Polityka Społeczna
Numer tematyczny 1/2010
DIAGNOZA POTRZEB I PODSTAWY INTERWENCJI SPOŁECZNYCH NA RZECZ OSÓB Z OGRANICZENIAMI SPRAWNOŚCI
Publikacja jest współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki. Publikacja realizowana w ramach projektu systemowego nr WND-POKL-01.03.06–00-041/08 „Ogólnopolskie badanie sytuacji, potrzeb i możliwości osób niepełnosprawnych”.
Redakcja naukowa: prof. dr hab. Anna Izabela Brzezińska (Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu), mgr Radosław Kaczan (Szkoła Wyższa Psychologii Społecznej w Warszawie), mgr Piotr Rycielski (Szkoła Wyższa Psychologii Społecznej w Warszawie).
Recenzenci: prof. SGH dr hab. Piotr Błędowski (Szkoła Główna Handlowa/Instytut Pracy i Spraw Socjalnych w Warszawie), prof. dr hab. Ryszard Cichocki (Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu), dr Bożena Kołaczek (Instytut Pracy i Spraw Socjalnych w Warszawie)
Spis treści
OD REDAKTORÓW NUMERU – Anna Izabela Brzezińska, Radosław Kaczan, Piotr Rycielski
PODSTAWY
ZAŁOŻENIA I CELE PROJEKTU „OGÓLNOPOLSKIE BADANIE SYTUACJI, POTRZEB I MOŻLIWOŚCI OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH” – Anna I. Brzezińska, Radosław Kaczan, Konrad Piotrowski, Jacek Pluta, Piotr Rycielski, Kamil Sijko
ZASADY I CELE POLITYKI SPOŁECZNEJ WOBEC OSÓB Z OGRANICZENIAMI SPRAWNOŚCI – Zbigniew Woźniak
TRAKTOWANIE OSÓB Z RZADKIMI OGRANICZENIAMI SPRAWNOŚCI W UREGULOWANIACH UNII EUROPEJSKIEJ – Piotr Matejczuk, Joanna Matejczuk
BŁĘDNE KOŁO NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI RZADKICH: IDENTYFIKACJA SYSTEMOWYCH I PODMIOTOWYCH PROBLEMÓW OSÓB Z RZADKIMI OGRANICZENIAMI SPRAWNOŚCI – Joanna Matejczuk
NIEPEŁNOSPRAWNOŚĆ PRAWNA I BIOLOGICZNA – IMPLIKACJE PODZIAŁU DLA WYNIKÓW BADANIA SONDAŻOWEGO – Kamil Sijko
BADANIA
SYTUACJA PSYCHOSPOŁECZNA OSÓB Z OGRANICZENIAMI SPRAWNOŚCI W GOSPODARSTWACH INDYWIDUALNYCH – Paweł Trojanowski
SYTUACJA PSYCHOSPOŁECZNA OSÓB Z OGRANICZENIAMI SPRAWNOŚCI W GOSPODARSTWACH ZBIOROWYCH – Radosław Kaczan, Piotr Rycielski
POTRZEBY OSÓB Z OGRANICZENIAMI SPRAWNOŚCI W ZAKRESIE AKTYWIZACJI ZAWODOWEJ – Paweł Wolski
OCENA PERSPEKTYW NA PRZYSZŁOŚĆ PRZEZ MŁODE OSOBY Z OGRANICZENIAMI SPRAWNOŚCI – Konrad Piotrowski
AKTYWNOŚĆ SPOŁECZNA OSÓB Z OGRANICZENIAMI SPRAWNOŚCI: POTRZEBY, POSTAWY, POSTULATY – Dorota Wiszejko-Wierzbicka, Karolina Smoczyńska
MNIEJSZOŚCI W BADANEJ GRUPIE OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH – Beata Oleksy-Sanocka
MODEL CZYNNIKÓW WARUNKUJĄCYCH NIEPODEJMOWANIE PRACY PRZEZ OSOBY Z OGRANICZENIAMI SPRAWNOŚCI – Anna I. Brzezińska, Radosław Kaczan, Piotr Rycielski
MODEL CZYNNIKÓW WARUNKUJĄCYCH WYKLUCZANIE/INKLUZJĘ OSÓB Z OGRANICZENIAMI SPRAWNOŚCI NA RYNKU PRACY – Anna I. Brzezińska, Radosław Kaczan, Piotr Rycielski
APLIKACJE – FORMY POMOCY
DIAGNOZA JAKO PODSTAWA BUDOWANIA PROJEKTÓW ZMIANY SYTUACJI OSÓB Z OGRANICZENIAMI SPRAWNOŚCI – Anna I. Brzezińska, Julita Wojciechowska, Beata Ziółkowska
DIAGNOZA JAKO PODSTAWA FORMUŁOWANIA REKOMENDACJI NA RZECZ OSÓB Z OGRANICZENIAMI SPRAWNOŚCI – Anna I. Brzezińska, Julita Wojciechowska, Beata Ziółkowska
PODSTAWY KONSTRUOWANIA PROJEKTÓW POMOCY DLA OSÓB Z OGRANICZENIAMI SPRAWNOŚCI I ICH OTOCZENIA – Anna I. Brzezińska, Julita Wojciechowska i Beata Ziółkowska
AKTYWIZACJA SPOŁECZNOŚCI LOKALNYCH: MIEJSCE DLA OSÓB Z OGRANICZENIAMI SPRAWNOŚCI – Anna I. Brzezińska, Dariusz Rosiński, Ludmiła Rycielska
OBSZARY I MODELE BADAŃ NAD ZJAWISKAMI WYKLUCZANIA I INKLUZJI OSÓB Z OGRANICZENIAMI SPRAWNOŚCI – Anna I. Brzezińska, Radosław Kaczan, Piotr Rycielski
NOTKI O AUTORACH
OD REDAKTORÓW NUMERU
Zainteresowanie wyznacznikami i mechanizmami funkcjonowania osób z ograniczeniami sprawności związane jest ze wzrastającą świadomością społeczną oraz przyrostem wiedzy w naukach społecznych i biologicznych, w tym w obszarze neuropsychologii i kognitywistyki. Podniosła się też znacznie samoświadomość tych osób, a w konsekwencji ich zapotrzebowanie na wiedzę. W literaturze przedmiotu znaleźć można niewiele doniesień o dużych sondażach prowadzonych w celu uzyskania szerokiej wiedzy o osobach niepełnosprawnych. Z punktu widzenia naszego przedsięwzięcia najciekawszymi projektami wydają się być dwa bardzo duże sondaże przeprowadzone w latach 1991–2006 w Kanadzie: Health and Activity Limitation Survey oraz Participation and Activity Limitation Survey (HALS w 1991 r. oraz PALS w 2001 i 2006 r.; raporty dostępne na stronie: http://www.statcan.gc.ca/pub/89–577-x/index-eng.htm [dostęp 9.05.2009]). Zadaniem obu projektów było dostarczenie możliwie szczegółowych danych o skali występowania zjawiska niepełnosprawności w odniesieniu do możliwie najniższego szczebla administracyjnego. Do sondażu HALS zaproszono 35 tys. osób, u których na podstawie spisu zdiagnozowano niepełnosprawność, oraz 113 tys. osób, które zostały zaklasyfikowane jako zdrowe (jednak w wyniku powtórnego badania aż 10% z nich zostało zakwalifikowanych jako niepełnosprawne). W sondażu PALS wzięły natomiast udział 43 tys. osób niepełnosprawnych. Badania PALS powtórzono w 2006 r. na próbie 47 500 osób. Planuje się kontynuowanie tych badań co 5 lat, czyli następne badanie odbędzie się w 2011 r.
Nasz zespół badawczy podjął się przeprowadzenia pogłębionych i szeroko zakrojonych badań naukowych, pozwalających na diagnozę zarówno zasobów osób z ograniczeniem sprawności, jak i zasobów ich otoczenia. Badania dotyczyły osób z niepełnosprawnością różnego typu i na różnym poziomie, jednak uwagę skoncentrowano głównie na osobach z niepełnosprawnościami tzw. sprzężonymi oraz rzadko występującymi. Osoby z niepełnosprawnościami rzadko występującymi nie były do tej pory w Polsce objęte szerokimi badaniami porównawczymi; bardzo trudno też ustalić kryterium „rzadkości” występowania. Tym niemniej na podstawie zebranych dotąd danych, bardzo rozproszonych w literaturze przedmiotu, można przypuszczać, że sytuacja ludzi z nietypowymi, trudno poddającymi się diagnozie i rzadko występującymi ograniczeniami sprawnościami jest jeszcze trudniejsza niż osób z ograniczeniami sprawności występującymi powszechnie, bardziej znanymi, szybciej diagnozowanymi. Tworzony przez państwo system pomocowy nie przewiduje bowiem procedur specjalnych, uwzględniających rzadkie przyczyny niepełnosprawności, np. choroby genetyczne, czy odnoszących się do rzadko występujących konfiguracji i specyfiki dolegliwości. Tym pilniejszą sprawą pozostaje rozpoznanie charakterystycznego położenia tej właśnie kategorii osób niepełnosprawnych, aby w rezultacie dać podstawy do programowania takiego systemu pomocy, który byłby adresowany bezpośrednio do nich i uwzględniał ich specyficzne potrzeby.
Jak pokazuje wiele zrealizowanych do tej pory badań prowadzonych na małych i na wielotysięcznych próbach ogólnopolskich czy ogólnoeuropejskich, osoby z ograniczoną sprawnością znajdują się w o wiele gorszej sytuacji psychologicznej i społecznej, w tym zawodowej niż osoby sprawne, a przy porównaniach międzynarodowych różnica ta jest bardzo duża na niekorzyść Polski. Według Europejskiego Sondażu Społecznego 2006/2007, odsetek osób z ograniczoną sprawnością podejmujący pracę zawodową np. w Szwecji jest aż o 10% wyższy niż w Polsce.
Nasze badania przeprowadzone w 2007 r. pokazują, iż w przypadku osób ze znacznym ograniczeniem sprawności można mówić o specyficznym układzie ryzyka, a nie o pojedynczych czynnikach ryzyka. Na taki układ czynników składają się: bycie kobietą, mieszkanie na wsi, niski poziom wykształcenia, samotność (brak bliskiej rodziny, brak znajomych), bycie osobą niepełnosprawną od urodzenia, specyficzny styl socjalizacji i wychowania, który można opisać jako „nadmierna opieka i brak wyzwań” lub „wysokie wymagania przy nikłym wsparciu”. Wyjaśnienia takiego stanu rzeczy często odwołują się do pojęć, takich jak dyskryminacja, marginalizacja czy wykluczanie. Zjawiska marginalizacji oraz wykluczenia społecznego to problemy wielu współczesnych, w tym wysoko rozwiniętych społeczeństw; to także problem występujący w Polsce. W każdym społeczeństwie istnieją grupy, które z wielu powodów mają utrudniony dostęp do niektórych dóbr społecznych – edukacji, ochrony zdrowia, kultury, rynku pracy. Czynnikiem ryzyka, w perspektywie jednostkowej, zwiększającym prawdopodobieństwo bycia marginalizowanym czy wykluczanym mogą być określone cechy osoby, jak: płeć, wiek, poziom wykształcenia, miejsce zamieszkania, stan cywilny, orientacja homoseksualna, wyznawana wiara czy przynależność do mniejszościowej grupy etnicznej. Z drugiej strony może to być brak zasobów, wynikający z ograniczonej w jakimś obszarze funkcjonowania sprawności.
Planowanie badań, ale także projektowanie działań wspierających funkcjonowanie osób z ograniczeniami sprawności i środowisk ich życia, w tym działań aktywizacyjnych, zawsze opiera się na bardziej czy mniej świadomie przyjmowanych założeniach. Dla nas punktem wyjścia i podstawowym układem odniesienia były takie koncepcje działań pomocowych, które jako warunek sine qua non ich skuteczności wskazują na gotowość beneficjenta do zmiany, jego motywację i zaangażowanie oraz aktywną partycypację we wszystkich fazach projektowania i realizowania oraz ewaluacji programu pomocy.
Anna Izabela Brzezińska
Instytut Psychologii, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Radosław Kaczan, Piotr Rycielski
Wydział Psychologii, Szkoła Wyższa Psychologii Społecznej
AUTORZY
Anna Izabela Brzezińska: psycholog, profesor zwyczajny UAM w Poznaniu i SWPS w Warszawie. Członek Komitetu Psychologii PAN. Zainteresowania naukowe: psychologia rozwoju, edukacji, zdrowie publiczne. Autorka monografii (kilka wydań) Społeczna psychologia rozwoju, redaktorka i autorka podręczników, m.in. Portrety psychologiczne człowieka. Praktyczna psychologia rozwojowa (GWP, 2005) oraz serii ośmiu tomów poświęconych szansom i zagrożeniom rozwoju od dzieciństwa po późną dorosłość. Redaktorka serii publikacji poświęconych funkcjonowaniu osób z ograniczeniami sprawności. Kierownik projektu nr WUE/0041/IV/05 pt.: Psychospołeczne uwarunkowania aktywności zawodowej osób niepełnosprawnych (2005–2008), koordynator Zespołu Badawczego w ramach projektu nr WND-POKL-01.03.06–00-041/08 pt.: Ogólnopolskie badanie sytuacji, potrzeb i możliwości osób niepełnosprawnych (2008–2010).
Radosław Kaczan: mgr psychologii (psychologia kliniczna człowieka dorosłego oraz psychologia edukacji), absolwent Instytutu Psychologii UAM w Poznaniu. Doktorant Instytutu Psychologii PAN. Asystent w Katedrze Psychologii Rozwoju i Edukacji SWPS w Warszawie. Współautor książek i artykułów (Nauka 2008, nr 1–4) powstałych w projekcie Psychospołeczne uwarunkowania aktywności zawodowej osób niepełnosprawnych oraz Droga do samodzielności. Jak wspomagać rozwój dzieci i młodzieży z ograniczeniami sprawności (2009). W projekcie pt.: Ogólnopolskie badanie sytuacji, potrzeb i możliwości osób niepełnosprawnych był koordynatorem modułu badawczego.
Joanna Matejczuk: dr psychologii, absolwentka Instytutu Psychologii UAM w Poznaniu. Doktorat z psychologii uzyskała w roku 2006. Jest adiunktem w Zakładzie Psychologii Rozwoju Człowieka i Badań nad Rodziną Instytutu Psychologii UAM. Zainteresowania koncentruje wokół zagadnień komunikacji interpersonalnej, komunikacji społecznej i szeroko rozumianego rozwoju człowieka. W projekcie pt.: Ogólnopolskie badanie sytuacji, potrzeb i możliwości osób niepełnosprawnych była ekspertem w obszarze pomocy dla osób doświadczających rzadkich chorób i rzadkich ograniczeń sprawności.
Piotr Matejczuk: ukończył prawo na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu w roku 1998. W latach 2002–2009 pracownik Urzędu Miasta Poznania, 2003–2004 redaktor specjalistycznego miesięcznika Zamówienia Publiczne. Obecnie pracuje jako niezależny doradca prawny. W projekcie pt.: Ogólnopolskie badanie sytuacji, potrzeb i możliwości osób niepełnosprawnych był ekspertem w obszarze regulacji prawnych dotyczących osób doświadczających rzadkich chorób i rzadkich ograniczeń sprawności.
Beata Oleksy-Sanocka: mgr stosunków międzynarodowych, absolwentka Uniwersytetu Warszawskiego, Szkoły Praw Człowieka Fundacji Helsińskiej oraz podyplomowych studiów Zarządzania Projektami Szkoły Głównej Handlowej. Od wielu lat zajmuje się tematem gender studies, prawami człowieka oraz pomocą rozwojową w Polsce i za granicą. W trakcie pracy dla OBWE w Albanii nadzorowała projekty międzynarodowe na Bałkanach, w tym dotyczących uczestnictwa kobiet w życiu publicznym oraz politycznym. Współpracowała z organizacjami międzynarodowymi UNDP, UNIFEM, UNHCR czy Green College Oxford University.
Konrad Piotrowski: mgr psychologii, absolwent Szkoły Wyższej Psychologii Społecznej w Warszawie, doktorant środowiskowych studiów doktoranckich SWPS i Instytutu Psychologii PAN. Zainteresowania naukowe dotyczą rozwoju człowieka u progu dorosłości, ze szczególnym uwzględnieniem problemu formowania się tożsamości. Współautor (wspólnie z prof. dr hab. Anną Izabelą Brzezińską) polskiej adaptacji Skali Wymiarów Rozwoju Tożsamości (2009/2010) oraz szeregu artykułów naukowych. W projekcie pt.: Ogólnopolskie badanie sytuacji, potrzeb i możliwości osób niepełnosprawnych był koordynatorem modułu badawczego.
Jacek Pluta: dr socjologii, adiunkt w Zakładzie Socjologii Nauki, Wiedzy i Kultury Instytutu Socjologii Uniwersytetu Wrocławskiego. Autor książki Społeczno-kulturowe procesy definiowania postaw (2002), współredaktor książki My, wrocławianie. Szkice o przestrzeni społecznej miasta (2006). Autor publikacji poświęconych samozatrudnieniu, analizie rynku szkoleń i doradztwa. W projekcie pt.: Ogólnopolskie badanie sytuacji, potrzeb i możliwości osób niepełnosprawnych był kierownikiem projektu ze strony PFRON.
Dariusz Rosiński: dr psychologii, absolwent Instytutu Psychologii UAM w Poznaniu. Adiunkt w Zakładzie Psychologii Społecznej Instytutu Psychologii UAM. Zainteresowania naukowe to psychologia problemów społecznych, grupy społeczne, strategie rozwiązywania konfliktów wewnątrz– i międzygrupowych, problematyka przywództwa. Kierownik grantu (2008–2011) MNiSzW nr N N106 334234 pt:Działania partnerskie typu LEADER a zrównoważony rozwój zasobów społecznych jednostki.
Ludmiła Rycielska: mgr psychologii, absolwentka SWPS w Warszawie oraz międzywydziałowych interdyscyplinarnych studiów doktoranckich w Instytucie Studiów Społecznych UW, stypendystka Institute for Social Research Uniwersytetu w Michigan. Jest współredaktorką książki Szkoła w dobie Internetu (2009). W projekcie pt.: Ogólnopolskie badanie sytuacji, potrzeb i możliwości osób niepełnosprawnych była koordynatorem modułu badawczego.
Piotr Rycielski: mgr psychologii, absolwent SWPS w Warszawie oraz międzywydziałowych interdyscyplinarnych studiów doktoranckich na Uniwersytecie Warszawskim. Pracował przy projektach badawczych Psychologiczne uwarunkowania i konsekwencje deliberatywnego podejmowania decyzji w grupach politycznych, Dylematy społeczne – próby integracji oraz Psychospołeczne uwarunkowania aktywności zawodowej osób niepełnosprawnych. Stypendysta Institute for Social Research Uniwersytetu w Michigan. W projekcie pt.: Ogólnopolskie badanie sytuacji, potrzeb i możliwości osób niepełnosprawnych był koordynatorem modułu badawczego.
Kamil Sijko: mgr psychologii, absolwent SWPS w Warszawie. Asystent w Pracowni Analiz Społecznych na Wydziale Nauk Humanistycznych i Społecznych SWPS. Autor prac z zakresu psychologii wpływu społecznego w bliskich związkach i zagadnień związanych z niepełnosprawnością. Współautor monografii Psychospołeczne skutki transformacji ustrojowej a radzenie sobie osób z ograniczeniem sprawności na rynku pracy (2008), autor kilkunastu artykułów naukowych. W projekcie pt.: Ogólnopolskie badanie sytuacji, potrzeb i możliwości osób niepełnosprawnych był koordynatorem modułu badawczego.
Karolina Smoczyńska: mgr psychologii, absolwentka Szkoły Wyższej Psychologii Społecznej (psychologia społeczna i społeczna psychologia kliniczna), doktorantka Instytutu Studiów Społecznych Uniwersytetu Warszawskiego. W SWPS od 2008 r. pełni funkcję pełnomocnika prorektora ds. osób niepełnosprawnych. Autorka publikacji z zakresu uwarunkowań aktywności zawodowej osób z ograniczoną sprawnością, współautorka monografii Jaka pomoc i dla kogo? Wsparcie indywidualne i instytucjonalne a aktywizacja zawodowa osób z ograniczoną sprawnością (2008). W projekcie pt.: Ogólnopolskie badanie sytuacji, potrzeb i możliwości osób niepełnosprawnych była koordynatorem modułu badawczego.
Paweł Trojanowski: dr socjologii, absolwent filozofii w Uniwersytecie Wrocławskim. Adiunkt w Instytucie Socjologii tego Uniwersytetu. Autor raportów socjologicznych o charakterze aplikacyjnym i projektów badawczych związanych z wdrażaniem programów rynkowych i administracyjnych na poziomie lokalnym i ponadregionalnym. Współautor m.in.: Społeczne i kulturowe uwarunkowania proekologicznych partnerstw na rzecz innowacji na przykładzie MSP subregionu legnickiego (2009) oraz Rola usług szkoleniowych i doradczych w tworzeniu jakości zasobów ludzkich na regionalnym rynku pracy (2008).
Dorota Wiszejko-Wierzbicka: dr psychologii, absolwentka Wydziału Psychologii Uniwersytetu Warszawskiego oraz Szkoły Nauk Społecznych PAN. Koordynator projektów badawczych w stowarzyszeniu Olimpiady Specjalne Polska. Współpracownik Instytutu Spraw Publicznych. Autorka monografii: Od samoakceptacji do aktywności? Postawy wobec własnej niepełnosprawności a aktywność zawodowa osób z ograniczeniami sprawności (2008) oraz Wizerunek aktywności zawodowej osób z ograniczoną sprawnością. Perspektywa biograficzna (2008). W projekcie pt.: Ogólnopolskie badanie sytuacji, potrzeb i możliwości osób niepełnosprawnych była koordynatorem modułu badawczego.
Julita Wojciechowska: dr psychologii, absolwentka Instytutu Psychologii UAM w Poznaniu. Interesuje się psychopatologią rozwoju dzieci i młodzieży. Autorka książek Powiem, ci skąd się biorą dzieci. Trudne rozmowy z dzieckiem oraz Jak być sobą wśród kolegów? Trudne rozmowy z nastolatkiem (2008). Jest adiunktem w Instytucie Psychologii UAM w Poznaniu, członkiem zespołu prowadzącego od kilku lat zajęcia z zakresu zdrowia publicznego. W projekcie pt.: Ogólnopolskie badanie sytuacji, potrzeb i możliwości osób niepełnosprawnych była ekspertem w obszarze pomocy dla osób doświadczających rzadkich chorób i rzadkich ograniczeń sprawności.
Paweł Wolski: mgr psychologii (psychologia pracy, doradztwo zawodowe), absolwent Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie, doktorant środowiskowych studiów doktoranckich SWPS i Instytutu Psychologii PAN. Wdrożył wiele projektów aktywizacji zawodowej osób z niepełnosprawnością, m.in. Sprawni niepełnosprawni, Damy sobie radę, Sprawni w pracy, Centra i infolinia integracja, 4 kroki – wsparcie osób niesłyszących na rynku pracy. Autor artykułów na temat konsekwencji utraty sprawności w kontekście procesu i metod aktywizacji zawodowej. Współautor koncepcji kwestionariusza do diagnozy etapów radzenia sobie z utratą sprawności. W projekcie pt.: Ogólnopolskie badanie sytuacji, potrzeb i możliwości osób niepełnosprawnych był koordynatorem modułu badawczego.
Zbigniew Woźniak: prof. dr hab., pracuje w Instytucie Socjologii UAM, socjolog medycyny, gerontolog, polityk społeczny, pracownik socjalny. W latach 1997–1999 podsekretarz stanu w Kancelarii Premiera Jerzego Buzka – Pełnomocnik Prezesa Rady Ministrów ds. Współpracy z Organizacjami Pozarządowymi (inicjator i współautor ustawy o działalności pożytku publicznego i wolontariacie – 2003). Współautor projektu założeń organizacyjno-finansowych systemu ubezpieczeń zdrowotnych w Polsce (1992) oraz konsultant i ekspert zespołu przygotowującego społeczny projekt ustawy o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym. Autor strategii polityki społecznej miasta Poznania, przyjętej do realizacji w listopadzie 2003 roku, a także książki Niepełnosprawność i niepełnosprawni w polityce społecznej. Społeczny kontekst medycznego problemu (2008). Konsultant instytucji rządowych i samorządowych zajmujących się pomocą społeczną, problemami ludzi chorych i niepełnosprawnych oraz osób starych.
Beata Ziółkowska: dr psychologii, absolwentka Instytutu Psychologii UAM w Poznaniu. Interesuje się psychoprofilaktyką dotyczącą dzieci i młodzieży. Autorka i współautorka sześciu książek dotyczących zaburzeń łaknienia. Ostatnia książka Dziecko chore w domu, w szkole i u lekarza. Jak wspomagać rozwój dzieci przewlekle chorych (2009). Jest adiunktem w Instytucie Psychologii UAM w Poznaniu, członkiem zespołu prowadzącego od kilku lat zajęcia z zakresu zdrowia publicznego. W projekcie pt.: Ogólnopolskie badanie sytuacji, potrzeb i możliwości osób niepełnosprawnych była ekspertem w obszarze pomocy dla osób doświadczających rzadkich chorób i rzadkich ograniczeń sprawności.
Social Policy
Table of Contents Special Issue No 1 2010
NOTE FROM THE EDITOR – Anna Izabela Brzezińska, Radosław Kaczan, Piotr Rycielski
BOCKGROUND
A NATIONAL STUDY OF THE SITUATION, NEEDS AND OPPORTUNITIES OF PEOPLE WITH DISABILITIES IN POLAND. AIMS AND OBJECTIVES OF THE PROJECT – Anna I. Brzezińska, Radosław Kaczan, Konrad Piotrowski, Jacek Pluta, Piotr Rycielski, Kamil Sijko
PRINCIPLES AND OBJECTIVES OF SOCIAL POLICY FOR PEOPLE WITH DISABILITIE – Zbigniew Woźniak
EUROPEAN UNION REGULATIONS CONCERNING PEOPLE WITH RARE DISABILITIES – Piotr Matejczuk, Joanna Matejczuk
THE VICIOUS CIRCLE OF RARE DISABILITIES: THE IDENTIFICATION OF SYSTEMIC AND INDIVIDUAL PROBLEMS IN PEOPLE WITH RARE DISABILITIES – Joanna Matejczuk
LEGAL AND BIOLOGICAL DISABILITY: THE IMPLICATIONS OF THE DIVISION FOR THE ANALYSIS OF SURVEY RESULTS – Kamil Sijko
RESEARCH RESULTS
THE PSYCHOSOCIAL SITUATION OF PEOPLE WITH DISABILITIES IN INDIVIDUAL HOUSEHOLDS – Paweł Trojanowski
THE PSYCHOSOCIAL SITUATION OF PEOPLE WITH DISABILITIES IN INSTITUTIONAL HOUSEHOLDS – Radosław Kaczan, Piotr Rycielski
THE NEEDS OF PEOPLE WITH DISABILITIES CONCERNING EMPLOYMENT ACTIVATION – Paweł Wolski
ASSESSMENT OF THE PROSPECTS FOR THE FUTURE BY YOUNG PEOPLE WITH DISABILITIES – Konrad Piotrowski
SOCIAL ACTIVITY OF PEOPLE WITH AND WITHOUT DISABILITIES: NEEDS, ATTITUDES AND PROPOSALS – Dorota Wiszejko-Wierzbicka, Karolina Smoczyńska
PEOPLE WITH DISABILITIES BELONGING TO MINORITY GROUPS – Beata Oleksy-Sanocka
THE MODEL OF FACTORS CONDITIONING NOT TAKING UP EMPLOYMENT BY PEOPLE WITH DISABILITIES – Anna I. Brzezińska, Radosław Kaczan, Piotr Rycielski
THE MODEL OF FACTORS CONDITIONING SOCIAL EXCLUSION/SOCIAL INCLUSION OF PEOPLE WITH DISABILITIES – Anna I. Brzezińska, Radosław Kaczan, Piotr Rycielski
APPLICATION: SUPPORT AND HELP
DIAGNOSIS AS A FOUNDATION FOR CONSTRUCTING PROJECTS AIMED AT CHANGING THE SITUATION OF PEOPLE WITH DISABILITIES – Anna I. Brzezińska, Julita Wojciechowska, Beata Ziółkowska
DIAGNOSIS AS A FOUNDATION FOR DRAWING UP RECOMMENDATIONS FOR PEOPLE WITH DISABILITIES – Anna I. Brzezińska, Julita Wojciechowska, Beata Ziółkowska
THE BASIS FOR DEVELOPING SUPPORT PROJECTS FOR PEOPLE WITH DISABILITIES AND THEIR ENVIRONMENT – Anna I. Brzezińska, Julita Wojciechowska i Beata Ziółkowska
LOCAL COMMUNITY ACTIVIZATION: THE PLACE FOR PEOPLE WITH DISABILITIES – Anna I. Brzezińska, Dariusz Rosiński, Ludmiła Rycielska
DOMAINS AND MODELS OF RESEARCH ON EXCLUSION AND INCLUSION OF PEOPLE WITH DISABILITIES – Anna I. Brzezińska, Radosław Kaczan, Piotr Rycielski
CONTRIBUTORS
