobocia, innowacyjności MŚP, wykluczenia cyfrowego.
Elżbieta Kryńska: profesor nauk ekonomicznych. Kierownik Katedry Polityki Ekonomicznej na Wydziale Ekonomiczno-Socjologicznym Uniwersytetu Łódzkiego oraz kierownik Zakładu Zatrudnienia i Rynku Pracy oraz Oddziału w Łodzi w Instytucie Pracy i Spraw Socjalnych w Warszawie. Krajowy i międzynarodowy ekspert w dziedzinie polityki gospodarczej i społecznej, zwłaszcza w obszarze polityki rynku pracy. Jest członkiem Prezydium Komitetu Prognoz „Polska 2000 Plus” przy prezydium PAN, Komitetu Nauk o Pracy i Polityce Społecznej PAN, a także przewodniczącą Wojewódzkiej Rady Zatrudnienia w Łodzi oraz członkiem Naczelnej Rady Zatrudnienia. Działalność naukowa skupia się na zagadnieniach funkcjonowania współczesnych rynków pracy, ze szczególnym uwzględnieniem społecznych i gospodarczych uwarunkowań bezrobocia. Jest autorką ponad 250 publikacji, opracowań i monografii z tego zakresu. Wyniki prowadzonych badań naukowych prezentowała na licznych konferencjach i seminariach naukowych. Kieruje wieloma krajowymi i międzynarodowymi projektami badawczymi.
Iwona Kukulak-Dolata: doktor nauk ekonomicznych, absolwentka Wydziału Ekonomiczno-Socjologicznego Uniwersytetu Łódzkiego. Adiunkt w Katedrze Polityki Ekonomicznej Uniwersytetu Łódzkiego oraz w Zakładzie Zatrudnienia i Rynku Pracy w Instytucie Pracy i Spraw Socjalnych. Członek Polskiego Towarzystwa Polityki Społecznej. Prowadzone prace badawcze koncentrują się na zagadnieniach funkcjonowania rynku pracy, ze szczególnym uwzględnieniem problematyki instytucjonalnej obsługi podmiotów rynku pracy. Zainteresowania naukowe obejmują również zagadnienia dotyczące oceny potencjału kwalifikacyjnego podstawowych grup pracowników powiatowych i wojewódzkich urzędów pracy, monitorowania podejmowanych działań przez urzędy pracy,
analizy obszarów współpracy urzędów pracy z pracodawcami. Autorka wielu publikacji i opracowań umieszczanych w recenzowanych opracowaniach ekonomicznych o wysokiej randze naukowej. Brała udział w wielu krajowych oraz międzynarodowych projektach badawczych dotyczących problematyki rynku pracy. Prowadziła szkolenia dla pracowników powiatowych i wojewódzkich urzędów pracy w zakresie systemu diagnozowania zapotrzebowania na pracę.
Iwona Poliwczak: doktor nauk ekonomicznych, absolwentka Wydziału Ekonomiczno-Socjologicznego Uniwersytetu Łódzkiego. Adiunkt w Zakładzie Zatrudnienia i Rynku Pracy w Instytucie Pracy i Spraw Socjalnych. Zajmuje się szeroko rozumianą problematyką rynku pracy, w tym kształceniem ustawicznym oraz zjawiskami dyskryminacji i wykluczenia społecznego grup mniejszościowych na rynku pracy. Brała udział w wielu krajowych oraz międzynarodowych projektach badawczych dotyczących problematyki rynku pracy. Prowadziła szkolenia dla pracowników powiatowych i wojewódzkich urzędów pracy w zakresie systemu diagnozowania zapotrzebowania na pracę. Autorka lub współautorka wielu publikacji i opracowań naukowych z zakresu polityki rynku pracy, problematyki bezrobocia, kształcenia ustawicznego oraz dyskryminacji i wykluczenia społecznego grup mniejszościowych na rynku pracy.
Halina Sobocka-Szczapa: doktor nauk ekonomicznych, absolwentka Wydziału Ekonomiczno-Socjologicznego Uniwersytetu Łódzkiego. Adiunkt w Katedrze Ekonomii Społecznej Społecznej Akademii Nauk w Łodzi i Zakładzie Zatrudnienia i Rynku Pracy w Instytucie Pracy i Spraw Socjalnych. Prowadzi prace badawcze w zakresie rynku pracy, a szczególnie sytuacji młodzieży i absolwentów na regionalnych rynkach pracy, kształtowania kapitału ludzkiego, mobilności zasobów pracy oraz elastycznych form zatrudnienia i organizacji pracy. Autorka lub współautorka wielu publikacji, monografii i opracowań naukowych z tych zakresów. Brała udział w wielu krajowych oraz międzynarodowych projektach badawczych dotyczących problematyki rynku pracy. Prowadziła szkolenia dla pracowników powiatowych i wojewódzkich urzędów pracy w zakresie systemu diagnozowania zapotrzebowania na pracę. Aktywnie uczestniczyła w przebiegu procesów akcesyjnych Polski, będąc ekspertem ds. rynku pracy w ramach funduszu Phare oraz ekspertem IW EQUAL. Zajęcia dydaktyczne prowadzi w Społecznej Akademii Nauk w Łodzi, gdzie pełni funkcję pełnomocnika dziekana ds. dydaktycznych w Wydziale Zamiejscowym w Brodnicy.
Social Policy
Table of Contents Special Issue No 1 2013
FROM EDITORS – Elżbieta Kryńska
INVESTING IN HUMAN CAPITAL – BENEFITS, NEEDS AND DILEMMAS – Elżbieta Kryńska
INSTRUMENTS TO SUPPORT EDUCATION OF WORKERS IN POLAND AND EUROPEAN UNION – Iwona Poliwczak
EDUCATING ON-THE-JOB. FINDINGS – Halina Sobocka-Szczapa
UTILISATION OF TRAINING LEAVE AS AN INSTRUMENT SUPPORTING EMPLOYEES’ TRAINING – Łukasz Arendt
BARRIERS TO THE USE OF INSTRUMENTS THAT SUPPORT EMPLOYEES’ TRAINING – Iwona Kukulak-Dolata
ABOUT AUTHORS
